-Khi tranh luận chấm dứt, bà Clinton bước ngay đến ông Wallace và bắt tay ông, trong khi đó, ông Trump vẫn đứng ở bục. Sau khi bà Clinton bắt tay xong, bà đi thẳng xuống phía dưới, bắt tay những người ủng hộ, sau đó, ông Trump mới bước tới bắt tay ông Wallace.
-Chris Wallace cho mỗi người 1 phút để nói lời cuối. Bà Clinton nói bà sẽ tạo ra việc làm cho mọi người, tạo cơ hội cho mọi người, sẽ tìm cách làm cho cuộc sống mọi người tốt hơn, sẽ bảo vệ gia đình chống lại các thế lực kinh doanh lớn. Ông Trump nói bà Clinton muốn đánh thuế từ người mà bà nhận tiền, nên chính sách này không hiệu quả. Ông nói sẽ làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại. Ông nói sẽ làm cho cảnh sát mạnh hơn, bảo vệ an ninh, sẽ làm cho cuộc sống của người da đen và người gốc Hispanic tốt hơn, đừng để bốn năm nữa giống như Obama.
-Bà Clinton nói sẽ đánh thuế người giàu để giữ các chương trình này, ví dụ như đánh thuế ông Trump, ông Trump chen vào: “Bà là một người đàn bà kinh tởm (nasty woman).”
-Chris Wallace hỏi câu cuối cùng, liên quan đến các chương trình xã hội, tương đương 60% GDP, một số chương trình sẽ bị hết tiền, làm sao giải quyết. Ông Trump nói sẽ bỏ Obamacare và thay bằng một chương trình khác, vì đây là thảm họa, vì lệ phí ngày càng tăng. Ông Trump cũng nói bà Clinton muốn giữ Obamacare.
-Bà Clinton nói đất nước này đã tốt rồi, không cần ông Trump phải làm tốt nữa. Rồi bà nói trước đây, ông Trump cũng bỏ $100,000 quảng cáo trên báo, chỉ trích chính sách của Tổng Thống Ronald Reagan, y chang như hiện nay. Bà nói thêm là phải xây dựng lớp trung lưu, vì đây là xương sống của nước Mỹ. Ông Trump chen vào chúng ta nghe chuyện này nhiều quá rồi.
-Ông Trump nói sẽ tạo ra nền kinh tế phồn thịnh, sẽ tạo ra việc làm, đất nước sẽ có tiền, tái thương thuyết lại các hiệp ước, phải sử dụng nhân lực tuyệt vời, làm cho nhiều người đi làm, các công ty sẽ phát triển.
-Chris Wallace chuyển qua đề tài nợ quốc gia, nói rằng nợ nước Mỹ hiện nay tương đương 77% GDP, và hỏi theo kế hoạch của ông Trump, con số này sẽ tăng lên nữa.
-Bà Clinton nói chúng ta phải xác định ai là người nguy hiểm để ngăn chặn, không để tình trạng như ở Orlando xảy ra.
-Ông Trump nói vì Mỹ ủng hộ phiến quân mà không biết họ là ai, rồi nếu lật đổ Assad, có thể có người lên còn tệ hơn Assad. Ông nói thêm, đã vậy, bà Clinton còn nhận hàng chục ngàn người Syria vào Mỹ, mà trong số này, có một số người có thể là người của ISIS, giống như câu chuyện Con Ngựa Thành Troi.
-Chris Wallace nói về Aleppo, ông Trump không chịu được, nhào vô nói, đây là một đại thảm họa, ai cũng biết, ông Wallace nói để ông nói hết câu hỏi, ông Trump vẫn chen vào, thế là ông Wallace yêu cầu phải tôn trọng ông, thế là ông Trump ngưng.
-Ông Trump nói “bà mới là người không đủ tiêu chuẩn, coi WikiLeaks kìa, xem họ nói bà như thế nào.”
-Bà Clinton nói ông Trump tiếp tục chối là ông từng ủng hộ xâm lăng Iraq, ông Trump nói “sai, sai, sai.” Bà nói nếu muốn biết, cứ vào google đánh “Donald Trump Iraq” thì biết ngay, ông Trump nói “sai, sai.” Bà Clinton nói ông Trump không đủ tiêu chuẩn làm tổng thống.
-Về chuyện tái chiếm Mosul ở Iraq hiện nay, bà Clinton nói sẽ yểm trợ tối đa để tiêu diệt ISIS, nhưng không đưa bộ binh vào. Ông Trump nói rằng, Mosul từng do Iraq kiểm soát, nhưng từ khi bà Clinton lên làm ngoại trưởng, Mosul rơi vào tay ISIS. Rồi ông Trump chỉ trích thỏa thuận nguyên tử với Iran.
-Bà Clinton nói như vậy là thấy ông Trump như thế nào, nhất là khi ông nói bầu cử gian lận, đó là tấn công vào nền dân chủ hơn 240 năm của Mỹ. Ông Trump nói FBI biết chuyện này, nhất là chuyện ông Bill Clinton gặp bà bộ trưởng Bộ Tư Pháp tại phi trường, trước khi FBI tuyên bố không truy tố bà trong vụ email.
-Chris Wallace nói ông Mike Pence, ứng cử viên phó của ông Trump, và cô Ivanka Trump, con gái ông Trump, đều nói sẽ chấp nhận kết quả bầu cử. Còn ông thì sao? Ông Trump nói “để tôi xem,” nhưng ông nói rằng cuộc bầu cử này có truyền thông tham gia vào sự gian lận và bênh bà Clinton, và muốn ông thua. Ông Chris Wallace hỏi một lần nữa là ông Trump có chấp nhận kết quả bầu cử không, ông Trump nói: “Tôi không trả lời lúc này.”
-Ông Trump nói ông tận dụng luật thuế giống như những người ủng hộ tài chánh bà Clinton làm, thậm chí họ còn giảm thuế nhiều hơn.
-Bà Clinton nói Clinton Foundation sử dụng tới 90% tiền kiếm được để trợ giúp, trong khi Trump Foundation dùng tiền để trả cho các vụ kiện liên quan đến doanh nghiệp của ông. Ông Trump nói quỹ của ông giúp nhiều cựu chiến binh. Bà Clinton nói ông không đưa ra hồ sơ thuế, không đóng thuế liên bang, trong khi ngay cả di dận lậu có đóng thuế liên bang.
-Ông Trump nói Clinton Foundation nhận hàng triệu đô la, nhờ bà làm ngoại trưởng, và đề cập quỹ này thu tiền cho Haiti, nhưng không sử dụng.
-Về chuyện Clinton Foundation, bà Clinton nói tổ chức này giúp nhiều người trên thế giới, và trong vài trò ngoại trưởng, bà luôn đặt quyền lợi quốc gia lên trên.
-Bà Clinton nói ông Trump không bao giờ xin lỗi cho dù ông làm sai. Rồi bà nhắc chuyện ông Trump chỉ trích gia đình một binh sĩ gốc Hồi Giáo, một chánh án gốc Hispanic…
-Ông Trump nói không ai tôn trọng phụ nữ bằng ông, tất cả những tố cáo đều ngụy tạo, do ban vận động của bà Clinton tạo ra. Rồi ông nói về vụ email, bà Clinton đã nói dối hàng trăm lần, đối với FBI, Quốc Hội, và đáng lẽ phải ở tù. Đây là sự thật, không phải tưởng tượng.
-Bà Clinton nói ông Trump tấn công những phụ nữ tố cáo ông, và còn nói không bao giờ thèm chọn cô đó. Bà nói mọi người phải cẩn thận khi chọn tổng thống, không nên chọn một người như thế.
-Ông Trump cho rằng bên bà Clinton trả tiền cho mấy phụ nữ này, ông nói không biết người phụ nữ trên máy bay, có lẽ họ muốn nổi tiếng, họ nói láo, họ tưởng tượng, và ông không thèm xin lỗi vợ ông, vì ông đâu có làm chuyện đó đâu.
-Chris Wallace hỏi ông Trump tại sao có nhiều phụ nữ tố cáo ông sách nhiễu tình dục?
-Ông Trump nói ông mượn $1 triệu của cha ông, và thành công trong kinh doanh, ông nói sẽ xây dựng nước Mỹ như xây dựng doanh nghiệp của ông.
-Bà Clinton nói trong khi bà đến Bắc Kinh nhắc nhở vai trò của phụ nữ, ông Trump gọi cựu hoa hậu thế giới là “máy ăn.”
-Ông Trump nói trong 30 năm bà Clinton không làm gì cả, bà Clinton định nói, ông Trump bảo: “Xin lỗi, đang tới phiên tôi mà.” Bà Clinton ngưng.
-Bà Clinton tố ông Trump mua thép của Trung Quốc xây khách sạn ở Las Vegas, có nghĩa là tạo việc làm cho Trung Quốc.
-Ông Trump tấn công NAFTA nói rằng chính chồng bà Clinton ký thỏa ước này, và tố cáo bà Clinton ủng hộ TPP, nhưng nói láo là không ủng hộ vì bà tửng gọi TPP là “tiêu chuẩn vàng.”
-Ông Trump cho rằng kế hoạch của bà Clinton sẽ dẫn đến tăng thuế. Ông cho rằng Đức, Nhật, Nam Hàn, Saudi Arabia rất giàu có, tại sao họ không trả tiền phụ với Mỹ. Trong thời Obama, nước Mỹ nợ gấp đôi, nhiều việc làm bị mất qua các nước khác, ông nói sẽ thương thuyết lại NAFTA, sẽ có hiệp ước thương mại mới, sẽ giảm thuế nhiều.
-Bà Clinton cho rằng khi giới trung lưu khá hơn, nước Mỹ khá hơn, tạo thêm nhiều việc làm và cơ hội, bà cũng muốn tăng lương căn bản, trả lương công bằng cho nữ giới, đại học vừa tiền túi và miễn phí, một chương trình bà làm với Thượng Nghị Sĩ Bernie Sanders.
-Bắt đầu qua đề tài kinh tế.
-Bà Clinton nói rất mừng là ông Trump nói về nguyên tử, vì nhiều người không tin ông trong chuyện nhấn nút sử dụng vũ khí này. Ông Trump nói ông có hơn 200 tướng lãnh ủng hộ ông, chứng tỏ ông có thể làm tổng tư lệnh quân đội.
-Ông Trump nói Nga có nhiều đầu đạn nguyên tử hơn Mỹ, đó là do chính sách của ông Obama và bà Clinton.
-Ông Trump nói ông không biết ông Putin, nhưng nếu Mỹ hợp tác với Nga cũng tốt thôi. Bà Clinton nói vì ông Putin muốn có một tổng thống bù nhìn ở Mỹ, ông Trump trả đũa ông không phải bù nhìn, mà chính bà Clinton mới là bù nhìn. Tranh luận bắt đầu nóng, ông Trump bắt đầu ngắt nhiều hơn, Chris Wallace phải chặn lại nhiều lần.
-Chris Wallace hỏi bà Clinton chuyện mở rộng biên giới, bà né tránh câu trả lời, và nói thông tin này do WikiLeaks tung ra, với sự phối hợp của Tổng Thống Nga Vladimir Putin, và ông Trump là người ủng hộ ông Putin.
-Ông Trump xác nhận Tổng Thống Barack Obama trục xuất hàng triệu di dân lậu, và tố cáo bà Clinton muốn mở biên giới, di dân lậu sẽ tràn vào.
-Ông Trump nói bà Clinton bỏ phiếu đồng ý xây bức tường, bà nói bà chỉ bỏ phiếu siết chặt an ninh biên giới. Bà nói muốn những di dân lậu bước ra ánh sáng.
-Bà Clinton nói có gặp một cô gái sinh ra ở Mỹ, nhưng cha mẹ đến Hoa Kỳ bất hợp pháp, bà nói không muốn chia ly gia đình, không thể gom hết di dân lậu và trục xuất, đây là chính sách chia rẽ quốc gia, bà muốn cải tổ di trú, và trục xuất tất cả di dân lậu tội phạm.
-Chris Wallace nêu vấn đề di dân, ông Trump nói bà Clinton muốn ân xá cho di dân lậu, và nói rằng nhân viên công lực bảo vệ biên giới ủng hộ ông, vì họ gặp nhiều vấn đề với di dân lậu ở biên giới, ông nói chúng ta phải có biên giới vững mạnh, ông nói vẫn muốn xây bức tưởng, ngăn chặn buôn lậu ma túy…
-Ông Trump nói rằng phá thai là tệ, bà Clinton nói chính quyền không nên xen vào quyền của phụ nữ.
-Cả hai ứng cử viên đang nói về quyền sở hữu súng và phá thai, và đưa ra những quan điểm khác biệt mà lâu nay ai cũng biết.
-Bà Clinton nói sẽ đề cử người đủ phẩm chất, và mong Thượng Viện chuẩn thuật, bà không nhắc tên Chánh Án Merrick Garland, mà chỉ gọi là người “được đề cử.” Ông Trump nói sẽ đề cử người ủng hộ thai nhi.
-Cuộc tranh luận bắt đầu, câu hỏi với hai ứng viên liên quan đến việc đề cử thẩm phán Tối Cao Pháp Viện.
—
-Bà Clinton sẽ được Chris Wallace hỏi trước, theo Ủy Ban Tranh Luận Tổng Thống.
-Bà Melania Trump, Thống Đốc Mike Pence, ứng cử viên phó của ông Trump, và các con của ông Trump vừa ngồi vào hàng ghế đầu trong hội trường.
-Các phụ tá cao cấp của bà Clinton nói sẽ chăm chú theo dõi điều hợp viên Chris Wallace của Fox News, một dấu hiệu cho thấy họ có lo ngại.
-Thượng Nghị Sĩ Tim Kaine (Dân Chủ-Virginia), ứng cử viên phó của bà Clinton, đang ở Charlotte, North Carolina, email chúc bà may mắn, một nhân viên ban vận động của bà Clinton cho biết.
—
ABC: Thống Đốc New Jersey Chris Christie, một người ủng hộ mạnh mẽ và là cố vấn tranh luận cho ông Trump, sẽ không có mặt tại nơi tranh luận, giống như lần tranh luận thứ nhì ở St. Louis.
—
CNN: Bà Melania Trump, vợ ông Donald Trump, và cựu Tổng Thống Bill Clinton, chồng bà Hillary Clinton, sẽ không bắt tay nhau trước cuộc tranh luận, giống như hai lần trước.
ABC: Chelsea Clinton sẽ theo dõi cuộc tranh luận từ một phòng phía trong hội trường, cùng với chồng là Marc Mezvinsky. Không biết là cựu Tổng Thống Bill Clinton có xem tranh luận ở trong phòng này hay ở bên ngoài, ngay trước sân khấu.
CNN: Ông Ben Eckstein, người có bài viết trên trang web cá cược AmericasLine.com, nói về tình hình các cược ở Las Vegas trước cuộc tranh luận như sau:
-Tỉ lệ cá cược 1 ăn 15, nếu bà Clinton thử máu trước cuộc tranh luận.
-Tỉ lệ cá cược 1 ăn 8, nếu ông Trump ngưng tranh luận khi bị hỏi khó.
-Tỉ lệ cá cược 1 ăn 25, nếu ông Trump không đến tham dự tranh luận hôm nay.
—
Cuộc tranh luận giữa bà Hillary Clinton, ứng cử viên tổng thống Dân Chủ, và ông Donald Trump, ứng cử viên tổng thống Cộng Hòa, sẽ bắt đầu lúc 6 giờ chiều (giờ California), Thứ Tư, 19 Tháng Mười, tại Thomas & Mack Center của đại học University of Nevada, Las Vegas, và kéo dài trong 90 phút.
Khoảng 12 hệ thống truyền hình lớn sẽ trực tiếp phát hình đi toàn quốc, từ ABC cho đến Univision.
Người Việt Online sẽ trực tiếp trích đoạn và phân tích cuộc tranh luận.
Đây cũng là cuộc tranh luận cuối cùng trong ba cuộc tranh luận giữa hai ứng cử viên này, trước ngày bầu cử vào Thứ Ba, 8 Tháng Mười Một.
Hình thức
Hình thức cuộc tranh luận lần này cũng giống như lần đầu tiên ở New York, nghĩa là một điều hợp viên đặt câu hỏi, và hai ứng cử viên trả lời.
Ðiều hợp viên
Nhà báo Chris Wallace, 69 tuổi, của đài truyền hình Fox News, với kinh nghiệm nghề nghiệp hơn 50 năm, sẽ là người điều hợp cuộc tranh luận. Trong giai đoạn bầu cử sơ bộ, ông đã cùng với hai nhà báo Brait Braier và Mergyn Kelly, cũng của Fox News, điều hợp cuộc tranh luận đầu tiên ngày 6 Tháng Tám, giữa 16 ứng cử viên Cộng Hòa.
Ông Wallace loan báo sẽ có sáu đề mục tranh luận chính chia đều cho mỗi khoảng thời gian 15 phút, bao gồm: nợ quốc gia, di dân, kinh tế, tối cao pháp viện, đối ngoại và những điểm nóng trên thế giới, và sự thích hợp với vai trò tổng thống.
Ông cũng có nhiều thông tin mới về hai ứng cử viên để có thể đào sâu moi móc trong cuộc tranh luận.
Với ông Trump là chuyện các phụ nữ hết người này đến người khác lên tiếng tố giác ông về những ngôn ngữ và hành vi xâm phạm tình dục.
Với bà Clinton là nội dung những email mà WikiLeaks liên tiếp đưa ra nói là lấy được từ ban tranh cử của bà.
Năm điều đáng chú ý
1- Bà Clinton sẽ ở trong thế thủ. Trong khi đó, ông Trump sẽ phải trình bày cho cử tri thấy khả năng lãnh đạo của ông, một trong những đề tài mà công chúng nghi ngờ, nhất là sau cuộc tranh luận thứ nhì ở St. Louis.
Tuy nhiên, vì bà Clinton đang dẫn điểm trước, theo nhiều cuộc thăm dò, cho nên, công chúng cũng sẽ chú ý nhiều đến bà, nhất là những đề tài mà cử tri còn nghi ngờ về bà, như sự trung thực, liêm chính, phán xét, và tính đáng tin cậy.
Nếu ông Trump giữ được nhịp độ, ông có thể tập trung vào các vấn đề của bà Clinton, đặc biệt là mới đây, WikiLeaks tung ra một số email được coi là của ông John Podesta, chủ tịch ủy ban vận động của bà, cho thấy nhiều vấn đề, từ các buổi nói chuyện kín với giới tài phiệt Wall Street, các cố vấn của bà đề nghị chọn ứng cử viên phó tổng thống theo “mùi vị” da đen, Hispanic, phụ nữ, da trắng, và Thượng Nghị Sĩ Bernie Sanders, và một công ty tư vấn Dân Chủ thủ nhận định trà trộn vào cuộc vận động của ông Trump để tạo ra bạo động.
2- Ông Trump sẽ “bựa” như thế nào? Lần trước, ông cho rằng bà Clinton là ma quỷ, nói rằng bà có đầy “thù ghét trong tâm” và đưa ba phụ nữ tố cáo chồng bà, cựu Tổng Thống Bill Clinton, đã tấn công tình dục họ, vào ngồi hàng đầu trong số khán giả. Đó là cách đây 10 ngày, khi ông còn ngang ngửa với bà Clinton, theo các cuộc thăm dò.
Lần này, ông Trump mời ông Malik Obama, công dân Mỹ gốc Kenya, anh cùng cha khác mẹ với Tổng Thống Barack Obama, đến ngồi ghế hàng đầu. Ông Malik Obama là người ủng hộ ông Trump và nói rằng chỉ có ông Trump có thể đưa nước Mỹ đi lên. Ông Trump là người trả chi phí cho ông Malik Obama bay từ Washington, DC, đến Las Vegas.
3- Bên phía Cộng Hòa không lo lắng mấy về điều hợp viên Chris Wallace. Ông không phải là người đặt câu hỏi một cách cứng rắn, dồn dập, nhưng một số người ủng hộ ông Trump lo rằng, ông Wallace có thể hỏi khó ông Trump hơn.
“Ông là nhà báo giỏi nhất, nhưng ông thường đặt câu hỏi khó với bên Cộng Hòa hơn là bên Dân Chủ,” một giới chức Cộng Hòa ủng hộ ông Trump nói với báo mạng Politico. “Thành ra, sẽ có nhiều sức ép tâm lý đối với ông Wallace.”
4- Theo các nguồn tin của phía ông Trump, ông sẽ sử dụng chiến thuật tấn công mạnh đối thủ, và dự định tập trung vào vụ bà sử dụng email riêng cũng như “30 năm mà không làm được gì cả.” Và ông Trump cũng sẽ không chùn bước để bào chữa chống lại việc ông bị tố cáo có hành vi không tốt với phụ nữ.
5- Bà Clinton sẽ tận dụng cuộc tranh luận này để “đóng đinh” ông Trump, rằng ông là đe dọa cho nền dân chủ của Mỹ. Trong hai tuần qua, ông Trump cũng chỉ trích cá nhân bà Clinton, và cho rằng cuộc bầu cử đang bị giới truyền thông gian lận và ủy ban vận động của bà “phối hợp” với nhau để loại ông ra.
Trong số khách mời ngồi hàng đầu của bà Clinton có hai tỷ phú, một nam và một nữ. Đó là ông Mark Cuban, chủ đội bóng rổ NBA Dallas Mavericks, và bà Meg Whitman, cựu tổng giám đốc eBay, và hiện đang là tổng giám đốc Hewlett Packard. Bà Whitman là người thuộc đảng Cộng Hòa, từng ứng cử chức thống đốc California năm 2012.
Cả ông Cuban và bà Whitman đều công khai ủng hộ bà Clinton. (Đ.D.)