Một công nghệ tuy đã có từ lâu nhưng hiện đang phát triển mạnh, đó là công nghệ trồng cây không cần đất. Nếu bạn muốn có rau tươi, sạch sẽ, bảo đảm vệ sinh thì công nghệ này sẽ giúp bạn thực hiện được điều đó một cách dễ dàng.
Chữ tiếng Anh dùng để chỉ kỹ thuật trồng cây không cần đất là hydroponics. Chữ này có gốc Hy Lạp và có hai phần: “hydro” là nước và “ponics” là từ chữ “ponos” có nghĩa là lao động. Hiện nay chữ hydroponics được hiểu là ngành trồng cây trong những môi trường chất lỏng có chất dinh dưỡng thay vì đất.
Lịch sử trồng cây không cần đất
Người ta cho rằng Vườn Treo Babylon có thể đã sử dụng kỹ thuật trồng cây không cần đất. Chắc bạn cũng biết Vườn Treo Babylon là một trong 7 kỳ quan thế giới thời cổ đại. Nó có vào khoảng thế kỷ thứ 6 trước Công Nguyên (TCN). Babylon là một thành phố cổ xưa, tính theo địa lý hiện đại thì nó ở phía Tây Nam thành phố Baghdad, cách khoảng 50 cây số. Sở dĩ người ta nghi Vườn Treo Babylon dùng kỹ thuật trồng cây không cần đất là vì những vườn này làm trên mái nhà.
Cũng có những bằng chứng là người Aztecs, người Ấn Độ và người Trung Hoa đã trồng những cây mà không cần đất.
Theo lịch sử hiện đại thì vào năm 1600 ông Jan van Helmont, người Bỉ đã chứng tỏ được là có thể trồng cây bằng nước. Ông ta trồng một cây liễu nhỏ nặng 5 cân Anh trong một ống chứa 200 cân Anh (pound) đất khô. Ống được bọc kín để không cho bụi vào. Sau 5 năm tưới nước mưa đều đặn thì cây liễu đã nặng thêm tới 160 cân Anh trong khi đó đất chỉ mất có 2 ao-xơ (ounce). Ông ta kết luận là chất dinh dưỡng để cây lớn lên được rút ra từ nước. Ông ta kết luận đúng là cây đã rút chất dinh dưỡng từ nước.
Tuy nhiên thời bấy giờ chưa có những phương pháp khoa học nên ông ta không biết là cây cũng thu hút các-bon đi-ô-xít (carbon dioxide) và dưỡng khí từ không khí. Phải đến thế kỷ thứ 18 người ta mới biết điều này. Vào thế kỷ thứ 18 và 19, song song với sự phát triển về hóa học và các môn khoa học khác, các nhà nghiên cứu về cây cối ở Châu Âu đã biết được những điều căn bản cho việc trồng cây không cần đất.
Năm 1860, ông Julius von Sachs công bố một công thức căn bản cho một hỗn hợp dinh dưỡng, khi trộn với nước ta có thể trồng cây trong hợp chất này. Kể từ đó nhiều nhà khoa học đã phát triển thêm và bây giờ công nghệ trồng cây không cần đất đã khá hoàn thiện.
Trong Thế Chiến Thứ Hai, quân đội Hoa Kỳ đã áp dụng kỹ thuật trồng cây không cần đất để có rau tươi cho người lính ở đảo Ascension vùng Nam Thái Bình Dương, vì những đảo này hoàn toàn cằn cỗi không trồng trọt được.
Bây giờ trên thế giới có khoảng 30 ngàn mẫu trồng cây không cần đất, trong đó Hoa Kỳ có 800 mẫu. Công nghệ trồng cây không cần đất rất thuận tiện cho những nơi đất đai không được mầu mỡ, hay mùa trồng trọt ngắn hoặc thiếu nước.
Cơ quan hàng không NASA Hoa Kỳ cũng có nhiều chương trình nghiên cứu kỹ thuật này. Lý do là muốn con người có thể sống lâu dài ở Hỏa Tinh, cần phải có nguồn thực phẩm tươi tại chỗ.
Những kỹ thuật trồng cây không cần đất
Vào năm 1936, giáo sư đại học U.C. Berkeley, ông W.F. Gericke là người đầu tiên dùng chữ hydroponics. Ông đã thành công trong việc trồng cà chua bằng nước. Từ đó đến nay các nhà khoa học đã phát triển nhiều phương pháp khác nhau để trồng cây không cần đất.
Bây giờ người ta biết là có ba yếu tố chính để cây sinh trưởng: Ánh sáng, không khí và nước/chất dinh dưỡng.
Ánh sáng thì thường là ánh sáng mặt trời, nhưng cũng có thể dùng ánh sáng nhân tạo. Có loại đèn riêng dùng để trồng cây. Loại đèn này phát ra những tia tử ngoại (ultra violet) giống như ánh sáng mặt trời. Tia tử ngoại là một yếu tố quan trọng trong quá trình quang hợp (photosynthesis) của cây cối.
Không khí cũng rất cần thiết trong việc tăng trưởng của cây cối. Cây cối hút các-bon đi-ô-xít từ không khí. Thường một hệ thống trồng cây không cần đất phải có các quạt máy để không khí được luân lưu và để kiểm soát độ ẩm. Cũng cần có những bộ lọc để loại bỏ những chất độc hại trong không khí.
Nước/chất dinh dưỡng là yếu tố chính của các hệ thống trồng cây không cần đất. Các chất chính trong dung dịch dinh dưỡng là đạm tố (nitrogen), phốt pho (phosphor) và ka-li (potassium). Dung dịch dinh dưỡng có thể thay đổi, tùy theo giống cây muốn trồng và cũng tùy theo giai đoạn tăng trưởng của cây. Có rất nhiều cách để phân phối dung dịch dinh dưỡng đến cây. Đây là hình minh họa hệ thống nhỏ giọt.
-Hệ thống bấc – đây là một hệ thống trồng cây không cần đất đơn giản nhất. Một thùng nước/chất dinh dưỡng được đặt ở dưới và được phân phối vào môi trường sống của rễ cây qua những dây bấc.
-Hệ thống nước/chất dinh dưỡng: rễ cây được nhúng hẳn vào nước/chất dinh dưỡng. Có máy bơm không khí vào nước để có dưỡng khí.
-Hệ thống ngập và ráo: trong hệ thống này rễ cây thỉnh thoảng được cho tràn ngập dung dịch dinh dưỡng rồi lại rút nước ra.
-Hệ thống nhỏ giọt: có những ống phun nước và dung dịch dinh dưỡng thỉnh thoảng được nhỏ giọt vào rễ cây.
-Hệ thống màng dinh dưỡng: đây là hệ thống mà dung dịch nước được cho luân lưu qua rễ cây mà không cần môi trường sống cho rễ cây.
Những ưu điểm của công nghệ trồng cây không cần đất:
– Trồng được ở những nơi đất cằn cỗi.
– Kiểm soát được môi trường.
– Tăng trưởng nhanh: Tốc độ tăng trưởng của cây trồng theo kỹ thuật trồng cây không cần đất nhanh hơn trồng thường từ 30% đến 50%.
– Tăng năng suất cây trồng.
– Dùng ít nước hơn là trồng trọt thường.
– Giảm sâu bọ và những bệnh của cây.
– Không cần nhổ cỏ dại.
Những khuyết điểm của công nghệ trồng cây không cần đất:
– Chi phí ban đầu cao.
– Cần sự hiểu biết về chuyên môn.
– Cần theo dõi thường xuyên.
– Bệnh của cây nếu có sẽ truyền đi rất nhanh.
– Có những vi sinh vật sống trong nước.
– Tùy thuộc vào điện lực.
Làm lấy một vườn rau không cần đất
Nếu bạn có thì giờ và thích trồng trọt thì bạn có thể tự làm lấy một khu vườn nhỏ trồng rau quả không cần đất. Có nhiều điều lợi của vườn nhà: bảo đảm sạch sẽ, không sợ bị bỏ các chất độc hại, rau quả luôn luôn tươi, có quanh năm suốt tháng và rẻ hơn là mua ở ngoài. Hơn nữa, nếu bạn ở xa những cộng đồng người Việt thì bạn có thể trồng những loại rau đặc biệt của mình mà siêu thị của Mỹ không bán.
Trên mạng Internet có nhiều chỉ dẫn về việc trồng cây không cần đất và có bán luôn những bộ dụng cụ để dễ thực hiện. Đây là một minh họa vườn trồng cây không cần đất tự tạo.
Ngay tại Việt Nam cũng có những dịch vụ trồng cây không cần đất. Tôi đã thấy một quảng cáo trên mạng: “Trồng rau sạch tự động trong nhà.” Đây là một việc rất nên làm vì ở nước ta, rau cỏ mua ngoài chợ thường không bảo đảm chất lượng và không biết họ đã bỏ hóa chất gì trong đó. Tôi cũng thấy có báo cáo là Trung Tâm Thực Nghiệm Sinh Học Nông Nghiệp tỉnh Vĩnh Phúc đang có một thí nghiệm trồng ớt hiểm, ngô và bí đỏ bằng phương pháp trồng cây không cần đất. Hy vọng thí nghiệm này thành công. (Hà Dương Cự)
—————-
Nguồn tài liệu:
https://www.nal.usda.gov
https://ag.missouristate.edu
https://www.ruaf.org
Video: Chương trình tâm lý “Con Yêu” Mới Cập Nhật
phía góc phải bên dưới của khung video.