Nhức đầu được định nghĩa là đau ở đầu và vùng trên cổ. Nó là một trong những vùng thường đau của cơ thể và do nhiều nguyên nhân gây ra. Rất nhiều người đau khổ vì nhức đầu và đôi khi chữa trị kéo dài mà không đạt được kết quả.
Theo Đông Y, tất cả những nguyên nhân mất quân bình về khí huyết từ bên trong, như can phong nổi động thường nhức đầu một bên. Nguyên nhân do thực chứng gây ra như can phong thượng nghịch và do hư chứng gây ra như khí huyết suy. Những loại nhức đầu này thường hay gặp.
Theo thống kê, năm 2007 có 28 triệu người tại Mỹ, khoảng 12% dân số, bị bệnh nhức đầu một bên. Trẻ em, nhất là vào tuổi dậy thì, cả nam lẫn nữ, nhưng sau tuổi dậy thì thì nữ bị nhiều hơn nam, và được ước lượng khoảng 6% nam, 18% nữ bị nhức đầu một bên trong đời.
Loại nhức đầu nhiều người bị nhất là nhức đầu vì căng thẳng do nhiều lý do: công ăn việc làm, nếp sống gia đình, cách sống và ăn uống của mỗi cá nhân. Loại nhức đầu này thường hay gặp nhiều nhất tới 90% ở tuổi trưởng thành và đàn bà thường bị nhiều hơn đàn ông.
Khi định bệnh nhức đầu cần phải nghiên cứu thời gian, hoàn cảnh, cách nhức đầu, vị trí nhức đầu, hướng lan, cường độ và nhịp điệu… Các hiện tượng phối hợp kèm theo (nôn mửa, mắt cảm thấy như bị lồi ra, chóng mặt)…
Như ta đã biết có nhiều nguyên nhân gây ra nhức đầu, nhưng có thể quy về hai loại nhức đầu sau đây để các y sĩ và các trung tâm chẩn trị áp dụng chữa trị có hiệu quả hơn.
Nhức đầu cấp tính và mãn tính
Nhức đầu cấp tính do khí hậu thay đổi nóng lạnh bất thường, cơ thể không thích ứng ngay được, do cảm cúm, viêm màng não, bướu trong đầu.
Nhức đầu mãn tính có thể do các bệnh ở tai, mũi, họng, nội tiết, dị ứng, đối với thần kinh và tinh thần.
Tinh thần suy nhược thường kèm theo nhức đầu, mất ngủ, mệt mỏi, tim đập nhanh, cơn hỏa bốc, tức ngực, khó thở, kém ăn, ra nhiều mồ hôi tay chân, tính tình bất thường, âu sầu, bi quan…
Cách định bệnh nhức đầu tùy vào đường đi của kinh mạch
Tất cả những đường kinh châm cứu dương của tay và chân đều gặp nhau ở đầu. Do đó, bất cứ một sự mất quân bình nào của tạng phủ, cũng có thể gây ra bệnh nhức đầu.
Cơ thể có những điểm mạnh, điểm yếu và các đường kinh mạch cũng vậy. Những điểm yếu sẽ báo hiệu cho chúng ta biết như đau nhức, mệt mỏi, mất ngủ, ăn không tiêu, nhức đầu… Nhờ vào đặc tính này chúng ta có thể lợi dụng chúng để định bệnh như bệnh nhức đầu:
-Nhức đầu vùng sau ót do liên quan tới bàng quang và tiểu trường.
-Nhức đầu trước trán do bao tử gây ra.
-Nhức đầu một bên do gan gây ra.
-Nhức đầu sau tai do mật gây ra.
-Nhức đầu ở đỉnh đầu do thận và gan gây ra.
Châm cứu là sở trường trong những trường hợp nhức đầu trên, vì các tạng phủ mới chớm bị bệnh hay chỉ hơi yếu, nên dùng phương pháp bổ trong trường hợp hư chứng và tả trong trường hợp thực chứng để quân bình lại âm dương cho tạng phủ bị bệnh. Đồng thời khai thông kinh mạch bằng cách tìm những huyết thống điểm bị tắc nghẹt để khai thông khí huyết, chỉ một vài lần là nhức đầu được trị liệu hết hẳn.
Nhức đầu một bên
Nguyên nhân gây ra nhức đầu một bên thường do gan gây. Gan chủ về sơ tiết, coi sự phân bố dương khí của toàn thân, tượng trưng cho khí sinh phát của mùa Xuân. Một khí gan khí sơ tiết quá độ, gan dương gia tăng sẽ xuất hiện nhức đầu, choáng váng, chóng mặt, mắt đỏ, dễ chảy máu mũi.
Nói chung gan gây ra nhức đầu một bên và được chia ra ba loại nhức đầu:
a-Nhức đầu do gan khí uất (uất ức không sơ tiết được) kết
Nhức đầu một bên, tức ở bên sườn, ngồi lặng thinh buồn rầu một mình, hay lợm giọng và ít xúc cảm, tức giang sườn, đầy hơi, ăn không tiêu, bụng đầy chướng. Lưỡi bình thường, rêu lưỡi trắng. Mạch huyền.
Bài thuốc Sài Hồ Xơ Gan
1-Sài hồ 9 grs
2-Bạch thược 6 grs
3-Thanh bì 6 grs
4-Xuyên khung 4 grs
5-Hương phụ 6 grs
6-Cam thảo 3 grs
b-Nhức đầu một bên do can hỏa thượng nghịch
Dễ giận, miệng đắng, nước tiểu ít và đậm đặc vàng, bón và mắt đỏ, khô cổ. Lưỡi đỏ và rêu lưỡi vàng. Mạch sác và huyền.
Bài thuốc Long Đởm Tả Can Thang
1-Long đởm thảo 6 grs
2-Hoàng cầm 9 grs
3-Chi tử 6 grs
4-Trạch tà 6 grs
5-Xa tiền tử 6 grs
6-Mộc thông 6 grs
7-Sanh địa 9 grs
8-Đương quy 6 grs
9-Sài hồ 6 grs
10-Cam thảo 3 grs
c-Nhức đầu một bên lên tới đỉnh đầu do gan dương hữu dư
Chóng mặt thấy nhà cửa quay cuồng, ù tai, miệng đắng. Lưỡi đỏ và mịn, rêu vàng khô. Mạch sác và huyền.
Trong trường gan dương thượng nghịch này có thể gây ra nội phong. Muốn chữa trường hợp này phải bình gan và trừ phong tà, dùng bài Sài Hồ Xơ Gan như ở trên.
Chống chóng mặt, ù tai, miệng khô thêm: Câu đằng, thạch quyết minh, linh dương giác, địa long…
Bác Sĩ Đặng Trần Hào
