BERKELEY, California (NV) – Hôm Thứ Năm tuần qua, sau khi các giới chức đại học UC, Berkeley hủy bỏ cuộc nói chuyện với ông Milo Yiannopoulos, một phóng viên người Anh, vì bị biểu tình phản đối, ông Trump dọa sẽ cắt ngân sách liên bang trong câu ‘tweet’: “Nếu U.C. Berkeley không cho phép tự do ngôn luận và cho phép bạo lực đối với những người vô tội mà có quan điểm khác họ – NO FEDERAL FUNDS?”
Giới am tường pháp luật nói rằng tổng thống không có quyền cắt giảm ngân sách quốc gia khi cáo buộc một cơ quan nào đó đã vi phạm quyền tự do ngôn luận của ai đó. Dù đại học UC Berkeley đã vi phạm, cắt đứt ngân sách cho hệ thống UC, cơ quan hàng đầu của toàn quốc về nghiên cứu, sẽ làm kiệt quệ vô số dự án vô cùng có lợi cho cả nước. Ông Stuart Russell, một khoa học gia máy tính tại U.C. Berkeley kiêm giám đốc sáng lập trung tâm trí tuệ nhân tạo, nói.
“Việc ông Trump đe dọa ngân sách cho những chương trình nghiên cứu khoa học có lợi cho việc phòng vệ và nền kỹ nghệ của chúng ta… gần như là hành động của một người độc tài,” ông Russell cho hay.
Theo dữ liệu của hệ thống UC, ngân sách $ 9 tỷ hàng năm của quốc gia gồm:
-$ 3 tỷ dùng để tài trợ nghiên cứu. Gần 4/5 ngân sách này dành cho Viện Y Tế Quốc Gia và Viện Khoa Học Quốc Gia. Hệ thống UC nhận được nhiều tiền nhất để thực hiện những cuộc nghiên cứu, đặc biệt tại UC San Francisco, UC San Diego and UCLA.
-$ 3.5 tỷ cho những trung tâm y tế UC cho bệnh nhân Medicare và Medicaid.
-$ 1.6 tỷ cho học bổng Pell Grants, chương trình work-study, học bổng hậu đại học và các loại học bổng khác.
-$ 800 triệu để điều hành Phòng Thử Nghiệm Quốc Gia Lawrence Berkeley.
Ông Russell tiếp: “Ngay cả khi ông Trump không thể cắt ngân khoản một cách hợp pháp, các cơ quan quốc gia sẽ phải cẩn thận khi phân bổ tiền cho Berkeley, vì tổng thống bị phiền.”
Nhưng ông Erwin Chemerinsky, một chuyên gia về Hiến Pháp kiêm trưởng khoa phân khoa luật tại đại học UCI cho biết rằng điều khoản thứ mười (của Hiến Pháp) không cho phép chính quyền tiểu bang dùng ngân sách để bắt ép tiểu bang và chính quyền địa phương làm theo ý mình.
“Chính phủ không thể dùng ngân sách để đặt điều kiện ép giáo chức không được phê bình, chỉ trích,” ông Chemerinsky nói thêm. “Làm vậy là vi hiến.”
Ông Norman Pattiz, chủ tịch ủy ban phòng thí nghiệm quốc gia, nói rằng ông Trump đã gây ngạc nhiên vì những gì ông vừa tweet. Ông cho hay nhờ ngân sách liên bang mà những nhà nghiên cứu tại hệ thống UC đã có những đóng góp lớn lao như hỗ trợ những cuộc thám hiểm Hỏa Tinh, hiện đại hóa an ninh nguyên tử, thúc đẩy thay đổi năng lượng và khám phá phương pháp điều trị y khoa mới.
“Đây là những đóng góp đáng kể cho California, cho quốc gia và cho thế giới,” ông Pattiz nói. (ĐG)