Thursday, March 28, 2024

Bảo trì thắng bánh sau (Bài 1)

Bài và hình: Phạm Ðình

 
Tại sao phải đặt ra vấn đề bảo trì thắng sau? Bởi vì thắng sau có thể không giống thắng trước. Với một số loại xe vẫn còn đang sử dụng ngày nay, thắng trước sử dụng Brake Pad (bố thắng) trong khi bánh sau lại sử dụng Brake Shoes. Chúng ta đã đề cập những việc cần làm liên quan Brake Pads trong các bài trước, bài này sẽ nói về Brake Shoes.

1-Brake Shoes là gì?

Các bộ phận ẩn bên trong drum, gồm có Brake Shoes, Xi lanh, và các lò xo.

Là thành phần của hệ thống thắng, Brake Shoes có nhiệm vụ “cà” vào một đĩa quay gắn với trục bánh xe, để hãm đà di chuyển của xe lại khi tài xế đạp thắng. Như vậy, Brake Shoes làm cùng một công việc “cà” như Brake Pads, nên cũng được gọi là bố thắng. Tóm lại, chúng ta có 2 loại bố, bố thắng trước (pad) và bố thắng sau (shoes). Hai bố đều là bố cả, mà không thấy mẹ đâu. Tuy vậy – mấy thằng bạn ăn tục nói phét của người viết nhận xét – thắng không phải là đứa con mồ côi, bởi vì bố vẫn có đĩa để cà, cà ngày cà đêm, cứ lúc nào nhảy lên, đi tới là phải cà.

Mang tiếng “ăn tục nói phét” nhưng ở đây bọn họ nói không sai, chỉ khác một điều về tên gọi bằng tiếng Mỹ: Trong thắng bánh trước, Pad cà vào Disc; còn trong thắng bánh sau, Shoe cà vào Drum. Mỗi khi chúng ta lên xe, cho xe lăn bánh, dù đi xa đi gần, đi nhanh đi chậm, đi ngày đi đêm, thì chân vẫn phải kềm ở bàn thắng để sẵn sàng đạp xuống, cho bố cà vào đĩa giữ xe đứng lại. Ðó là một động tác căn bản, đã trở thành phản xạ của tất cả những người lái xe.

Bố thắng ở bánh trước (pad, bên trái) và bố thắng ở bánh sau (shoe).

Giữa Pad và Shoe, công dụng như nhau, nhưng chúng có đôi chút khác biệt nữa, xin trình bày như sau:

-Trong đa số các loại xe phổ thông chạy trên đường phố hiện nay, Pads được thiết kế cho 2 bánh trước, và Shoes cho 2 bánh sau. Trong một số trường hợp, Pads được dùng cho cả 2 bánh trước, và 2 bánh sau. Nhưng không bao giờ xảy ra trường hợp Shoes dùng cho 2 bánh trước. Có nghĩa, Pads là dạng bố phổ thông hơn Shoes. Muốn biết bánh sau của mình dùng disc với pad, hay dùng drum với shoe, chúng ta có thể nhìn thấy qua các lỗ hổng trên niềng xe, không thấy đĩa tròn đâu, thì chắc chắn là thắng ở đây phải là drum.

-Pad đi với Disc, hoặc Rotor (đĩa), còn Shoe đi với Drum (trống).

-Pad từ bên ngoài ấn vào mặt Disc, Shoe từ bên trong xòe ra, áp vào mặt trong của Drum.

-Pad là một miếng “bố” dầy và nhỏ gọn, Shoe có hình nửa vòng tròn.

-Disc là một đĩa mỏng, chịu Pad ép vào từ 2 mặt; Drum giống như cái trống, chứa 2 Shoes ở bên trong.

Lốp tháo ra rồi, Brake Drum hiện ra, giống như một cái đĩa tròn, úp mặt, xoay lưng ra ngoài.

Dụng cụ cần thiết để thay Shoes

Thay Brake Shoes không dễ dàng như thay Brake Pad. Phần trình bày dưới đây là chỉ để tìm hiểu và tham khảo, công việc thực tế có thể phức tạp hơn, không thích hợp với mọi người dùng xe. Nếu không “mặn” lắm với việc chân tay, máy móc, bạn không nên “liều mạng”, nhưng vẫn nên biết về tiến trình để có theo dõi công việc người ta làm cho mình. Nếu tự làm lấy, xin đừng gỡ banh cả 2 bên xe (bên trái, bên phải) ra, để nếu có bị “lạc đường” trong lúc làm việc, bạn vẫn còn một hệ thống ở bên kia để tham khảo và đối chiếu. Hoặc tốt hơn, nên chụp hình lại để có thể đối chiếu khi lắp các bộ phận trở lại.

Nói về căn bản, thay Brake Shoes không phải là việc chỉ có những thợ chuyên môn mới làm được. Nếu muốn, bạn có thể tự làm, bởi vì ngoài sự chịu khó và lòng ham thích tìm hiểu máy móc từ phía người chủ xe, thì công việc chỉ cần những dụng cụ sau:

-Bộ Shoes mới.

-Bộ kích (Jack) bao gồm con đội và đế kích, để đẩy xe lên cao.

-Chìa khóa ống (lug wrench) để xoáy bù loong ở niềng bánh xe.

-1 bình nước rửa thắng (brake cleaner), giá vài đồng.

-Một ít chìa khóa mở ốc (screwdriver).

-1 cây kìm.

-1 cái búa.

-Ít giẻ lau.

Và đặc biệt:

-1 chìa khóa mở Shoe (Brake Shoe Removal Tool), đúng ra là dụng cụ để bật lò xo căng Shoe (Brake Spring Pliers). Trong tiến trình thay Shoe thì đây là giai đoạn khó khăn. Không phải vì đòi hỏi kỹ năng đặc biệt, mà vì cái lò xo này rất căng, nên mở ra và gắn vào hơi khó. Với dụng cụ đặc chế, công việc có thể dễ dàng hơn phần nào.

Kiểm tra mặt trong Drum xem có hư hại không.

Tiến trình tháo gỡ Drum

Cũng như tất cả những việc bảo trì và sửa chữa ở dưới gầm xe, công việc đầu tiên là phải đội xe lên cao, rồi để nó đứng vững vàng trên đế kích. Nhưng trước khi kích xe lên cao, chúng ta cần xoáy lỏng các con ốc gắn lốp vào trục xe, rồi khi xe đã lên cao rồi mới xoáy hết để tháo lốp ra.

Sau khi đã tháo lốp, bạn sẽ thấy một bộ phận thắng hiện ra trước mắt, đó là một đĩa tròn, úp lưng ra phía ngoài trông giống như một mặt trống, nên được gọi là Drum. Trên mặt trống, có nhiều trụ bù loong xuyên qua, và có thể có vài lỗ trống không thấy có lắp bù loong hoặc ốc xoáy nào. Những lỗ hổng này rất được việc, như các bạn sẽ thấy sau này. Bố thắng (shoes) là bộ phận nằm bên trong lòng trống, nên muốn thay shoes, trước hết phải gỡ cái mặt trống ra.

Nếu có đinh vít gắn Drum vào trục bánh xe, trước hết xoáy những đính vít này ra. Trong nhiều trường hợp khác, Drum chỉ được “úp” vào xuyên qua các trục bù loong mà thôi, nên bây giờ chỉ việc dùng tay nhấc nó ra khỏi các trụ bù loong. Nhưng thực tế không đơn giản như vậy, là vì Drum dính rất chặt vào trục bánh xe, do những tầng rỉ sét, đất cát bám lâu ngày. Vận dụng hết sức lực để kéo ra chưa chắc đã được. Vì thế, giới chuyên viên có truyền lại một vài mẹo như sau:

-Dùng búa gõ vừa phải chung quanh Drum để giúp nó “long” ra dễ dàng hơn. Sau đó, xịt dầu trơn vào trong các khe kẽ, nhất là ở những chỗ drum tiếp xúc với trụ bù loong. Những thứ dầu trơn được dùng ở đây là PB Blaster, hoặc WD-40. Chờ chừng 5, 10 phút để dầu ngấm trước khi thử dùng tay để lay Drum, xem nhấc nó ra đã được chưa.

-Nếu vẫn chưa được thì tìm 2 lỗ hổng nhỏ, còn để hở trên mặt trống, chưa có trụ bù loong nào gắn vào. Thực ra, đây không phải là lỗ gắn bù loong, mà là phương tiện giúp chúng ta xoay Drum trong tiến trình tháo gỡ nó. Nếu drum có sẵn 2 lỗ hổng, bạn tìm 2 con ốc dài chừng 8 inches, đường kính 1.25 inches, xoáy chúng vào đó , một chút bên này, một chút bên kia. Ðó là động tác để chỉnh Drum lại vị trí cân bằng. Sau đó lại xoáy 2 con ốc ra. Bây giờ bạn có thể nhấc Drum ra được rồi, dễ dàng hơn trước nhiều.

Nói tóm lại, việc tháo gỡ Drum đòi hỏi đôi chút công phu. Ðối với thợ nhiều kinh nghiệm, đây là chuyện dễ dàng, đối với người mới làm lần đầu chắc chắn khó hơn, nhưng hì hục miết bạn cũng sẽ thành công.

Nhân cơ hội này, chúng ta sẽ kiểm tra xem drum có bị thiệt hại gì không: Lật ngửa nó lên, bạn sẽ thấy mặt trong của Drum giống như một cái đĩa có lòng sâu. Nếu mặt trong bị lồi lõm, bị cứa thành rãnh, hoặc bị cháy sém. trầm trọng, đó là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thắng không ăn, thắng rung. Ðây là lúc thuận tiện để mang drum đi sửa chữa, bằng cách “turning” hoặc “resurfacing.”

Sau khi gỡ Drum ra rồi, chúng ta sẽ thấy phơi ra trước mặt các bộ phận còn lại, bao gồm: 2 Brake Shoes trông như 2 vành móng ngựa, một ống xi lanh có piston để đẩy brake shoes ra, ép vào mặt trong của Drum mỗi khi tài xế đạp thắng, và những cuộn lò xo nối với brake shoes. Công việc kế tiếp là gỡ 2 “vành móng ngựa” này ra. Trước khi làm việc đó, bạn nên chụp hình ghi lại cách sắp xếp các bộ phận để có tài liệu đối chiếu khi lắp chúng trở về vị trí cũ.

Gỡ Shoes là một việc cần trình bày rõ ràng với nhiều chi tiết hơn, xin hẹn gặp lại các bạn trong bài lần sau.

[email protected]

Muốn giữ xe ở tình trạng hoàn hảo nhất, xin xem Cẩm Nang Bảo Trì Tập I, II, và III đã phát hành, mỗi tập $6.00+$2.00 cước phí. Money Back Guarantee 3 tháng. Gửi cheque cho Phạm Ðình, 9800 Bolsa Ave # 86, Westminster, CA 92683 Tel: 714 675 8628. Cho biết điện thoại và email, nếu có. Có thể hỏi tại nhà sách Tú Quỳnh 714-531-4284; hoặc Tự Lực 714-531-5290

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

MỚI CẬP NHẬT