Nguyễn Văn Khanh
Cánh Cộng Hòa bảo thủ đang tìm chiến lược ngăn cản không cho ông Mitt Romney trở thành ứng viên đại diện đảng dự cuộc tranh cử tổng thống năm nay, hoặc buộc người đang dẫn đầu cuộc vận động sơ bộ phải cam kết lắng nghe ý kiến của họ trước khi đại hội đảng được tổ chức vào Tháng Tám ở Tampa, Florida.
Ứng cử viên Mitt Romney, người đang làm cánh Cộng Hòa bảo thủ lo âu. (Hình: Justin Sullivan/Getty Images)
Tin ghi nhận được từ Văn Phòng Trung Ương Ðảng Cộng Hòa ở Washington DC cho hay hầu hết các nhân vật tiêu biểu cho thành phần bảo thủ của đảng đều tin South Carolina là chặng duy nhất có thể ngăn cản được khí thế chính trị ông Romney đang có sau hai chiến thắng ở Iowa và New Hampshire. Tiểu bang South Carolina được nói tới vì đa số cử tri Cộng Hòa, chủ trương hay ủng hộ chủ trương bảo thủ, không mấy hài lòng với lập trường cấp tiến của ông Romney, và là một trong những tiểu bang tôn giáo chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống của dân chúng.
Tuy nhiên, để có thể xây dựng được thành trì cản bước tiến của ông cựu thống đốc Massachussetts, hai thành phần bảo thủ cốt lõi là nhóm Tea Party và nhóm hoạt động Tin Lành (Evangelical Christians) phải tìm được điểm đồng thuận mà đến giờ vẫn chưa có. Nhóm Tea Party vẫn chủ trương giới hạn bớt vai trò của chính phủ, cắt giảm ngân sách và không tăng thuế, trong khi nhóm hoạt động Tin Lành lại coi trọng những vấn đề mang tính xã hội, không chấp nhận cho phụ nữ phá thai và không công nhận hôn nhân đồng tính.
Thứ Sáu tới đây, khoảng 150 nhà lãnh đạo các Hội Thánh Tin Lành toàn quốc sẽ gặp nhau ở Texas để bàn thảo về những gì cần làm trước khi ông Romney trở thành ứng viên đại diện cho đảng. Mục Sư Jim Garlow, hiện đang cai quản một hội thánh rất lớn tại San Diego và cũng là người mạnh tiếng chống đối ý kiến cho cư dân đồng tính ở California được quyền kết hôn, nói rằng “vẫn còn đủ thì giờ để chúng tôi bán tính xem phải làm gì,” bảo thêm sau hội nghị mọi người sẽ nhìn thấy kế hoạch hành động để bảo đảm “tiếng nói bảo thủ phải được tôn trọng.” Mục Sư Garlow nói rõ ông Romney “là người không thể tin được” vì “không theo sát đường lối căn bản của đảng”.
Một viên chức của đảng Cộng Hòa nói theo chỗ ông nghe nói “giải pháp ủng hộ một ứng cử viên nào đó hình như đã được nói đến,” nhằm giúp hai thành phần bảo thủ quan trọng của đảng “ngồi lại với nhau”. Viên chức yêu cầu giấu tên này cũng cho biết “trong số các ứng cử viên đang được nói tới có ông Rick Santorum và ông Rick Perry”. Cựu Thượng Nghị Sĩ Santorum của Pennsylvania được xem là “hiện tượng” sau cuộc bầu sơ bộ ở Iowa, nhưng không thành công tại New Hampshire. Thống Ðốc Rick Perry được kể là thất bại nặng nề ở cả hai tiểu bang vừa kể, có thể sẽ sớm loan báo quyết định rời cuộc đua nếu không được phe bảo thủ cam kết ủng hộ để đi tiếp.
Cũng vào ngày Thứ Sáu, khoảng 500 nhà hoạt động cốt cán của nhóm Tea Party sẽ gặp nhau ở cuộc “họp mặt đặc biệt” tổ chức tại thành phố Myrtle Beach, South Carolina, để nghe hai ứng cử viên Newt Gingrich và Rick Santorum nói chuyện. Theo ông trưởng ban tổ chức Joe Dugan, mục tiêu ông muốn nhắm tới là các đảng viên “sẽ đồng ý ủng hộ một người,” nhưng ông cũng nhìn nhận “điều này rất khó” vì tất cả các người được mời dự họp mặt đều “có những suy nghĩ rất độc lập”.
Những hoạt động của phe bảo thủ không khiến dàn tham mưu của ông Romney nao núng. Bà Andre Saul, phát ngôn viên của ông Romney, nhắc lại trong bài diễn văn mừng chiến thắng đọc ở New Hampshire tối Thứ Ba, ông có báo trước “cuộc đua sẽ còn kéo dài” và điều quan trọng nhất là trong những ngày tháng tới, “ông Romney sẽ cho mọi người thấy ông là nhà lãnh đạo của mọi người, mọi giới”.
Bà Saul cũng nhìn nhận vẫn còn rất nhiều việc phải làm ở South Carolina, nhưng “đừng quên chính Thống Ðốc Nikki Harley của South Carolina là người ủng hộ Tea Party, nhưng đang hết lòng vận động cho ông Romney” và đó là bằng chứng rõ rệt nhất cho thấy thành phần bảo thủ của tiểu bang này sẽ ủng hộ “người họ biết sẽ thắng ông Obama vào Tháng Mười Một năm nay”.
Một mặt muốn cản ông Romney, nhưng mặt khác chính thành phần Cộng Hòa bảo thủ cũng lo âu chuyện xảy ra hồi 2008 sẽ tái diễn.
Lần đó, ứng cử viên của đảng là Thượng Nghị Sĩ John McCain, một chính trị gia cũng bị chỉ trích là “không bảo thủ đúng mức” nên không được ủng hộ khi đối đầu với ứng cử viên Barack Obama, cuối cùng ghế tổng thống lọt vào tay đảng Dân Chủ. Những người đang lên tiếng bày tỏ sự âu lo của họ về ông Mitt Romney cũng không quên ứng cử viên được họ chọn hồi năm 2008 chính là ông Mike Huckabee. Ông này thắng Iowa, nhưng chính vì sự chia rẽ của khối bảo thủ nên không thành công ở các cuộc bầu sơ bộ khác, và cuối cùng, tạo lợi thế chính trị cho ông John McCain.
Nhìn lại câu chuyện mới xảy ra cách đây một vài năm, ông Richard Land, chủ tịch Hội Ðồng Baptist Miền Nam, công nhận “lần đó (2008) chúng tôi đã phạm một lỗi lầm quá lớn”. Một nhà truyền giáo nổi tiếng khác là ông Gary Bauer cũng chia sẻ: “Khi có quá nhiều người cùng một ý hướng bảo thủ ra tranh cử, cuối cùng người khác sẽ có lợi.” Người có lợi lần này “chính là ông Romney”.
Ngay chính các ứng cử viên Cộng Hòa bảo thủ, vẫn chưa ai muốn nhường bước cho ai cả. Ban tham mưu của ông Gingrich tin tưởng sẽ thành công nếu ông Santorum và ông Perry cùng quyết định bỏ cuộc, để cử tri Cộng Hòa có cơ hội chọn giữa “cấp tiến” Romney và “bảo thủ” Gingrich. Những người ủng hộ ông Santorum thì đang cằn nhằn, cho rằng sau khi trở thành “hiện tượng” ở Iowa, nhân vật tiêu biểu cho cánh bảo thủ lại bị chính những người cùng khối đánh phá, khiến ông trở thành lu mờ ở New Hampshire và đang gặp nhiều khó khăn ngay tại South Carolina.
Nghe đồn, một trong những cố vấn của ông Santorum từng than thở “phải chi (cánh bảo thủ) biết nhường nhịn nhau” thì bây giờ đâu còn phải lo âu về ông Mitt Romney!
Cũng đừng quên các hoạt động của phe Cộng Hòa bảo thủ đang được thành phần cử tri cấp tiến quan sát rất kỹ.
Trong một cuộc tranh luận trên Internet, nhà bình luận Sally Kohn cho rằng sự thành công của cánh bảo thủ, nếu xảy ra, “chỉ là một bước thành công rất nhỏ cho một số người, nhưng là một bước thất bại khổng lồ cho đà phát triển xã hội,” ý muốn nói cánh bảo thủ sẽ đi ngược lại trào lưu xã hội hiện tại, sẽ tìm cách giới hạn quyền phá thai của phụ nữ và quyền kết hôn của người đồng tính, dù cả hai quyền này đang được luật pháp bảo vệ.
Một bình luận gia khác, bà Eileen Smith, chủ bút tạp chí định kỳ “In the Pink” ở Texas, lại đưa ra một nhận xét hoàn toàn khác lạ. Ngay sau khi ông Santorum được chú ý tại Iowa, bà cho rằng ông này thành công “chỉ vì những người bảo thủ Tin Lành không tin tưởng vào người theo tôn giáo khác”. Bà giải thích thêm: “Thành phần này thà bỏ phiếu cho ông Công Giáo John F. Kenndy hơn là đi ủng hộ ông Mitt Romney theo đạo Mormon.”