Hà Tường Cát/Người Việt (tổng hợp)
270 là đa số quá bán [(538/2)+1] của Cử Tri Ðoàn trong thể thức bầu cử tổng thống Mỹ.
Bầu cử tổng thống Mỹ là một hệ thống bầu cử gián tiếp chứ không phải trực tiếp, do đó ứng cử viên đắc cử không căn cứ trên đa số phiếu phổ thông của cử tri toàn quốc mà tính trên đa số Cử Tri Ðoàn của các tiểu bang.
Tên chính thức của nước Mỹ là United States of America (USA), nghĩa là liên hiệp các nước (tiểu bang) Châu Mỹ, hay Hiệp Chúng Quốc Châu Mỹ. Gọi Hiệp “Chủng” Quốc là sai lầm vì nội dung của danh xưng này không diễn tả việc tập hợp của nhiều chủng tộc.
Tổng thống, đồng thời là lãnh đạo của liên bang và của toàn dân, do đó được bầu qua một hệ thống hỗn hợp phiếu cử tri phổ thông và phiếu Cử Tri Ðoàn các tiểu bang, trong đó có các Ðại Cử Tri (Elector). Ví dụ, California có 55 Ðại Cử Tri (53 dân biểu liên bang cộng với hai thượng nghị sĩ liên bang).
Do đó quá trình thứ nhất là bầu các Ðại Cử Tri. Trên nguyên tắc, khi bỏ phiếu cho một ứng cử viên tổng thống, cử tri tiểu bang thật ra mới chỉ bầu một số trong Cử Tri Ðoàn.
Các tiểu bang nhỏ ít dân nhất, như Alaska, Delaware, Montana, North Dakota, South Dakota, Vermont, Wyoming, mỗi tiểu bang chỉ có một dân biểu liên bang, do đó chỉ có ba Ðại Cử Tri. Con số Ðại Cử Tri của các tiểu bang lớn khác: Texas 38, New York 29, Florida 29, Illinois 20, Pennsylvania 20, Ohio 18,…
Toàn quốc, 50 tiểu bang, có 435 dân biểu và 100 thượng nghị sĩ tượng trưng cho 535 Đại Cử Tri . Thủ đô Washington (District of Columbia) không có đại biểu trong Quốc Hội liên bang, nhưng Tu Chính Án số 23 của Hiến Pháp ấn định cho 3 Ðại Cử Tri. Như vậy, tổng số Ðại Cử Tri toàn quốc là 538 và tập thể ấy được gọi là Cử Tri Ðoàn (Eletoral College).
Hiến Pháp quy định rõ Đại Cử Tri không phải là dân biểu hay thượng nghị sĩ, mà số lượng dân biểu và thượng nghị sĩ chỉ là tượng trưng cho con số Đại Cử Tri.
Hầu hết các tiểu bang áp dụng thể thức “thắng lấy hết” (winner-take-all), nghĩa là ứng cử viên nào có đa số phiếu cử tri phổ thông tại tiểu bang sẽ chiếm được hết tổng số Ðại Cử Tri của tiểu bang ấy. Riêng Maine (4) và Nebraska (5) áp dụng thể thức “proportional representation,” phân phối số Ðại Cử Tri theo tỷ lệ phiếu.
Không có điều khoản nào trong Hiến Pháp hay luật liên bang đòi hỏi Ðại Cử Tri phải bỏ phiếu cho ứng cử viên theo kết quả phiếu bầu phổ thông ở tiểu bang. Ðại Cử Tri như vậy có toàn quyền bỏ phiếu cho người nào họ muốn. Tuy nhiên, qua lịch sử, chỉ có một vài trường hợp Ðại Cử Tri bỏ phiếu như vậy, và những trường hợp rất hiếm thấy này chưa bao giờ bị xử phạt.
Trong những thập niên gần đây, một số tiểu bang có quy định Ðại Cử Tri phải có cam kết (pledge) bỏ phiếu đúng theo sự chọn lựa của cử tri. Cam kết ấy có thể được xác định bởi luật của tiểu bang hoặc do đảng ấn định. Ít nhất hiện nay hơn phân nửa các tiểu bang đòi hỏi sự cam kết như thế, theo luật như Calfornia, Colorado, Ohio,… hay theo đòi hỏi của đảng cũng như theo luật như Alaska, Alabama, Massachusetts. Do đó, trên thực tế, kết quả bỏ phiếu của Cử Tri Ðoàn luôn luôn phản ánh đúng thực trạng bầu của cử tri các tiểu bang.
Cử Tri Ðoàn không tập trung về một nơi để bỏ phiếu. Ngày tổng tuyển cử năm nay là Thứ Ba, 8 Tháng Mười Một. Sau thời gian kiểm tra và xác định kết quả chính thức, tới ngày 19 Tháng Mười Hai, các Ðại Cử Tri mỗi tiểu bang sẽ họp ở thủ phủ tiểu bang để bỏ phiếu cho ứng cử viên tổng thống và phó tổng thống (thắng tại tiểu bang mình). Kết quả được niêm kín, gởi về thủ đô Washington cho Thượng Viện và Ủy Ban Bầu Cử Trung Ương trước ngày 3 Tháng Giêng, 2017.
Ngày 6 Tháng Giêng, 2017, trong một phiên họp khoáng đại, hai viện Quốc Hội sẽ kiểm số phiếu của Cử Tri Ðoàn.
Nếu không có ứng cử viên tổng thống hội đủ túc số 270, Hạ Viện sẽ bầu tổng thống (theo quy định của Tu Chính Án Hiến Pháp số 12), chọn trong số ba người có số phiếu Ðại Cử Tri cao nhất, và mỗi tiểu bang chỉ được một phiếu.
Nếu không có ứng cử viên phó tổng thống hội đủ túc số 270, Thượng Viện sẽ bầu phó tổng thống (theo quy định của Tu Chính Án Hiến Pháp số 12), chọn trong số ba người có số phiếu Ðại Cử Tri cao nhất, và mỗi thượng nghị sĩ được một phiếu.
Tổng thống và phó tổng thống đắc cử tuyên thệ nhận chức ngày 20 Tháng Giêng, 2017.
Với hệ thống bầu cử vừa kể, để đắc cử, ứng cử viên cần phải chiếm được đa số Ðại Cử Tri. Ðã có nhiều trường hợp trong quá khứ, đa số phiếu phổ thông toàn quốc không đồng nghĩa với đa số Ðại Cử Tri.
Như vậy, ứng cử viên cần thắng ở từng tiểu bang sao cho có được tổng số trên 270 Ðại Cử Tri. Sự dự đoán kết quả bầu cử tổng thống năm nay cũng phải căn cứ trên tính toán ấy chứ không hẳn là chỉ căn cứ theo thăm dò dư luận cử tri phổ thông toàn quốc.
Trải qua lịch sử, đã có nhiều ý kiến không tán thành hệ thống bầu cử qua Cử Tri Ðoàn mà các nhà lập quốc Hoa Kỳ đặt ra. Sự thật phương cách nào cũng có ưu và nhược điểm, mọi tranh luận khó có thể đi đến sự đồng thuận. Tuy nhiên, tu chính Hiến Pháp là một thực tế phức tạp, cho nên dù muốn dù không hệ thống bầu cử tổng thống Mỹ có lẽ sẽ chưa có gì thay đổi trong một tương lai gần.