Tuesday, March 19, 2024

Tìm hiểu di chúc

Luật Sư LyLy Nguyễn

Luật sư tại California và Washington. Luật Sư LyLy Nguyễn chuyên về Luật Khánh Tận Chương 7, 11, 13 cho cá nhân và cơ sở thương mại, xóa hết các loại nợ, tranh tụng trước Tòa Khánh Tận và khai phá sản hủy bỏ nợ thuế. Về Hoạch Định Tài Sản, Luật Sư LyLy chuyên thảo Di Chúc và Tín Mục (trust), ủy quyền điều hành tất cả tài sản, dặn dò săn sóc y tế khi bất lực và hoạch định kế nghiệp. Về Luật Thuế, Luật Sư LyLy đại diện cho thân chủ trường hợp bị kiểm thuế, xin ngưng tịch thâu tài sản vì thiếu thuế, đại diện biện hộ trước Tòa Án Thuế và điều đình xin giảm nợ thuế. Về Luật Thương Mại, Luật Sư LyLy giúp thành lập công ty và tổ hợp hùn hạp. Ngoài ra Luật Sư LyLy còn rất giàu kinh nghiệm về thuế lợi tức cá nhân, thuế trả nhân công, thuế mua bán và thuế tài sản ở hai cấp liên bang và tiểu bang. Nếu cần tham khảo riêng xin liên lạc với Luật Sư LyLy Nguyễn tại văn phòng ở 10221 Slater Avenue, Suite 216, Fountain Valley, California 92708. Điện thoại: (714) 531-7080, website: www.lylylaw.com.

Di chúc hay chúc thư (a will) là một văn kiện truyền lại gia tài cho thừa kế lúc chết. Di chúc đã được nhân loại áp dụng từ thủa cổ xưa và vẫn đắc dụng cho tới ngày nay. Tuy nhiên nội dung mọi di chúc đều khác biệt không những tùy thuộc vào số của cải để lại, ai là người được kế thừa mà còn tùy theo hoàn cảnh và tình trạng gia đình của người chủ tài sản để lại.

Nói chung di chúc hiện hành theo luật pháp Hoa Kỳ gồm có nhiều loại và trong vài trường hợp đặc biệt còn có di chúc không theo đúng thể thức qui định nhưng vẫn được tòa án chấp nhận. Tuy nhiên một di chúc hợp lệ phải hội đủ bảy yếu tố căn bản sau đây:

(1) Tuổi hợp pháp – Người lập di chúc phải thành niên thông thường từ mười tám tuổi trở lên theo nhiều tiểu bang nhưng cũng có nhiều nơi nhìn nhận tuổi nhỏ hay lớn hơn.

(2) Tâm thần lành mạnh – Người lập di chúc phải có tâm trí sáng suốt khi viết, nghĩa là biết rõ việc mình đang làm là để lại gia sản cho kế thừa, phạm vi gia sản bao nhiêu và thừa kế được chia phần là những ai. Đã có nhiều vụ tranh chấp gia tài thân nhân bất bình thưa kiện vì không có phần hay được ít, họ thường nại cớ người lập không đủ khả năng suy nghĩ lúc lập di chúc. Nhiều trường hợp đặc biệt được thâu băng video đính kèm theo văn bản để làm bằng chứng người lập có tinh thần minh mẫn lúc lập di chúc.

(3) Có ý định truyền lại tài sản – Trong di chúc phải ghi rõ điều khoản nêu ý định để lại tài sản và văn kiện lập ra là lời nói cuối cùng xác nhận mục đích phân phối gia tài để lại.

(4) Di chúc viết thành văn – Căn bản một di chúc phải được viết thành văn bản tuy rằng có vài trường hợp đặc biệt được tòa án chấp nhận di chúc nói miệng sẽ đề cập sau.

(5) Ký tên rõ ràng – Di chúc phải được người lập ký tên trước nhân chứng, ngoại trừ vài trường hợp bất khả kháng như bị tai nạn hoặc bệnh hoạn hay mù chữ không ký được thì người lập có thể chỉ định cho luật sư hoặc người chứng ký thay. Việc ủy nhiệm này phải thi hành theo chỉ dẫn của luật tiểu bang để được có giá trị.

(6) Có nhân chứng hợp lệ – Theo luật nhiều tiểu bang khi ký tên lập di chúc phải có ít nhất hai người lớn chứng kiến, hiểu rõ nhiệm vụ làm chứng và sẵn sàng ra khai trước tòa khi được gọi đến.

(7) Thi hành đứng đắn – Trong phần cuối của văn bản di chúc phải ghi một câu xác nhận đây chính là di chúc của mình, chứng thực ngày và nơi ký có chứng kiến và nhân chứng cũng phải ký theo

Bản di chúc nào không hội đủ các yếu tố trên thì có thể bị tòa án bác bỏ không chấp nhận và tòa sẽ cho chia di sản theo chúc thư đã lập trước đó hoặc nếu không có thì sẽ phân phối theo “luật chết không trăng trối” (intestacy laws) của tiểu bang.

Ngoài di chúc căn bản như trên có một số tiểu bang nhìn nhận một số di chúc không theo tiêu chuẩn thí dụ như:

(1) Di chúc nói miệng (oral or nuncupative will) – là lời dặn dò của một người thều thào trăng trối lúc hấp hối, phần lớn thường áp dụng cho các tài sản cá nhân không kể đến bất động sản đòi hỏi nhiều giấy tờ hơn.

(2) Di chúc viết tay không người chứng (holographic will) – loại này được khoảng một nửa số tiểu bang ở Hoa Kỳ chấp nhận và có hiệu lực bao gồm cả bất động sản lẫn tài sản cá nhân. Dĩ nhiên loại di chúc này không được khuyến khích sử dụng vì không hội đủ tính cách hợp pháp căn bản nên đôi khi khó chứng minh được ý nguyện cuối cùng của người muốn để lại tài sản. Hơn nữa di chúc kiểu này có yếu điểm dễ bị giả mạo và thường không bao gồm đủ mọi khoản di sản có thể truyền lại.

(3) Di chúc của quân nhân và thủy thủ (soldiers’ and seamen’ will) – loại này cũng được khoảng một nửa số tiểu bang chấp nhận theo đó là di chúc miệng hay di chúc viết tay không chính thức của những quân nhân tại ngũ trong quân đội. Loại này thường chỉ có giá trị trong thời chiến khi đi chiến đấu hay thi hành công vụ, lúc trở về sẽ mất hiệu lực tùy theo thời gian và điều kiện khác nhau của từng luật tiểu bang.

(4) Di chúc pháp định (statutory will) – là một loại di chúc đồng hạng lập theo mẫu áp dụng tại một vài tiểu bang thay thế cho di chúc chính thức, ai muốn lập chỉ việc xin mẫu ở tòa, điền vào rồi ký tên có người chứng là đủ hiệu lực. Loại này không được thông dụng vì nội dung gò bó theo mẫu nên có nhiều hạn chế, người lập sẽ để lại toàn bộ tài sản cho người hôn phối và các con, chỉ có một phần rất nhỏ có thể làm tặng phẩm cho người khác. Theo luật, di chúc này bắt buộc phải điền theo mẫu và hoàn toàn không sửa đổi được.

Nói chung khi viết chúc thư người lập có quyền truyền lại bất cứ phần tài sản nào hay cho bất cứ ai theo ý muốn của mình. Tuy nhiên luật pháp có đặt ra một số giới hạn hay cấm chỉ trong việc để lại gia tài, do đó khi tham khảo luật sư và bắt đầu phân định tài sản để cho thừa kế nào thì phải lưu ý để di chúc được hợp pháp.

Theo luật nhiều tiểu bang, khi một người chết đi thì vợ hoặc chồng còn sống được quyền hưởng “phần chia luật định” (statutory share) của di sản. Phần chia là số phần trăm gia tài ấn định theo luật bất kể di chúc để lại tất cả cho những ai khác. Ngoài ra người hôn phối còn được luật tiểu bang dành “quyền cư ngụ” (homestead right) ở ngôi nhà chính, cho nên một di chúc muốn để lại nhà cho người khác không phải là vợ hoặc chồng thì phải có sự đồng ý của người hôn phối. Nếu có tranh tụng thì vợ hoặc chồng được quyền giữ ngôi nhà cho tới khi chết hoặc tự ý bỏ nhà ra đi. Riêng luật của Louisiana còn cho con cái của người chết được cũng hưởng quyền cư ngụ cùng với cha hoặc mẹ còn sống.

Luật tiểu bang còn hạn chế người chết chỉ được phép cho cơ quan từ thiện một phần nhỏ nếu vẫn còn vợ hoặc chồng hay con cái sống sót. Luật còn cấm chỉ hay hạn chế những di chúc truyền gia tài có tính cách khác thường hay có mục đích bất hợp pháp hoặc đi ngược lại công ích thí dụ như để lại di sản thiết lập một cơ sở có hoạt động vi phạm an ninh công cộng hay đi ngược luân lý, xã hội chẳng hạn.

Cũng có người ích kỷ khi chết còn muốn đặt điều kiện tiên quyết cho thừa kế nhưng phần lớn không được luật sư hay tòa án tán thành vì sẽ đưa đến tình trạng vô hiệu hóa di chúc, thí dụ một người cha không thể lập chúc thư đặt điều kiện bắt con gái phải ly dị chồng thì mới được hưởng di sản. Tương tự một ông chồng không có quyền viết di chúc đặt điều kiện buộc bà vợ hứa hẹn sau này phải ở vậy suốt đời thì mới được nhận gia tài (tuy rằng nếu hưởng di sản dưới hình thức tiền do tín mục trả định kỳ thì vẫn có thể đặt điều kiện ngưng trả nếu người này tái giá). Ngoài những hạn chế trên của luật pháp thông thường ý muốn của người lập di chúc đều được toại nguyện.

Di chúc được chi phối theo luật địa phương (thành phố, quận hạt) có nghĩa là nơi người lập đang cư ngụ, thông thường ở địa điểm có ngôi nhà chính tọa lạc. Địa phương đó sẽ xác định việc an bài tài sản cá nhân như xe cộ, cổ phiếu hay tiền mặt còn bất động sản sẽ do luật tiểu bang thẩm định.

Nhiều người muốn dùng tín mục sinh thời (living trust) thay thế di chúc để tránh khỏi phải qua thủ tục thanh toán di sản (probate) của tòa án vì tín mục là một phương pháp dự trù tài sản đắc dụng. Tuy nhiên để được đầy đủ hơn vẫn nên lập di chúc áp dụng song hành thí dụ dùng di chúc chỉ định giám hộ cá nhân (personal guardian) cho con cái. Hơn nữa còn dùng di chúc để an bài những khoản tài sản không muốn chuyển vào tín mục. Đối với các tài sản nhỏ hoặc trung bình cùng thừa kế chỉ định rõ ràng không phức tạp thì chỉ cần lập di chúc cũng đầy đủ và đỡ tốn kém.

Cũng như thường lệ người viết xin xác nhận nội dung của những loạt bài tìm hiểu luật pháp này chỉ có mục đích sử dụng với tính cách thông tin (information) giúp quí độc giả một vài kiến thức tổng quát căn bản về luật pháp Hoa Kỳ mà thôi và không thể coi như liên hệ của luật sư với thân chủ (attorney-client relationship). Do đó nếu có vấn đề liên quan đến luật, quí độc giả vẫn cần phải thảo luận với một luật sư chuyên môn về trường hợp của quí vị. (Luật Sư LyLy Nguyễn)

MỚI CẬP NHẬT