“Trong chín tháng đầu tiên, một trong những điều tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ làm là hủy bỏ Obamacare, thay thế bằng một chương trình khác có lợi cho người dân hơn, đỡ tốn tiền công quỹ hơn,” ông Reince Priebus, người sửa soạn lãnh nhận vai trò chánh văn phòng tổng thống, nói trên đài phát thanh Bloomberg để trả lời câu hỏi về những điều “phải làm ngay” mà tân chính phủ Trump sẽ thực hiện sau ngày 20 Tháng Giêng năm tới. “Ðây là công tác khó khăn, nhiều thử thách, tốn rất nhiều thì giờ trước khi hoàn tất,” ông nói tiếp, “nhưng chắc chắn chúng tôi sẽ làm được, thực hiện đúng những gì tổng thống đắc cử Trump hứa với cử tri.”
Tin ông Trump muốn hủy bỏ Obamacare là điều không gây ngạc nhiên. Từ Tháng Sáu năm ngoái, khi mới loan báo sẽ tham dự cuộc đua tiến vào Tòa Bạch Ốc, ông tỷ phú xuất thân từ New York cam kết sẽ hủy bỏ “đạo luật hoàn toàn không có lợi cho quốc gia và cho dân chúng,” hứa hẹn “sẽ đưa ra một chương trình bảo hiểm y tế mới, giá rẻ hơn, quyền lợi nhiều hơn” để mọi người có thể tham gia.
Cam kết này được ông Trump nhắc đi nhắc lại hầu như hàng tuần khi còn tranh cử, và ngay sau ngày ông chiến thắng, Thượng Viện và Hạ Viện do đảng Cộng Hòa kiểm soát cũng đưa ra lời cam kết tương tự, và hứa sẽ cùng với hành pháp soạn thảo một chương trình bảo hiểm y tế “mọi người đều hài lòng,” thay thế cho đạo luật bị một số người chỉ trích là “mầm mống tạo chia rẽ” vì chỉ có một nửa nước Mỹ ủng hộ, nửa còn lại chống đối ngày từ ngày đầu tiên.
Trong bài nói chuyện tại viện nghiên cứu American Enterprise Institite (AEI) ngay sau cuộc bầu cử giữa kỳ 2010, Thượng Nghị Sĩ Mitch McConnell (Cộng Hòa-Kentucky), trưởng khối đa số Thượng Viện, cho rằng một trong những lý do khiến người dân Hoa Kỳ bỏ phiếu ủng hộ đảng Cộng Hòa nắm đa số ở lưỡng viện Quốc Hội “vì họ muốn hủy bỏ Obamacare,” nhưng “trở ngại là ông Obama đang ngồi ở Tòa Bạch Ốc (nắm quyền phủ quyết) do đó chúng tôi không làm gì được cả.” Ông McConnell cương quyết “ngày nào hành pháp thuộc về đảng Cộng Hòa, lúc đó chắc chắn Obamacare sẽ bị hủy bỏ.”
Ngày ông trông chờ này đã tới. Hai tuần trước đây, chính ông cũng nhìn nhận bỏ Obamacare là điều không dễ, “nhưng cũng chẳng khó đến mức chính phủ Cộng Hòa Trump và lưỡng viện Cộng Hòa không thể làm được.”
Trước hết, trong những năm sau ngày Obamacare được ban hành, Hạ Viện Cộng Hòa đã mấy chục lần bỏ phiếu thông qua dự luật hủy bỏ chương trình này, nhưng quyết định này không được Thượng Viện đưa ra thảo luận vì không có đủ 60 phiếu cần có để đưa dự luật ra bàn thảo trước nghị trường. Ðầu Tháng Giêng tới đây, theo Chủ Tịch Hạ Viện Paul Ryan, công tác đầu tiên Hạ Viện (vẫn với đa số đại biểu theo đảng Cộng Hòa) sẽ làm là lại thông qua dự luật hủy bỏ Obamacare, sau đó đưa sang Thượng Viện để cứu xét. Với 52 ghế Cộng Hòa, thủ tục đòi hỏi phải có ít nhất tám thượng nghị sĩ Dân Chủ “xé rào” để có thể thảo luận và bỏ phiếu thông qua. Sau khi có sự đồng thuận của cả hai viện, dự luật sẽ được chuyển sang Tòa Bạch Ốc và đương nhiên, Tổng Thống Donald Trump Trump sẽ ký ban hành.
Làm sao để có phiếu ủng hộ của phía Dân Chủ? Câu trả lời của Thượng Nghị Sĩ Claire McCaskill (Dân Chủ-Missouri) là “nếu dự luật do đảng Cộng Hòa đưa ra được xem là hợp lý, tôi nghĩ sẽ có nhiều đồng viện Dân Chủ lên tiếng ủng hộ.” Bà McCaskill không giải thích rõ tại sao lại nói điều này, nhưng được ngầm hiểu là ở cuộc bầu cử giữa kỳ 2018, sẽ có 25 thượng nghị sĩ Dân Chủ tái ứng cử, trong đó có 10 vị tái tranh cử ở những tiểu bang cử tri bỏ phiếu cho ông Trump, do đó, “các vị này khó có thể tiếp tục ủng hộ Obamacare,” theo lời một cựu chuyên viên về chính sách từng làm việc với khối thiểu số Dân Chủ tại Thượng Viện.
“Nên nhớ, ông Trump thành công một phần cũng vì cử tri không hài lòng với Obamacare, điều này có thể đẩy các vị thượng nghị sĩ Dân Chủ tới chỗ không còn cách nào khác hơn là phải ủng hộ một đạo luật bảo hiểm y tế mới, thay vì chống đối.” Nếu toàn thể cánh Dân Chủ Thượng Viện cương quyết chống đối thì sao? Ông cựu chuyên viên về chính sách vừa lắc đầu vừa trả lời “lúc đó, tôi e rằng đảng Dân Chủ sẽ ở thế kẹt.” Kẹt ở chỗ nào? “Khi bỏ phiếu chọn ông Trump, cử tri Hoa Kỳ muốn thấy Trumpcare thay thế cho Obamacare, tôi sợ những vị dân cử nào chống lại điều này sẽ phải đối đầu với khó khăn khi tái ứng cử.”
Cánh Cộng Hòa cũng thấy vậy và tận dụng lợi thế đang có.
Theo Thượng Nghị Sĩ Jeff Flake (Cộng Hòa-Arizona), “nhìn vào bản đồ tranh cử thấy ngay phe Dân Chủ đang gặp khó khăn” vì làm sao giữ được ghế thượng nghị sĩ ở 10 tiểu bang cử tri bỏ phiếu ủng hộ ông Trump. Ông Flake bảo thêm “tình hình chính trị không có lợi lắm cho bên Dân Chủ,” như ngầm nhắc nhở chống lại Trumpcare có thể mất ghế. Thượng Nghị Sĩ Cory Gardner (Cộng Hòa-Colorado), người sẽ điều hành kế hoạch vận động tranh cử của phe Cộng Hòa đi xa hơn, ví von “sẽ có bảy thượng nghị sĩ Dân Chủ sẵn lòng làm việc với tôi, chuyện còn lại là làm sao kiếm được vị thứ tám cho đủ 60 phiếu.” Ðiều đó được hiểu là bên Cộng Hòa tin rằng sẽ thành công, Obamacare sẽ bị “loại bỏ” chỉ vài tháng sau khi ông Trump tuyên thệ nhậm chức.
Bên Dân Chủ không tin sẽ thua cuộc dễ dàng đến thế.
Thượng Nghị Sĩ Chuck Schumer (Dân Chủ-New York), người sẽ giữ vai trò trưởng khối thiểu số Thượng Viện, cảnh báo các đồng viện Dân Chủ “sẽ không ủng hộ” nếu không được đóng góp ý kiến soạn thảo dự luật bảo hiểm y tế mới, nhấn mạnh “đừng quên 22 triệu người đang hưởng Obamacare,” do đó, ông và các đồng viện Dân Chủ tin rằng cách hay nhất là sửa chữa từng phần, thực hiện qua nhiều giai đoạn, trước khi thành hình một dự luật mới. Ông Schumer cũng nhấn mạnh mục tiêu của Obamacare là “giúp mọi người có bảo hiểm y tế,” đòi hỏi mục tiêu của bên Cộng Hòa cũng phải như thế, “không thể kém hơn.”
Mời độc giả xem video: Tòa Bạch Ốc cho rằng ông Trump biết về vụ tấn công tin tặc Nga trước bầu cử
Ðiều đảng Cộng Hòa vẫn chưa tiết lộ: Trumpcare khác Obamacare ở những điểm nào? Tuần rồi, trong một cuộc họp báo bỏ túi, bà McCaskill nhắc lại trong sáu năm Cộng Hòa nắm cả Thượng Viện lẫn Hạ Viện, “chỉ nghe họ bàn tới chuyện bỏ Obamacare, nhưng chưa thấy họ sẽ lấy gì thay thế.” Bà mỉa mai nói thêm “trong suốt sáu năm trời, tôi tìm ở gầm bàn, góc tủ, tìm khắp mọi chỗ, chẳng thấy dự luật họ soạn thảo ở đâu cả,” thành thử “chưa biết họ (Cộng Hòa) sẽ đưa những gì ra để thay thế Obamacare.”
Ðiểm bà Thượng Nghị Sĩ McCaskill nêu ra khiến mọi người nhớ lại trong suốt 18 tháng vận động tranh cử, ứng cử viên Donald Trump cũng chỉ hứa “sẽ hủy bỏ Obamacare” thay thế bằng một chương trình bảo hiểm y tế “hay hơn, bảo đảm tất cả mọi người đều hài lòng.” Cho đến giờ, sau khi đã đắc cử, ông Trump vẫn chưa công bố chương trình bảo hiểm y tế “hay hơn” “mọi người đều hài lòng” mà ông đã hứa.