ATLANTA (AP) – Lần đầu tiên trong nửa thế kỷ, giết người không còn nằm trong danh sách 15 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Mỹ.
Danh sách năm 2010 do chính phủ Mỹ công bố hôm 11 Tháng Giêng, phản ảnh ít nhất hai khuynh hướng quan trọng: Mức độ giết người giảm bớt, và tử vong do bệnh tật gây ra lại tăng lên cùng lúc với tuổi của dân số cao lên.
Cảnh sát kiểm tra tiệm tóc tại Seal Beach, California, nơi xảy ra án mạng làm tám người thiệt mạng hồi Tháng Mười, 2011. (Hình minh họa: David McNew/Getty Images)
Thứ hạng 15 của nguyên do giết người bị bệnh viêm thành phế nang (pneumonitis) chiếm mất, căn bệnh này thường thấy nơi người tuổi từ 75 trở lên. Ðiều này xảy ra khi ăn hoặc khi ói mửa, các thứ này lọt vào khí quản gây hư hại cho hai lá phổi và dẫn đến tử vong.
Theo Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Dịch Bệnh (CDC), đây là lần đầu tiên kể từ năm 1965 mà nguyên do sát nhân lọt ra khỏi danh sách 15 hạng đầu.
Báo cáo thường niên của CDC cũng liệt kê một số thông tin đáng khích lệ như:
-Mức tử suất của trẻ sơ sinh thấp nhất từ trước đến nay, với 6.14 em chết trong mỗi 1,000 em bé mới ra đời, so với 6.39 một năm trước đó.
-Tuổi thọ đối với trẻ em sinh trong năm 2010 dự trù là 78 năm 8 tháng, một tháng cao hơn so với trẻ em sinh năm 2009.
-Bệnh tim và bệnh ung thư vẫn là sát thủ hàng đầu, tính theo 2.4 triệu người chết trong năm 2010.
-Số người chết do năm nguyên do hàng đầu khác dẫn đến tử vong cũng giảm bớt trong năm 2010, gồm đột quỵ, bệnh hô hấp kinh niên, tai nạn, cúm/sưng phổi, và nhiễm trùng máu.
-Mức độ tử vong lại tăng cao đối với bệnh Alzheimer, vốn là sát thủ đứng hàng thứ sáu trên toàn quốc, bệnh thận (thứ 8), đau gan kinh niên và xơ gan (thứ 12), Parkinson (14) và viêm thành phế nang.
Báo cáo được thực hiện dựa theo giấy khai tử kê khai ở Mỹ trong năm 2010.
Chính phủ Hoa Kỳ lập danh sách những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tử vong bắt đầu từ năm 1949. Trong quá trình này, sát nhân vốn được xếp hạng khá thấp. Nguyên nhân này, tuy nhiên, từng đứng hạng 10 trong các năm 1989, và từ 1991 đến 1993, khi trong nước chứng kiến sự kiện gia tăng các vụ giết người trong giới trẻ liên quan đến nạn sử dụng ma túy.
Trong thập niên qua, giết người chỉ leo lên được hạng 13 là cao nhất. Ðó là vào năm 2001, một phần do biến cố tấn công khủng bố ngày 11 Tháng Chín, 2001.
Sát nhân giảm trên toàn quốc kể từ năm 2006, theo thống kê của FBI. Mức giết người sụt giảm được ngợi ca ở nhiều thành phố quan trọng như New York, Detroit và Washington, DC.
Các nhà tội phạm học tranh luận về nhiều nguyên nhân đưa đến việc giảm bớt các vụ giết người, nhưng đều đồng ý chung chung nhiều yếu tố. Trong số đó có trường hợp bạo hành gia đình không kết thúc bằng sát nhân như từng xảy ra trước đây, nhờ kẻ bạo hành bị bắt nhiều hơn và nạn nhân được can thiệp sớm hơn.
Ông James Alan Fox, nhà tội phạm học thuộc Northeastern University, người chuyên nghiên cứu dữ kiện về sát nhân, nói: “Chúng ta đã mang được các vụ sát nhân ra khỏi đời sống gia đình.”
Một yếu tố khác làm giảm các vụ giết người là do cảnh sát làm việc có hiệu quả hơn, kể cả các chương trình sức khỏe cộng đồng nhắm đến việc giảm thiểu các vụ bạo hành.
Thành phần dân số cũng là yếu tố quan trọng, khi mà phần dân số đông đảo nhất có tuổi từ 50 trở lên. Trong khi người trẻ hơn, thường phạm tội sát nhân hoặc là nạn nhân của giết người nhiều hơn, lại chiếm phần nhỏ hơn trong dân số.
Ông Fox nói: “Tuổi tác càng cao nguy cơ có hành vi sát nhân càng giảm trong khi chết do bệnh tật lại tăng cao.”
Tuy nhiên, một số nguyên nhân tử vong lại kết hợp với tuổi già, theo ghi nhận của ông Robert Anderson, giới chức CDC chuyên giám sát bản báo cáo. Các bác sĩ làm việc tốt hơn trong việc phòng ngừa cũng như chữa trị bệnh tim và ung thư, khiến yếu tố khác trở thành nguyên nhân đưa đến sự tử vong.
Ông Anderson nói: “Vào những năm trước, một số người mắc bệnh tim lẫn Parkinson thường chết vì bệnh tim. Ngày nay, nhờ trị liệu tốt hơn, họ lại chết vì Parkinson.”
Viêm thành phế nang là một ví dụ khác. Mặc dù danh nghĩa là thế, viêm thành phế nang lại không liên quan gì với viêm phổi. Chứng này xảy ra ở người bị mất khả năng nuốt hoặc che chở đường khí quản. (T.P.)