Friday, March 29, 2024

Dân Luật: Đáo tụng đình (tiếp theo)

Luật Sư LyLy Nguyễn

Luật Sư LyLy Nguyễn chuyên về Luật Khánh Tận Chương 7, 11, 13 cho cá nhân và cơ sở thương mại, xóa hết các loại nợ, tranh tụng trước Tòa Khánh Tận và khai phá sản hủy bỏ nợ thuế. Về Hoạch Định Tài Sản, Luật Sư LyLy chuyên thảo di chúc và tín mục (trust), ủy quyền điều hành tất cả tài sản, dặn dò săn sóc y tế khi bất lực và hoạch định kế nghiệp. Về Luật Thuế, Luật Sư LyLy đại diện cho thân chủ trường hợp bị kiểm thuế, xin ngưng tịch thâu tài sản vì thiếu thuế, đại diện biện hộ trước Tòa Án Thuế và điều đình xin giảm nợ thuế. Về Luật Thương Mại, Luật Sư LyLy giúp thành lập công ty và tổ hợp hùn hạp. Ngoài ra Luật Sư LyLy còn rất giàu kinh nghiệm về thuế lợi tức cá nhân, thuế trả nhân công, thuế mua bán và thuế tài sản ở hai cấp liên bang và tiểu bang. Luật Sư LyLy Nguyễn được chứng nhận hành nghề tại Supreme Court of California, United States District Court, United States Court of Appeals for the Ninth Circuit và United States Tax Court. Nếu cần tham khảo riêng xin liên lạc với Luật Sư LyLy Nguyễn tại văn phòng ở 10221 Slater Avenue, Suite 216, Fountain Valley, California 92708. Điện thoại: (714) 531-7080. website: www.lylylaw.com

Từ khi đặt chân lập nghiệp trên đất Mỹ người Việt chúng ta không ít thì nhiều đều có đôi lần “đáo tụng đình” tức là ra tòa, có thể là bị cáo một vi phạm giao thông hay là nguyên đơn kiện đòi bồi thường thương tích trong một tai nạn, hoặc bị gọi làm nhân chứng trong một vụ thưa kiện nào đó. Cũng có đôi khi quí vị được tòa gọi thi hành bổn phân công dân vào bồi thẩm đoàn (jury duty). Do đó bài này giải thích tại sao chúng ta cần đến dân luật và luật tố tụng.

Trong thời đại này dân tình ta thán khắp nơi khắp chốn vì kiện tụng nhiều quá, báo chí hàng ngày đăng nhan nhản chuyện kiện thưa, Có nhiều chỉ trích là quá nhiều luật cùng chỉ trích giới luật sư và thẩm phán bày vẽ rắc rối khi áp dụng luật làm cho kiện cáo thêm lộn xộn, tốn kém và mất nhiều thì giờ. Trở lại từ bước đầu, trong tranh tụng có nhiều vụ tự kết thúc lấy nhưng cũng có nhiều trường hợp có thể điều đình hay thu xếp bằng các các phương cách không chính thức khác. Còn những vụ nào không giải quyết được thì mới phải nhờ đến pháp luật phân xử và luật tố tụng chính là động lực giải quyết những tranh tụng đó.

Nhiệm vụ cốt yếu của dân luật là hướng dẫn áp dụng các điều luật ứng dụng trong tố tụng. Ở Hoa Kỳ dân chúng có trình độ công dân giáo dục cao nên rất tôn trọng luật pháp, do đó bình thường không cần phải đe dọa hay ép buộc họ tuân hành. Tuy nhiên dân luật và luật tố tụng cung cấp động lực hỗ trợ những vụ xử người không theo đúng luật lệ đòi hỏi. Dân luật có giá trị độc lập trong việc tạo ra thủ tục tố tụng phù hợp với quan niệm phân xử công bằng cho tất cả mọi người. Một hệ thống pháp lý công minh sẽ đem lại niềm tin cho dân chúng vào công lý, do đó dân luật đóng vai trò làm cho tố tụng có nghĩa lý và tòa án là nơi tìm công lý chứ không phải nơi xử theo lý lẽ của kẻ mạnh hay có thế lực. Dưới hệ thống tố tụng công bằng, hai bên tranh chấp phải được cơ hội đồng đều tìm các sự kiện và tìm các điều luật để hỗ trợ trường hợp của họ cùng cơ hội được đưa ra bằng chứng và lý lẽ trước chánh án. Trong những vụ xử tiêu biểu hai bên được quyền trình bày trước bồi thẩm đoàn các sự kiện liên hệ trước khi quyết định kết quả. Cả chánh án lẫn bồi thẩm đoàn cùng phải vô tư, phải chịu nghe cả hai bên trình bày các bằng chứng và lý lẽ và chỉ quyết định hoàn toàn dựa trên căn bản các bằng chứng và tranh luận trước tòa. Sau khi đã có phán quyết hai bên còn được quyền chống án xin tái xét do tòa phúc thẩm duyệt lại để sửa chữa các sai nhầm quan trọng nếu có. Sau khi đã qua các đợt kiểm soát cuối cùng cũng phải có quyết định chung kết để tránh chuyện kiện thưa dằng dai không dứt trên cùng một vấn đề đã xử.

Sau cùng dân luật và luật tố tụng phải có tính cách hữu hiệu, nhiều khi quá công bằng lại làm cho trở thành vô bổ vì nếu ai đi thưa kiện cũng có cơ hội trình bày liên miên vô hạn định thì việc tố tụng trở thành rối beng tốn hao thì giờ và gây tốn kém. Hơn thế nữa xử kiện là một dịch vụ xã hội do chính quyền cung cấp cho dân nên không thể phủ nhận rằng một hệ thống phân xử công bằng và hữu hiệu quả có đem lại nhiều lợi lộc cho cá nhân và xã hội nhưng cũng quá hao tốn, do đó luật tố tụng cần phải được cân nhắc giữa hiệu quả công bằng cùng gánh nặng tốn phí.

Vậy thì tố tụng khởi đầu ra sao? Để dễ dàng phân tích từng yếu tố của một vụ kiện xin đan cử một vụ điển hình, tuy tố tụng có nhiều hình thái khác biệt không có vụ nào có chi tiết giống hẳn vụ nào nhưng đại cương có rất nhiều điểm chung. Ông Hoàng Ngọc Báu và bà vợ cùng hai người con dọn nhà từ Houston, Texas sang Westminster, California lập nghiệp vào năm 2012. Cả gia đình đi bằng cái xe Audi 100-LS do ông Báu lái trên xa lộ I-10, không may khi đi ngang qua Tucson, Arizona gặp phải một anh Mỹ đen say rượu lái xe truck húc từ phía sau với tốc độ khoảng 90-100 dặm một giờ. Chấn động do xe đụng quá mạnh làm cho đuôi xe bị bẹp rúm, cửa xe bị kẹt và bình xăng bị lủng. Xe của ông Báu phát hỏa dữ dội làm cho bà Báu và hai đứa con bị phỏng nặng.

Cũng chẳng đáng ngạc nhiên là ông Báu không thèm thưa kẻ lái xe say rượu đã đụng xe ông vì ông thấy người này có vẻ rách rưới chưa chắc có bảo hiểm mà đòi bồi thường. Ngược lại ông Báu đệ đơn ra tòa thưa bốn công ty: (1) Audi là hãng chế tạo xe của Đức, (2) Audi of America, Inc. là hãng nhập cảng xe Audi vào Mỹ, (3) hãng Houston Euro Cars là hãng bán xe cho ông Báu (4) World-Wide Audi Corp. là hãng phân phối xe Audi ở Tây Nam Hoa Kỳ cho Houston Euro Cars. Vụ kiện này cho chúng ta hiểu rõ từng bước làm cách nào để đi kiện. Đầu tiên hết là phải nhận định xem vấn đề có thể kiện được hay không. Nếu ông Báu muốn kiện người lái xe say rượu thì có đầy đủ lý do vì gia đình ông bị thương tích nặng chỉ cần khởi tố thủ phạm gây tai nạn để tòa buộc đương sự phải bồi thường. Còn muốn kiện hãng xe thì lý do có vẻ không rõ ràng lắm. Muốn kiện thì ít nhất phải có hiểu biết về luật và tìm được đúng khía cạnh để kiện hãng chế tạo xe và hãng bán xe đã bán một sản phẩm có khuyết điểm khiến gây ra thương tích trầm trọng cho người sử dụng. Có lẽ ông Báu nghe lời tham khảo của luật sư chuyên về bồi thường thương tích xúi ông kiện “nắm kẻ có tóc hơn tên đầu trọc.”

Trong bước đầu tiên không những chỉ có việc tìm ra lý do để kiện mà còn phải cân nhắc xem đi kiện có lợi hơn điều đình hay không. Trong trường hợp ông Báu đương nhiên kiện người lái xe say rượu không hấp dẫn mấy vì người này có thể không có bảo hiểm hay không có nhiều tiền hoặc tài sản để đền. Người ta không phải chỉ đem ra tòa để kiện khơi khơi mà là muốn đòi được bồi thường tối đa nên trừ phi nghĩ rằng có thể đòi được đền bồi thỏa đáng thì mới nên kiện vì họ không muốn tốn thì giờ, và có lẽ cũng không tìm ra được luật sư nào chịu biện hộ nếu không có lợi. Cho dù biết đối phương có đủ tiền đền nhưng chọn giải pháp thương lượng vẫn hơn nhất là với các tai nạn nhỏ thường thường phía bị thương chọn dàn xếp hơn là đi kiện. Một yếu tố quan trọng khác trong việc quyết định đi kiện là có kiếm được luật sư chịu theo đuổi nội vụ hay không. Ngay trong vụ này người lái xe say rượu vẫn có thể chạy một luật sư giỏi mà phía ông Báu chưa chắc thắng nổi. Luật sư thường tính thù lao theo từng vụ trên phần trăm số tiền được bồi thường, họ cân nhắc kỹ trước khi nhận thụ lý nên có nhiều vụ rất đáng kiện nhưng không luật sư nào chịu nhận vì họ thấy tiền thù lao quá ít, nạn nhân không thể trả nổi trực tiếp cho luật sư nếu không thắng được vụ kiện.

Sau khi tham khảo nhiều nơi ông Báu tìm được một luật sư bằng lòng nhận đại diện cho vụ kiện. Người luật sư ước tính các điều luật căn bản để dựa theo áp dụng và nhận định kẻ trách nhiệm cùng khả năng có thể bồi thường được không. Có lẽ luật sư thấy rằng kẻ đụng người không có bảo hiểm và tài sản để đền, và sau khi liên lạc hãng xe Audi điều đình dàn xếp bồi thường nhưng bị từ chối nên luật sư cố vấn cho ông Báu rằng tới lúc nên đi kiện.

Ông Báu đồng ý kiện nhưng đi kiện ở đâu? Có hai điều luật sư để ý đến khi chọn nơi kiện. Đầu tiên là tìm xem tòa nào có thẩm quyền tài phán (jurisdiction) nghĩa là thẩm quyền xử, và sau đó là tìm xem xử ở tòa nào thì có lợi cho thân chủ mình. Nếu xử ở tòa không có thẩm quyền tài phán thì kết quả vụ xử sẽ không có hiệu lực. Để có thẩm quyền tài phán, tòa phải hội đủ hai điều kiện là có thẩm quyền xét xử vấn đề (subject matter jurisdiction) và có thẩm quyền trên cá nhân đôi bên (personal jurisdiction). Trong vụ kiện này tòa án có thẩm quyền tài phán phải là tòa có quyền xử các vụ bồi thường thương tích tai nạn xe hơi, và là tòa có quyền gọi các bị cáo ra hầu tòa đồng thời nếu tòa xử cho ông Báu thắng thì bắt các bị cáo bồi thường.

Trong vụ ông Báu có ba tiểu bang là nơi kiện: Arizona là nơi xảy ra tai nạn, Texas là nơi trú ngụ cũ của các đương sự đồng thời cũng là nơi mua xe, và California là nơi cư ngụ mới. Tại mỗi tiểu bang đều có thiết lập một số tòa án chuyên xử tổng quát (courts of general jurisdiction) để xử các vụ liên hệ đến dân luật như luật bồi thường thương tích, luật giao kèo khế ước, luật tài sản,v.v… Ngoài ra ông Báu còn phải tìm tòa có thẩm quyền trên các bị cáo, điều này dễ tìm đối với bị cáo trực tiếp như người đụng xe ông Báu nếu ngụ tại Arizona thì xử ở đấy hay nếu ngụ ở Texas thì xử ở Texas. Tuy nhiên có những trường hợp phức tạp nếu ông Báu kiện hãng xe Audi thì kiện ở đâu? Kiện ở hãng chính tổng phân phối ở Hoa Kỳ hay kiện hãng đứng bán xe? Như vậy để giản tiện hai nơi rõ ràng nhất được chọn làm nơi kiện (forum state) là Arizona nơi xảy ra tai nạn và Texas là nơi cư ngụ của bị cáo. Ông Báu cũng định kiện luôn cả bốn hãng Audi ở tòa án Arizona nhưng tòa chỉ cho kiện hãng chế tạo xe Audi mà thôi vì Audi có đại lý ở Arizona. Còn các đại lý phân phối xe và hãng bán xe Audi thì không có liên hệ gì ở Arizona cả dù rằng người mua xe là ông Báu đã lái tới tiểu bang này.

Tuần tới chúng tôi tiếp tục trình bày diễn tiến vụ kiện của ông Báu để tìm hiểu thủ tục tố tụng ở Hoa Kỳ. Cũng như thường lệ, người viết xin xác nhận nội dung của những loạt bài tìm hiểu luật pháp này chỉ hoàn toàn sử dụng với tính cách thông tin (information) để giúp quí độc giả một vài kiến thức tổng quát căn bản về luật pháp Hoa Kỳ mà thôi, và không thể coi như sự liên hệ của luật sư với thân chủ (attorney-client relationship). Do đó nếu có vấn đề liên hệ đến luật, quí độc giả vẫn cần phải thảo luận với một luật sư chuyên môn về trường hợp của quí vị.

Nếu cần tham khảo riêng xin liên lạc với LyLy Nguyễn, Esq. tại văn phòng chính ở địa chỉ 10221 Slater Avenue, Suite 216, Fountain Valley, CA 92708, Điện thoại: (714) 531-7080, website:lylylaw.com.

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM

MỚI CẬP NHẬT