Nguyễn Văn Khanh
Nếu nhìn kết quả những cuộc thăm dò, ai ai cũng thấy cánh cửa thành công của ứng cử viên Cộng Hòa Donald Trump khá hẹp, hy vọng trở thành tổng thống Hoa Kỳ không nhiều cho lắm. Nhưng đúng 10 tuần lễ trước ngày cử tri Mỹ đặt chân vào phòng phiếu để chọn người lãnh đạo quốc gia, chẳng ai vội nói ông Trump sẽ thua, ứng cử viên Hillary Clinton của đảng Dân Chủ sẽ là người chiến thắng.
Điều đó được thể hiện rất rõ trong những cuộc nói chuyện giữa các nhân vật tầm cỡ của đảng Dân Chủ. Trước hết, mọi người ai cũng vui vì thấy con đường thành công của bà Clinton ngày một rộng mở hơn trước, nhưng “chưa thể vội mừng,” theo lời Dân Biểu Michael Capuano, người vận động cho bà Clinton ngay từ những ngày đầu tiên. Ông Capuano chưa vội mừng “vì tôi là một trong những người từng đoán sai về ông Trump, cứ nghĩ ông sẽ chẳng bao giờ được bên Cộng Hòa đề cử tranh chức tổng thống,” vì thế, “tôi chưa dám nói là ông sẽ thua” cho dù thấy “bà Clinton đang ở thế thượng phong.”
Thượng Nghị Sĩ Elizabeth Warren, một chính trị gia Dân Chủ khác, cũng có ý nghĩ tương tự. Vài tuần trước đây, bà Warren tạo sôi nổi khi gửi lời nhắn qua trang mạng xã hội với nội dung nhạo báng ông Trump “đang thua một người phụ nữ” (nguyên văn “He is losing to a girl”), nhưng hồi tuần trước, qua email gửi cho nhật báo The Boston Globe, bà cho hay “vẫn phải tiếp tục cật lực vận động cho đến khi thấy kết quả chắc chắn ông (Trump) thua bà Clinton.” Email này còn viết rằng “ở vòng sơ bộ, đảng Cộng Hòa đã coi thường ông Trump, chúng ta (Dân Chủ) không thể phạm lỗi lầm tai hại đó được.”
Không chỉ những người ủng hộ bà Clinton dặn dò nhau “phải dồn hết nỗ lực cho đến ngày thật sự nắm chiến thắng,” ngay những người đang phân vân “chưa biết bỏ phiếu cho ông Cộng Hòa hay bà Dân Chủ” cũng rất dè dặt khi được hỏi ai là người sẽ đắc cử vào đầu Tháng Mười Một tới đây. Trong bữa cơm tối cuối tuần rồi ở San Jose, California, một số nhà báo cùng với những người quan tâm đến chuyện bầu cử bảo nhau hiện giờ bà Clinton đang đứng ở kèo trên “nhưng chưa thể biết tình hình rồi sẽ biến chuyển ra sao.”
Một blogger Việt Nam không muốn nêu tên nói rất rõ “đừng vội đoán già đoán non, phải đợi tới ngày cuối cùng mới biết ai thắng ai thua,” ông nhà báo ngồi bên cạnh nhất định không chịu, nói còn rõ hơn “phải đợi đến khi kết quả được công bố mới biết chắc chắn người nào sẽ là tổng thống thứ 45 của nước Mỹ.” Một nhà báo khác cũng không cho nêu tên nhắc nhở “chuyện ngựa về ngược đã từng xảy ra trong lịch sử bầu cử tổng thống Hoa Kỳ,” kể lại cho mọi người nghe “mới hồi năm 2000, tất cả các đài TV đều loan tin ông Al Gore của đảng Dân Chủ thắng cử, mọi người tắt TV đi ngủ, sáng thức đậy mới biết không đúng, đâu ai ngờ cuối cùng phải nhờ đến Tối Cao Pháp Viện phân xử và người chiến thắng lại là ông George W. Bush.” Vì thế, ông nhà báo tiêu biểu cho thành phần “rất phân vân chưa biết nên bỏ phiếu cho ai” này nói tiếp “bây giờ bà Clinton đang dẫn trước, nhưng chưa thể nói chắc chắn bà Clinton sẽ là nữ tổng thống đầu tiên.”
Đang “dẫn trước” nhưng “chưa chắc thắng.” Tại sao vậy? Câu trả lời chẳng khó: Đa số cử tri Hoa Kỳ không tin bà cựu ngoại trưởng.
“Ngay từ những ngày đầu tiên, hơn một nửa nước Mỹ nói không tin bà Clinton là người thành thật,” ông Matt O’Connor, một facebooker đồng thời cũng là quan sát viên độc lập ở New York, viết trên trang mạng cá nhân của ông. “Bà Clinton bị nghi ngờ vì lúc làm ngoại trưởng đã sử dụng email cá nhân, bị nghi ngờ vì không khai báo thành thật với cơ quan FBI, bị nghi ngờ về chuyện sử dụng chức vụ để làm tiền cho tổ chức thiện nguyện Clinton Foundation của gia đình, chưa kể đến chuyện Quốc Hội Cộng Hòa đang bàn tính chuyện lập ủy ban điều tra xem lúc còn làm ngoại trưởng, bà đã dùng chức vụ này để làm lợi cho tổ chức của gia đình như thế nào. Mức độ nghi ngờ lớn chừng nào? Lớn tới độ bà có giải thích thế nào cũng chẳng có mấy người tin, do đó, theo tôi, vẫn còn quá sớm để nói là bà Clinton sẽ đắc cử.”
Với chiến lược gia Cộng Hòa Roger Stone, người ủng hộ ông tỷ phú Donald Trump, “87% cử tri Hoa Kỳ tin rằng nước Mỹ đang đi sai đường, lỗi này là lỗi của các chính trị gia chuyên nghiệp, bề thế ở Washington, DC, và là lỗi của chính quyền Dân Chủ của (Tổng Thống) Barack Obama.” Vì thế, “ở vòng sơ bộ cử tri Cộng Hòa chọn ông Trump chứ không tin vào những nhân vật tên tuổi trong chính trường, ở cuộc bầu cử vào đầu Tháng Mười Một tới đây, cử tri sẽ chọn ông Trump vì không muốn thấy bà Clinton và đảng Dân Chủ tiếp tục dẫn quốc gia đi chệch hướng. Nói cách khác, người Mỹ muốn thấy thay đổi, cử tri Cộng Hòa chọn ông Trump vì muốn thấy thay đổi, cử tri Hoa Kỳ cũng sẽ bỏ phiếu cho ông Trump vì họ tin ông là người đem lại sự thay đổi mà họ mong muốn thấy.”
Kết quả các cuộc thăm dò ý kiến cử tri về bà Clinton và đảng Dân Chủ là mối lo cho một số người, trong đó có bà Thượng Nghị Sĩ Claire McCaskill (Dân Chủ-Missouri). Khoảng hai tuần trước đây, bà cho hay: “Tôi sinh hoạt trong chính trường đã khá lâu, nên tôi hiểu không hề có chuyện người này chắc chắn thắng, người khác chắc chắn thua.”
Nhắc lại chuyện cả nước đã biết về ông tỷ phú Cộng Hòa, bà McCaskill nói rằng: “Tôi nghe cả ngàn lần câu ông Trump sẽ thua, nhưng tôi chưa thấy ông thua. Tôi thấy truyền thông khắp nơi nói ông Trump sẽ thất bại, nhưng tôi thấy ông là người đang đại diện cho đảng Cộng Hòa.” Do đó, bà nhắc lại: “Chẳng hề có chuyện bà Clinton chắc chắn thắng, cũng chẳng hề có chuyện ông Trump chắc chắn thua.”
Cũng chính vì thế, trong loạt email liên tục gửi cho những nhà tài trợ và những người ủng hộ, ông Robby Mook, người điều hành Ủy Ban Vận Động Tranh Cử của bà Clinton, mở đầu bằng hàng chữ thật to và thật đậm “WAKE UP CALL” (tạm dịch: “Lời Cảnh Báo”), kèm theo lời nhắn nhủ “trong những tuần lễ vừa qua, chúng ta vui khi nghe tin bà Clinton đang dẫn đầu, nhưng xin quý vị và các bạn đừng vội mừng. Chúng ta phải nhớ rằng cuộc tranh cử vẫn khít khao lắm, ông Trump vẫn có thể thắng, do đó tất cả mọi người cần phải làm việc cật lực hơn nữa, để chắc chắn ngày (bầu cử) mùng 8 Tháng Mười Một sẽ là ngày đúng như chúng ta đang chờ đợi: Hillary Clinton sẽ đắc cử tổng thống.”
Cảnh báo vừa nêu được đưa ra đúng lúc ông Trump đang thay đổi chiến lược, bắt đầu dịu giọng chứ không nói năng hùng hổ như trước, đồng thời khéo léo tìm cách kêu gọi tập thể cử tri Hispanic và tập thể cử tri da đen “nếu muốn thấy thay đổi, các bạn nhớ bỏ phiếu cho tôi.”
Trong một cuộc vận động hồi tuần trước, ông Trump đọc bài diễn văn được soạn trước, trong đó có đoạn viết rằng cộng đồng da đen – xưa nay – thường đi sát với đảng Dân Chủ, “nhưng các bạn vẫn là thành phần nghèo nhất, vẫn là cộng đồng có tỷ lệ thất nghiệp cao nhất,” và ông đề nghị “(lần này) sao các bạn không thử bỏ phiếu ủng hộ tôi,” nói thêm “nếu bỏ phiếu cho Trump, các bạn có mất mát gì thêm đâu.” Ông cũng chẳng ngần ngại dùng những chữ thật nặng nề để gọi bà Clinton, cho mọi người biết là ta là “mù quáng, dở hơi,” người “chỉ biết lợi dụng lá phiếu của cử tri da đen chứ không coi tập thể da đen là tập thể cần được giúp đỡ (để thăng tiến).”
Vài phút sau khi ông Trump nói câu này, ông Jason Miller, cố vấn đặc trách truyền thông của ông Trump, “bồi thêm” qua lời nhắn gửi đến mọi người “trong nhiều năm qua đảng Dân Chủ không hề có chính sách nâng đỡ cộng đồng thiểu số, ông Trump là người có kinh nghiệm làm việc với cộng đồng thiểu số, nên ông biết phải làm gì để giúp đỡ họ.”
Chuyện ông Trump tìm cách thu hút lá phiếu của các tập thể thiểu số, tấn công bà Clinton v.v&, chưa quan trọng cho bằng bản tin của hãng thống tân Reuters phổ biến sáng sớm Chủ Nhật đầu tuần. Bản tin viết rằng sau ba tuần lễ dẫn trước tới 12 điểm, bây giờ tỷ lệ phiếu chênh lệnh giữa bà Clinton và ông Trump chỉ còn có 5% mà thôi. Vẫn theo Reuter, giả sử cuộc bầu cử diễn ra ngay trong lúc này, bà Clinton được 41% cử tri ủng hộ, ông Trump bám sát nút với 36%.
Điều đó có nghĩa từ đầu tháng tới giờ, số cử tri ủng hộ bà Clinton giảm 7%. Điều đó cũng có nghĩa đường đến chiến thắng vẫn còn rất xa, chưa biết đầu năm tới, người giơ tay tuyên thệ nhậm chức tổng thống sẽ là bà Dân Chủ Hillary Clinton hay ông Cộng Hòa Donald Trump.