Thursday, March 28, 2024

Thi hành di chúc

Luật Sư LyLy Nguyễn

Luật Sư tại California và Washington. Luật Sư LyLy Nguyễn chuyên về Luật Khánh Tận Chương 7, 11, 13 cho cá nhân và cơ sở thương mại, xóa hết các loại nợ, tranh tụng trước Tòa Khánh Tận và khai phá sản hủy bỏ nợ thuế. Về Hoạch Định Tài Sản, Luật Sư LyLy chuyên thảo di chúc và tín mục (trust), ủy quyền điều hành tất cả tài sản, dặn dò săn sóc y tế khi bất lực và hoạch định kế nghiệp. Về Luật Thuế, Luật Sư LyLy đại diện cho thân chủ trường hợp bị kiểm thuế, xin ngưng tịch thâu tài sản vì thiếu thuế, đại diện biện hộ trước Tòa Án Thuế và điều đình xin giảm nợ thuế. Về Luật Thương Mại, Luật Sư LyLy giúp thành lập công ty và tổ hợp hùn hạp. Ngoài ra Luật Sư LyLy còn rất giàu kinh nghiệm về thuế lợi tức cá nhân, thuế trả nhân công, thuế mua bán và thuế tài sản ở hai cấp liên bang và tiểu bang. Nếu cần tham khảo riêng xin liên lạc với Luật Sư LyLy Nguyễn tại văn phòng ở 10221 Slater Avenue, Suite 216, Fountain Valley, California 92708. Điện thoại: (714) 531-7080, website: www.lylylaw.com.

Sau khi lập di chúc chưa hẳn là đã lo xong hết mọi việc để chỉ còn chờ đến ngày giờ rũ sạch bụi trần yên lòng rời cõi trần thế vì đã an bài mọi việc đúng theo tâm nguyện. Trên thực tế vẫn thường xảy ra những trục trặc ngoài ý muốn của người lập như câu chuyện kể sau.

Ông Sáu là người vốn tính vô tư chẳng bao giờ bận tâm để ý đến những vấn đề luật pháp rắc rối. Một hôm ông bị ngất xỉu do cơn tim cấp tính phải kêu 911 đem xe cứu thương đưa gấp vào bệnh viện cấp cứu. Sau khi được cứu tỉnh ông được bác sĩ cho biết sẽ phải giải phẫu tim vì mạch máu bị nghẹt. Biết mình đang ở tình trạng thập tử nhất sinh ông bèn cho gọi tất cả thân nhân trong gia đình đến bên giường bệnh để chứng kiến ông lập di chúc. Ông có hai con trai, cậu anh rất có hiếu đã tận tụy chăm sóc cho ông cùng bà mẹ cậu vừa mất trước đó một năm nên ông muốn để trọn gia tài cho cậu này. Còn cậu em rất lêu lổng chẳng bao giờ lo cho cha già, mới đây còn cuỗm một mớ tiền lớn của bố rồi bỏ nhà đi giang hồ. Không may cuộc giải phẫu thất bại khiến ông Sáu từ trần ngay sau đó. Đáng tiếc là bản di chúc của ông cũng chết theo vì lúc ông ký không có công chứng viên (notary public) chứng kiến và thị thực. Kết quả tòa tuyên bố di chúc vô hiệu và xử theo luật tiểu bang cho chia đôi gia tài cho hai cậu con kể cả là đứa em bê bối. Dưới suối vàng chắc hẳn ông Sáu không ngậm cười được vì chẳng được toại nguyện vì chính sơ suất của mình.

Tóm lại sau khi viết xong di chúc còn phải qua một thủ tục pháp lý nữa là “thi hành di chúc” (executing the will). Thủ tục này đòi hỏi phải có người chứng kiến (witness) lúc ký bản chúc thư trước mặt công chứng viên thì mới có hiệu lực. Theo luật của nhiều tiểu bang di chúc cần có ít nhất hai nhân chứng ký tên trước tòa án, tuy nhiên đối với chúc thư không rắc rối thì chỉ cần chữ ký có công chứng cũng được kể hợp pháp. Nhân chứng phải hội điều kiện không dính dáng tranh chấp quyền lợi (conflict of interest) có nghĩa tuyệt đối không phải là người có tên được hưởng gia tài. Thực tế chẳng phải tìm đâu xa, khi đến văn phòng luật sư để lập di chúc thì chính thư ký tại văn phòng đó có thể giúp đứng ra nhìn người lập ký tên rồi cũng ký nhận đã chứng kiến sự việc đó vì thông thường họ cũng là công chứng viên.

Tòa án chỉ nhìn nhận một bản chúc thư chính mà thôi, do đó cần phải lưu giữ cẩn thận nhưng dễ kiếm khi cần đến. Tốt nhất nên gửi luật sư giữ giùm hoặc cất trong hộp an toàn (safety box) mướn ở ngân hàng. Thêm vào đó phải cho người thi hành di chúc hay thân nhân tín cẩn biết rõ nơi cất và giao chìa khóa ủy nhiệm thẩm quyền mở hộp lấy di chúc ra khi qua đời. Đã từng có nhiều người mướn hộp ở ngân hàng mà không chỉ định người thay thế, chẳng may bị chết bất chợt không có ai mở ra lấy di chúc khiến việc thanh toán di sản bị đình trệ kéo dài rất lâu mới giải quyết được. Người lập có thể giữ một bản sao tại nhà nhưng cần ghi chú rõ nơi cất bản chính. Trường hợp lỡ đánh mất thì cần phải nhờ luật sư thảo ngay bản di chúc mới, nếu các chi tiết trong bản cũ không thay đổi thì luật sư có thể viết lại di chúc mới theo nội dung bản sao.

Cuộc đời chẳng bao giờ đứng yên do đó sau khi viết xong di chúc tất nhiên có nhiều sự việc hay biến cố xẩy ra làm thay đổi hiện trạng của người ấy. Thí dụ điển hình như tăng giảm tài sản, sinh con, đau ốm bệnh hoạn, ly dị, con cháu lớn lên vào đại học hay ra trường. Cũng có trường hợp luật lệ thay đổi khiến cho bản chúc thư nguyên thủy trở thành lỗi thời hoặc vô giá trị không thể thi hành được. Ngoài ra còn những biến chuyển trong xã hội có ảnh hưởng đến dự trù tài sản, thí dụ thị trường chứng khoán và địa ốc lên xuống khiến nhiều người có thể có tài sản tăng hay giảm một cách rõ rệt. Vì vậy cần phải cập nhật (updating) ít ra mỗi năm một lần những kế hoạch dự trù tài sản đã có để phản ảnh trung thực tình trạng tài chánh mới. Nên nhớ luật tài sản của mọi tiểu bang có nhiều khác biệt nhiều khi trái nghịch lẫn nhau cho nên cần kiểm điểm hoặc nhờ luật sư duyệt lại những bản dự tính đã lập sao cho chắc chắn phù hợp với luật tiểu bang nhà.

Khi còn sống người lập có quyền thay đổi hay hủy bỏ di chúc bất cứ lúc nào nếu hội đủ năng lực thể chất và tâm thần. Nếu muốn thay đổi mục nào trong di chúc mà vẫn giữ được hiệu lực thì có thể đính kèm một bản “tu chính di chúc” (a codicil) vì luật không cho phép gạch bỏ hay viết bất cứ gì vào bản chính. Điều cần thiết là tu chính di chúc phải ghi ngày tháng và cùng chính thức thi hành chung với di chúc khi tòa án thẩm định thanh toán di sản. Luật cũng bắt buộc khi lập tu chính di chúc phải hội đủ điều kiện khả năng tâm trí và tự do không bị cưỡng ép, cho nên nếu có thay đổi quan trọng lớn lao thì bắt buộc phải lập di chúc mới. Nên hội ý với luật sư trước những quyết định hủy bỏ hay tu chính di chúc.

Như đã đề cập trước đây nếu di sản gồm có nhiều của cải cá nhân thì có thể đính kèm theo di chúc một phụ bản gọi là “bản tài sản hữu hình” (tangible personal property memoranda gọi tắt là TPPM). Đây là một văn bản viết tay riêng biệt liệt kê các món truyền lại, có ghi ngày tháng và tên họ thừa kế từng món. Dùng TPPM có lợi điểm không phải tu chính di chúc thường xuyên mà chỉ cần tu chính TPPM bằng cách viết chữ “hủy bỏ” (revoke) trên mỗi trang muốn bỏ, ký từng trang và ghi ngày tháng. Đính kèm thêm vào đó những trang TPPM mới rồi cất chung với di chúc để sau khi chết có thể tìm ra để thi hành. Mỗi khi gia cảnh thay đổi quan trọng thì tốt hơn hết nên viết lại di chúc mới và hủy bỏ bản cũ thay vì lập tu chính. Có hai ý kiến đối chọi nhau về việc lưu lại bản di chúc cũ, một đàng khuyên nên tiêu hủy bản cũ trước mặt luật sư và nhân chứng cho khỏi lẫn lộn mới cũ, ngược lại cũng có ý kiến khác khuyên nên giữ bản cũ để làm bằng chứng là di chúc đã thay đổi nhất là lúc có kiện thưa để chứng minh tính cách hợp pháp của di chúc mới. Khi viết di chúc mới cần phải kiểm điểm chắc chắn có ghi ngày ký và ngày thi hành và còn phải viết thêm một câu xác nhận “bản di chúc mới này hoàn toàn thay thế và hủy bỏ tất cả các di chúc cũ.” Có như vậy tòa án sẽ không nhầm lẫn trong trường hợp có tranh chấp thưa kiện. Đôi khi cũng có những điều tòa xử theo luật bất kể di chúc viết ra sao, thí dụ tòa cho người hôn phối vẫn được chia phần gia tài dù rằng di chúc viết cho người khác tất cả.

Ngoài ra còn có điều khoản về “tài sản dư” là những của cải khác không kê trong di chúc. Nhiều người viết câu xác định tất cả những món tài sản dư sẽ để lại cho đích danh vợ hoặc chồng hay một cá nhân, cơ sở từ thiện nào khác. Muốn phù hợp với ý nguyện tốt hơn hết nên duyệt chúc thư định kỳ để cập nhật thêm vào những món mới mua sắm sau này.

Tóm lại sau khi viết di chúc khi thi hành cần nhớ (1) sau khi chết di chúc sẽ vô dụng không có hiệu lực nếu không theo hình thức pháp định thí dụ ký tên không nhân chứng và công chứng viên (2) phải luôn luôn duyệt di chúc để cập nhật những thay đổi quan trọng về lợi tức, tài sản, liên hệ gia đình, thuế má và những mục có liên quan khác (3) tu chính di chúc những khoản nhỏ nhặt hay lập di chúc mới nếu có thay đổi quan trọng.

Cũng như thường lệ người viết xin xác nhận nội dung của những loạt bài tìm hiểu luật pháp này chỉ có mục đích sử dụng với tính cách thông tin (information) giúp quí độc giả một vài kiến thức tổng quát căn bản về luật pháp Hoa Kỳ mà thôi và không thể coi như liên hệ của luật sư với thân chủ (attorney-client relationship). Do đó nếu có vấn đề liên quan đến luật, quí độc giả vẫn cần phải thảo luận với một luật sư chuyên môn về trường hợp của quí vị. (Luật Sư LyLy Nguyễn)

Lưu ý: Để mở âm thanh, xin bấm vào nút muted icon imagephía góc phải bên dưới của khung video.

MỚI CẬP NHẬT