Trịnh Hảo Tâm
Naples (tiếng Ý gọi là Napoli) là thủ đô của vùng Campania nước Ý. Ðây là thành phố hải cảng với khoảng một triệu dân là thành phố lớn thứ ba của Ý sau Rome, Milan và lớn nhất ở miền Nam nước này.
Naples nằm giữa hai vùng núi lửa là Vasuvius và Phlegraean Fields. Thành phố được người Hy Lạp thành lập vào thế kỷ thứ 6 Trước Công Nguyên và được đặt tên là Neápolis, có nghĩa là “Thành Phố Mới.”
Những dãy núi xanh bao bọc phía Bắc và núi lửa Mt.Vasuvius với hai đỉnh cao nằm ở hướng Ðông cách Naples 9 km. Ðây là vùng núi lửa duy nhất ở lục địa Tây Âu và nổi tiếng trong lịch sử là vào năm 79 Sau Công Nguyên đã bùng nổ thiêu rụi và chôn vùi hai thành phố của đế quốc La Mã thời ấy là Pompeii và Herculaneum. Lần phun cuối cùng vào năm 1944, hiện núi lửa đã tạm ngủ yên nhưng không biết sẽ bùng nổ hoạt động trở lại bất cứ lúc nào và là mối đe dọa vùng ngoại ô Naples dân cư rất đông đúc.
Naples vốn được biết như là thành phố nhiều rác rến và băng đảng Mafia hoạt động nhưng nơi đây cũng bình thường như nhiều thành phố Âu Châu khác. So với Genoa thì Naples có lượng lưu thông như xe hơi, xe gắn máy khá đông đảo, nạn kẹt xe và khách bộ hành khó băng qua đường. Nơi đây người đi tấp nập và buôn bán sầm uất nhất là ở trung tâm thành phố gần bến tàu vì đây là khu phố cổ nên đường sá nhỏ hẹp nhưng cửa hàng buôn bán ăn uống rất đông.
Naples là một trong những thành phố xưa nhất trên thế giới liên tục có người ở. Từ thời đại Ðồ Ðồng hai ngàn năm Trước Công Nguyên, người Hy Lạp định cư tại đây và họ đem nền văn hóa Hy Lạp vào cộng đồng người La Mã để làm thành văn hóa La Hy. Khi đế quốc La Mã phía Tây suy tàn, Naples vẫn đứng vững như thủ đô của vương quốc Naples từ năm 1282 cho đến năm 1816. Sau đó kết hợp với đảo quốc Sicily trở thành thủ đô của hai nước cho đến khi thống nhất vào nước Ý Ðại Lợi vào năm 1861.
Trong Ðệ Nhị Thế Chiến (1939-1945) thành phố Naples bị giội bom nhiều nhất trên nước Ý vì hầu hết các kiến trúc được xây dựng trong thế kỷ 20 đều do chính quyền phát xít của nhà độc tài Mussolini thực hiện. Sau thế chiến, thành phố tái thiết nhanh chóng và mở mang mạng lưới giao thông tân tiến như đường hỏa xa cao tốc Alta Velocità nối với thủ đô Roma và Salerno, mở rộng thêm mạng lưới xe điện ngầm bao phủ hơn nửa khu vực trung tâm và ngoại ô.
Thành phố Naples có nền kinh tế tăng trưởng mạnh trong những thập niên gần đây mặc dù mức thất nghiệp vẫn còn cao như hiện nay. Với hải cảng là một trong những hải cảng quan trọng nhất Âu Châu và hạng nhì thế giới về số lượng hành khách chỉ sau Hồng Kông, Naples có nền kinh tế đứng hạng tư nước Ý sau Milan, Rome và Turin. Nhiều công ty lớn của Ý đặt bản doanh tại đây trong đó có hãng du thuyền MSC.
Thành trì cổ Castel Nuovo
Gần bến tàu người ta bắt gặp một kiến trúc cổ bằng đá đen hình dáng nặng nề tương phản với khu phố xung quanh. Ðó là thành trì Castel Nuovo, cổ thành hình vuông có bốn tháp canh tròn ở bốn góc với nhiều lỗ châu mai để đặt súng. Tường thành rất cao xây bằng sa thạch (sandstone), xung quanh là hào sâu nhưng không có nước và cửa ra vào ở mặt phía Tây thông với mặt đường bằng một chiếc cầu.
Về lịch sử cổ thành thì trước khi vua Carlo I of Anjou lên ngôi năm 1266, thủ đô vương quốc Naples đặt ở Palermo trên đảo Sicily và ở Naples chỉ có hoàng cung Castel Capuano là nơi vua trú ngụ khi đến thăm nơi đây.
Khi dời đô về Naples nhà vua ra lệnh xây thành trì mới không xa biển để canh chừng hải cảng và có sân rộng bên trong. Công việc được giao cho một kiến trúc sư người Pháp khởi công vào năm 1279 và hoàn tất ba năm sau đó.
Lâu đài thời Trung Cổ này từng là nơi diễn ra nhiều biến cố lịch sử như năm 1294, Giáo Hoàng Celestine V từ nhiệm và sau đó hồng y đoàn đã bầu giáo hoàng mới là Boniface VIII lên thay thế trước khi chuyển về Rome để thành lập Tòa Thánh Vatican.
Thành cổ có tên Castel Nuovo tức “New Castle” (thành mới) hay còn được gọi là Maschio Angioino (nhà của vua Anjou) là danh thắng cũng là biểu trưng (landmark) của thành phố, nay đã 800 năm nhưng vẫn còn kiên cố vững chắc vì đã được tu bổ và nới rộng nhiều lần.
Ðứng ngoài cửa chính nhìn vào bên trong, du khách sẽ thấy sân thành vắng lặng, có một vài khẩu thần công bằng đồng và một số viên đạn tròn như trái banh nằm ở trên sân lát đá. Ở cửa có tấm bảng cho biết đây là nhà bảo tàng trưng bày những tác phẩm nghệ thuật thời Trung Cổ như tranh tượng, vật dụng của hoàng gia với giá vào cửa là 6 Euro.
Thương xá cổ Galleria Umberto I
Tiến lên hướng Bắc một đoạn đường ngắn là tới quảng trường có nhiều kiến trúc cổ nguy nga đồ sộ, đó là nhà hát Opera San Carlo được khánh thành năm 1737. Ðối diện bên kia đường là một kiến trúc khác đường nét cầu kỳ với nhiều hoa văn tượng đá trên mặt tiền, trên cao nhất có hàng chữ “Galleria Umberto I.” Ðây là thương xá được xây trong khoảng năm 1887 đến năm 1891 trong chương trình phục hồi thành phố kéo dài nhiều thập niên có tên là Risanamento có nghĩa “making healthy again” cho đến trước Thế Chiến Thứ Nhất.
Thương xá lấy tên vị vua đương thời lúc đó là Umberto I và do Emanuele Rocco họa kiểu cùng với nhiều kiến trúc sư khác. Thương xá là nơi gặp gỡ của dân chúng bao gồm các cửa hàng thương mại, nhà hàng, quán cà phê và chung cư trên tầng thứ ba. Thương xá có kiến trúc hình chữ thập, mái nhà cong hình vòm (dome) lợp bằng kính trong suốt nhìn thấy bầu trời. Bốn cánh thương xá nhìn về bốn phương và cửa chính hướng về thủ đô Roma tức hướng Tây ra sẽ đụng đường Via Toledo.
Con đường mua sắm Via Toledo
Ra khỏi thương xá ở cửa Tây du khách sẽ gặp ngay con đường lát đá, người đi tấp nập và phố xá cao ốc hai bên có vẻ nguy nga cổ kính. Ðó là Via Toledo – con đường rất cổ xưa của thành phố Naples được Phó Vương Tây Ban Nha tên Pedro Álvarez de Toledo kiến tạo năm 1536.
Phó Vương (Viceroy) là người thay mặt vua để cai trị một vùng vì thời ấy Naples là thuộc địa của Tây Ban Nha. Con đường ngày nay vẫn mang tên Phó Vương Toledo chắc hẳn ông cũng có công lao với người dân Naples và khu vực này được gọi là Khu Tây Ban Nha (Spanish Quarter). Con đường dài gần 1.2 km chạy theo hướng Nam Bắc từ quảng trường Piazza del Plebiscito cho tới quảng trường Piazza Dante.
Naples có chiều dài lịch sử 2,800 năm còn lưu lại nhiều di tích, kiến trúc quý giá nhất là khu trung tâm thành phố là khu phố lịch sử cổ xưa lớn nhất Âu Châu trải rộng trên diện tích 1,700 hectares (4,200 acres) được Liên Hiệp Quốc xếp vào Di Sản Thế Giới. Vì vậy Naples là địa điểm du lịch hằng năm thu hút du khách về thăm viếng rất đông.
Ngoài ra gần Naples còn có vùng Almafi Coast gồm những thành phố biển nhà cửa xây cheo leo trên những vách núi như làng biển Sorrento, nổi tiếng qua bản nhạc “Come Back To Sorrento” mà nhạc sĩ Phạm Duy dịch sang lời Việt với tựa đề “Về Mái Nhà Xưa.” Cũng phía Ðông của thành phố còn có núi lửa Vesuvius với thành phố Pompeii còn lưu lại những di tích do núi lửa tàn phá vào năm 79 Sau Công Nguyên.
Tác giả Trịnh Hảo Tâm đã xuất bản tám quyển ký sự du lịch gồm: Trên Những Nẻo Ðường Việt Nam; Miền Tây Hoa Kỳ; Ký Sự Du Lịch Trung Quốc; Mùa Thu Ðông Âu; Tây Âu Cổ Kính; Miền Ðông Nước Mỹ và Canada; Hành Hương Thánh Ðịa Do Thái; Nhật Bản, Hồng Kông-Macau, Thái Lan.
Sách dày trên 300 trang, trình bày đẹp, mỗi quyển giá $15 (bao cước phí trong nước Mỹ), xin liên lạc Trịnh Hảo Tâm qua số điện thoại (909) 489-2451, email: [email protected].
