Phạm Ðình
Chúng ta đang nói về việc thay những cái spark plugs, mà các thợ máy ngày xưa còn gọi là bu-gi. Ðây là những “con chó lửa” khạc ra tia lửa đưa vào trong xi lanh để đốt hỗn hợp nhiên liệu, khởi động toàn bộ tiến trình hoạt động của đầu máy.
Ðánh số để ghi nhớ thứ tự các đường dây nối vào spark plug.
Thay spark plugs không khó, nhưng cần đề phòng một vài bất trắc bởi vì spark plugs dính trực tiếp với lòng xi lanh. Một sự sơ sót nào đó có thể gây ảnh hưởng trực tiếp vào “thủ đô.” Nếu không tự tin, bạn có thể bỏ tiền nhờ thợ máy làm giúp, họ sẽ tính bạn ít nhất một giờ tiền công, cộng với tiền “đồ” và phân lời trên tiền đồ. Thế nào chăng nữa, bạn cũng nên tham khảo những chi tiết dưới đây để biết việc thay spark plug diễn tiến thế nào, và những điều được gọi là bất trắc đó ra sao, liệu mình có thể tránh được hay không.
Lần trước, chúng ta đã soạn sẵn dụng cụ, mở nắp đầu máy lên, chờ cho máy xe nguội hẳn, và gỡ dây nối với cọc dương ở bình điện ra, để bảo đảm không có điện chạy vào hệ thống, đã tìm thấy vị trí Spark Plugs, đã nhận ra các đường dây nối vào spark plugs, và chuẩn bị rút ra… thì Phạm Ðình ngăn lại, bảo ÐỪNG! Tại sao?
Ðề phòng “râu ông nọ cắm cằm bà kia”
Là vì, ở chỗ này ẩn tàng bất trắc thứ nhất: Bạn có thể gắn lộn đường dây, tạo ra tình cảnh “râu ông nọ cắm cằm bà kia.” Hãy xem một đầu máy 4 xi lanh, chúng ta sẽ có spark plug với 4 đường dây (wire). Nếu nhanh tay tháo cả 4 đường dây một lúc, thì khi gắn lại có thể bạn sẽ không nhớ ra đường dây nào đi với spark plug nào, khiến cho spark plug số 2 có thể bị dẫn vào xi lanh 1, spark plug 3 vào xi lanh 2 và tạo ra tình trạng “misfire” (nổ sai thời điểm). Vậy, tốt nhất là cần phải ghi dấu hoặc đánh số các đường dây theo thứ tự 1, 2, 3, 4 (từ phải qua trái, hoặc từ trái qua phải), để khi lắp vào không lẫn lộn! Cẩn thận hơn, bạn nên đánh số rồi chụp hình để ghi nhớ vị trí của từng wire.
Ðừng quá tự tin vào trí nhớ mà không có biện pháp đề phòng. Nếu chẳng may bạn quên thứ tự thì đó là một điều vô cùng phiền phức. Khi đó chỉ còn một cách là gọi xe kéo ra cho thợ chuyên môn mày mò xem lại giúp. Công việc này, ngay cả thợ có kinh nghiệm cũng cần phải có cách ghi nhớ riêng nếu họ không muốn tốn rất nhiều thời giờ chỉnh lại sau đó. Nhưng bây giờ bạn tự làm và nếu cẩn thận một chút thì đã loại trừ được bất trắc thứ nhất.
Rút các dây nối ra.
Nếu đã đánh dấu như vậy rồi mà vẫn sợ lầm, bạn có thể theo cách “làm đến đâu xâu đến đấy,” nghĩa là gỡ dây nào ra, thì thay ngay spark plug cho dây đó, rồi mới sang spark plug thứ hai. Sau đây là từng bước dễ dàng dành cho người tự làm lấy:
1. Gỡ dây nối (wire) vào đầu spark plug: Bạn có thể nắm ngay cái Cap, tức là “cái mũ” ở ngay chỗ wire tiếp giáp với đầu máy, vặn ngược chiều kim đồng hò hoặc phải lắc lắc vài lần để Cap lỏng ra, và từ từ rút Wire lên, bạn sẽ thấy nhô lên thành phần bằng cao su chìm sâu bên dưới, gọi là Boot. Cẩn thận, đừng cầm wire mà kéo, nó có thể đứt rời với Boot, và bạn phải mua một bộ Wire khác, khá tốn kém đó. Bây giờ bạn sẽ nhìn thấy một cái lỗ khá sâu chạy vào lòng xy lanh, và “nhân vật” chính tức là cái spark plug nằm sâu trong đó.
Bạn sẽ thấy miệng lỗ có dính nhiều bụi đất, rác rến, hoặc cặn dầu. Nên dùng máy hút bụi hoặc máy thổi air compressor để dọn sạch các thứ rác bụi này trước khi rút spark plug ra thì bụi cát không thừa cơ rơi vào lòng máy được. Nhưng nếu lỡ để cho bụi rác rơi xuống lỗ sau khi đã kéo spark plug cũ lên rồi thì sao? Ðó là bất trắc thứ ba, chúng ta sẽ nói đến trong phần kế tiếp.
2. Tháo spark plug cũ ra ngoài: Bây giờ là lúc chúng ta phải trọng dụng bộ dụng cụ đã chuẩn bị. Như bạn đã biết trong bài trước, bên trong lòng chìa khóa ống (socket) có một miếng đệm bằng “xốp” hoặc bằng cao su. Khi đưa chìa khóa ống xuống thì đầu ống sẽ ôm lấy đầu spark plug, và miếng đệm cao su có một bộ phận gọi là “gripper” giữ chặt spark plug để xoáy nó ra khỏi miệng xi lanh, rồi tiếp tục kéo nó lên khỏi lỗ.
Tuy nhiên, nếu không có cái gripper trong chìa khóa ống khiến cho spark plug đã được xoáy lỏng nhưng vẫn nằm lại dưới lỗ, thì chúng ta có một cách như sau: Trước khi đưa chìa khóa ống xuống lỗ để câu spark plug lên, bạn hãy lấy một miếng băng keo 2 mặt, dán vào mặt trong của chìa khóa ống.
Rồi, bây giờ bạn có thể cho chìa khóa ống hạ sơn (thực sự phải gọi là… xuống lỗ). Ấn sâu nó xuống cho đến khi cứng tay. Từ bên trên, gắn một thanh nối cho chìa khóa dài ra, rồi dùng tay vặn, xoay ngược chiều kim đồng hồ để xoáy lỏng spark plug ra khỏi đầu xi lanh. Với miếng băng keo kết dính spark plug trong ống, rất có thể bạn sẽ kéo cả spark plug lên được.
Lắp spark plug mới vào ống và chuẩn bị đưa vào lỗ ở đầu xi lanh.
Trong khi miệng lỗ còn hở ra như vậy mà lỡ có bụi rác rơi xuống thì sao? Ðó là điều đã nêu lên trong phần trước. Chúng ta có thể đối phó bằng cách cứ để miệng xi lanh hở ra như vậy (không có spark plug bịt kín), vào xe mở máy: Bạn sẽ nghe tiếng nổ phành phạch rất lớn từ bên trong, và piston sẽ đẩy những vẩn bụi rác vừa rơi xuống.
3. Lắp spark plug mới vào: Có một vấn đề được đặt ra, những spark plug mới có đủ độ thông khí (air gap) cần thiết giữa 2 cực không? Giới thợ máy của thế hệ trước cho biết họ phải dùng một dụng cụ đặc biệt để điều chỉnh air gap cho thích ứng với đòi hỏi của chiếc xe. Nhưng chuyện đó không còn là vấn đề của ngày nay nữa. Khi ra cửa hàng Auto Parts để hỏi mua spark plug, chúng ta nên mang theo các chi tiết về hiệu xe, đời xe, cỡ máy, số MPG và cửa hàng sẽ bán cho chúng ta những bộ spark plug đã được pre-gapped, nghĩa là phần air gap đã được chỉnh trước để phù hợp với chiếc xe. Nếu muốn chắc ăn, xin nhớ nói nhân viên cửa hàng bán cho bạn những spark plug đã được Pre-gapped!
Bây giờ đưa phần đuôi của spark plug vào trong chìa khóa ống. Lại một lần nữa, bộ phận gripper bên trong chìa khóa ống sẽ giữ chặt lấy spark plug, và chúng ta sẽ nhẹ nhàng đưa đầu spark plug nằm trong socket xuống lỗ. Cẩn thận đừng để đầu spark plug va chạm mạnh vào một chướng ngại gì ảnh hưởng tới vùng air gap. Lắng nghe cảm giác ở tay để xem Spark plug đã nằm đúng vị trí của mình chưa. Dùng tay để xoáy chìa khóa theo chiều kim đồng hồ để các đường răng spark plug khớp vào miệng xi lanh cho đến lúc spark plug nằm thăng bằng trên miệng xi lanh, và bàn tay không xoáy thêm được nữa. Trong lúc xoáy nếu có cảm giác spark plug bị lệch răng thì phải lấy ra điều chỉnh lại ngay. Sau đó mới dùng thanh vặn (wrench) để siết lại cho cứng, nhưng đừng làm quá (thường là chỉ thêm 1/16 vòng sau khi đã siết tay)! Siết cứng quá sẽ làm tổn hại phần kim loại mềm ở miệng xi lanh.
Vậy là xong, bạn vừa hoàn tất được một việc lớn!
4. Lắp dây nối (wire) vào: Ðây là việc dễ dàng nhưng vô cùng quan trọng, bởi vì dây nối phải được xếp đặt cho đúng với thứ tự nguyên thủy, bằng không máy sẽ không nổ, hoặc nổ không đồng bộ, làm suy yếu power của xe và dẫn tới hư máy. Nếu trước kia đã dùng băng keo để đánh số các dây nối, thì xin nhớ lấy những mẫu băng dán ấy đi.
Bây giờ bạn lên xe, mở máy, bạn sẽ nghe tiếng máy nổ giòn giã và xe chạy với công suất cao hơn. Bạn đã vừa làm được một việc lớn lắm, nhưng xem ra không khó khăn bao nhiêu, phải không?
Phạm Ðình
Xe lột dên, xe kêu lóc cóc, xe rỉ nhớt….? Xin xem Cẩm Nang Bảo Trì Tập III đã phát hành. Cùng với Tập I, Tập II, mỗi tập $6.00+$2.00 cước phí. Money Back Guarantee 3 tháng. Gửi cheque hoặc tiền mặt cho Phạm Ðình, PO Box: 9255, Fountain Valley, California 92728 – 9255. Tel: 714-837-1935. Cho biết điện thoại và email, nếu có. Có thể hỏi tại nhà sách Tú Quỳnh 714-531-4284; hoặc Tự Lực 714-531-5290.
