Hoa xoan tím trời thương nhớ

Ở nơi thôn quê Việt Nam, có nhiều đồi núi nên trồng nhiều xoan và cây xoan từ bao đời nay vẫn gắn bó với những người dân quê hiền lành chân chất. Sau một mùa ngủ đông dài trong giá lạnh với những thân cành gầy guộc, khẳng khiu, trong tiết trời ấm áp của mùa xuân, xoan cựa mình để đâm chồi nẩy lộc. Bài ca sinh sôi của giống loài cứ thế mà hồi sinh.

Lạ lùng thay, những ngày cuối tháng hai, xoan vẫn còn e ấp trong mầm nụ mà chưa muốn “tung trào” nhưng khi thời gian “bước chân” sang tháng 3, “mùa con ong đi lấy mật”, xoan lấy hết sức bình sinh để tuôn trào sức sống, sức sinh sôi của nó. Từ đầu những thân cành, “phun” ra những cành lá non mướt, mỡ màng. Rồi chỉ khoảng một tuần sau, từ những kẽ lá, xoan nở hoa, nở nhiều vô kể. Hình như đây mới bắt đầu cho một hành trình “mãn khai” của loài hoa này. Một mùa hoa xoan đã tới. 

Có lẽ chỉ ở vùng nông thôn xa xôi, quê mùa mới có mùa hoa này. Vào độ giữa tháng Ba, xoan đồng loạt cất lên giàn đồng ca mang màu sắc đặc trưng. Hoa xoan có màu tím. Hình như từ bao đời nay, xoan bám rễ sâu xuống lòng đất, ngủ đông dài và bền bỉ sức sống là để thêu dệt cho màu tím dễ thương, dễ cảm, dễ nhớ của nó. Cả một khoảng trời quê thân quen được vẽ bằng màu tím của hoa xoan.

Song, màu tím của hoa xoan không bầm dập, thâm tím như một số loài khác mà màu tím của nó mang một đặc trưng rất riêng chỉ có ở loài hoa này. Hoa xoan tím dịu nhẹ từ trong lòng cánh hoa nên nhiều khi người ta vô tình lẫn với tím hoa cà. Hoa xoan tím phơn phớt ở đầu cánh hoa tựa hồ như màu trắng của sữa. Sinh sôi ở đồng đất quê nên loài hoa này cũng nhỏ nhẹ và bình dị. Một cành hoa mọc chi chít những bông hoa nhỏ tí xíu trông rất đáng yêu. Nhìn nó giống như chiếc loa kèn nhỏ được xếp từ vô số cánh hoa màu tím man mát đang xòe ra hết mình. Mùa hoa xoan nở, chẳng biết ở đâu, lũ ong bướm lại kéo nhau về để thưởng ngoạn bữa tiệc hoa.

Hoa xoan không chỉ đẹp, dịu nhẹ, e ấp mà còn có mùi thơm rất đỗi lạ lùng. Cả một không gian trong khu vườn, mùi thơm man mát, nhè nhẹ, lừng lựng của hoa xoan làm cho không khí trở nên rất đặc trưng vào mỗi độ tháng ba. 

Mỗi mùa hoa xoan về làm tím rực trời quê. Mùa hoa ấy cũng rạo rực trong kí ức tuổi thơ của lũ trẻ quê chúng tôi. Sinh ra ở chốn “bông lúa củ khoai” nên cũng hồn nhiên, tinh nghịch và bình dị như xoan vậy. Mùa hoa xoan nở, không gian chơi đùa hàng ngày của chúng tôi thuở bé lại có thêm một hương vị mới. Không chỉ được chiêm ngưỡng hoa xoan trên những cành cây cao mà khi có những cơn gió thổi làm cho những cánh hoa xoan rơi nhè nhẹ xuống thảm cỏ xanh rì cũng là lúc, chúng tôi lấy hoa xoan là người bạn trong những trò chơi lý thú.

Hoa xoan rơi xuống, cả một đám cỏ trở thành một tấm thảm được thêu dệt bởi những cánh hoa tím li ti trông đầy hấp dẫn. Chúng tôi sung sướng thả mình một cách hồn nhiên nhẹ nhàng xuống tấm thảm hoa để nghe mùi hương lan tỏa khắp thân mình, nghe tiếng thì thào của những cánh hoa đang nhảy múa trên thảm cỏ. Cả không gian mát lành, thơm ngào ngạt và lý thú biết mấy. Bọn trẻ còn nhặt hoa xoan, lấy dây cỏ xâu thành từng chiếc vòng hoa xoan tím xinh xắn, đeo vào cổ, vào tay. Rồi những trò chơi với hoa xoan được bọn trẻ thích thú như lấy hoa xoan xếp thành hình ngôi nhà, con cá, con trâu, hình người…Lấy hoa xoan để chơi đầu hàng vào mỗi lần tụ tập. Những trò chơi ấy cứ kéo dài mãi cho đến hết tháng ba, nó như một khoảng trời cổ tích làm tâm hồn trẻ thơ trở nên trong sáng, êm đềm.

 

Mùa xoan nở hoa, sáng thức dậy, vại nước của bà vừa kín đầy hôm trước đã tràn gập những cánh hoa. Bà lấy gáo dừa gạt hoa sang một bên rồi múc nước rửa mặt, cánh hoa tím vẫn bám đầy chiếc khăn mặt mềm mại. Khắp không gian, ngõ ngách ngôi nhà nhỏ của bà choán ngợp hoa xoan. Mỗi khi dấm chuối, bà sai chúng tôi trèo lên vặt nắm lá xoan cho có hơi nóng. Chỉ sau một tuần, vào mỗi độ chợ phiên, nải chuối của bà đã vàng ươm, chín trứng cuốc thơm lừng lựng. Mùi thơm của chuối hòa với mùi hăng hăng của lá xoan, mùi thơm của những cánh hoa xoan còn bám đầy nải. Bà bảo, quê mình nghèo, hoa xoan là người bạn thân của nông dân mình, tuy không được liệt vào các loài hoa đẹp nhưng các cháu phải biết yêu quí, nâng niu loài hoa này. 

Mỗi mùa hoa xoan nở, tím rực trời quê, tím cả một miền thương nhớ, tôi lật những trang kí ức tuổi thơ êm đềm, ngọt ngào.