WASHINGTON (AP) – Tổng Thống Barack Obama hôm Thứ Ba lên tiếng cảnh cáo Trung Quốc là sẽ không để cho có được lợi thế bất chánh trong thương mại quốc tế bằng cách “né tránh luật” trong việc giới hạn xuất cảng đất hiếm.
Tổng Thống Barack Obama cảnh cáo Trung Quốc chớ tìm cách né luật thương mại quốc tế liên quan đến chuyện giới hạn xuất cảng đất hiếm, trong buổi nói chuyện tại Tòa Bạch Ốc hôm Thứ Ba. (Hình: Saul Loeb/AFP/Getty Images)
Trong lời phát biểu nhắm đến cả giới công nhân và chủ nhân Mỹ trong mùa bầu cử, ông Obama loan báo là Washington vừa kiện Bắc Kinh ra tòa án thương mại quốc tế. Mục tiêu của việc này là tạo áp lực để Trung Quốc, một cường quốc kinh tế Á Châu đang nhanh chóng lớn mạnh, phải chấm dứt việc giới hạn xuất cảng đất hiếm, nguyên liệu cần thiết cho việc chế tạo đủ mặt hàng kỹ thuật cao, từ bình điện cho xe hơi chạy điện, tới màn hình phẳng và các món hàng khác.
“Nếu Trung Quốc để cho thị trường tự vận hành, chúng tôi sẽ không phản đối gì,” ông Obama cho hay tại Tòa Bạch Ốc. “Tuy nhiên, chính sách của họ hiện nay đang ngăn cản việc này. Và điều này cũng đi ngược lại tất cả các luật lệ mà Trung Quốc đồng ý sẽ tuân hành.”
Mỹ, cùng với Liên Âu và Nhật, hôm Thứ Ba đã yêu cầu Tổ Chức Mậu Dịch Quốc Tế (WTO) giúp có các cuộc thảo luận với Trung Quốc liên quan đến việc giới hạn xuất cảng đất hiếm. Ông Obama cho hay biện pháp mới nhất của ông đối với Trung Quốc là “tạo sân chơi đồng đều” cho các công ty Mỹ.
“Khi nào cần thiết, tôi sẽ có hành động nếu các công nhân và doanh gia chúng ta bị đối xử bất công,” ông Obama nói.
Với nền kinh tế Mỹ đang phục hồi chậm chạp từ sau cuộc suy thoái, ông Obama tìm cách chuyển sự chú ý của dư luận vào các chính sách của Trung Quốc bị đổ lỗi là gây trở ngại cho việc mở rộng thị trường của công ty Mỹ.
Hồi tháng qua, ông Obama cũng đã ban hành sắc lệnh thành lập một cơ quan có nhiệm vụ thi hành các luật lệ liên quan đến mậu dịch quốc tế để nhanh chóng có biện pháp đối phó với Trung Quốc và các quốc gia khác.
Ông Obama phải chứng tỏ thái độ cứng rắn với Trung Quốc trong mùa bầu cử sau khi ứng cử viên Mitt Romney phía Cộng Hòa chỉ trích ông là không chịu có biện pháp quyết liệt để trừng phạt Trung Quốc về việc chi phối tỉ giá hối đoái. Tòa Bạch Ốc hôm Thứ Ba cũng khẳng định là lời loan báo của ông Obama không nhằm mục đích trả lời cáo buộc của phía Cộng Hòa.
Phía Trung Quốc cho hay họ phải giới hạn việc khai thác và xuất cảng đất hiếm để “bảo vệ môi trường.”
Ðất hiếm bao gồm 17 khoáng chất với những đặc điểm về từ tính và dẫn truyền là nguyên liệu cần dùng cho nhiều ngành điện tử hiện nay, bao gồm mà ảnh truyền hình mỏng, bong đèn tiết kiệm năng lượng, điện thoại khôn ngoan, xe hơi máy hybrid và các kỹ nghệ quốc phòng.
Chiếm 96% sản lượng đất hiếm toàn thế giới, Trung Quốc áp đặt hạn ngạch (quota) xuất cảng cùng nhiều biện pháp khác nhằm giới hạn mức cung cấp cho các quốc gia phát triển kỹ nghệ và do đó làm giá cả lên cao trong mấy năm gần đây.
Thật ra đất hiếm không phải hoàn toàn là rất hiếm vì tìm thấy ở nhiều nước kể cả Hoa Kỳ. Trữ lượng của Trung Quốc chỉ vào khoảng 1/3 trữ lượng thế giới, nhưng khai thác an toàn là một việc khó khăn. Nhờ giá nhân công rẻ và những quy định về môi trường dễ dãi, Trung Quốc có lợi thế chiếm độc quyền cung cấp loại khoáng sản này.
Một phúc trình cho Quốc Hội Hoa Kỳ năm 2010 nói rằng tình trạng chế ngự của Trung Quốc trong sản xuất đất hiếm có thể có tác động nghiêm trọng cho Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ. Tháng Sáu năm ngoái, Trung Quốc tăng thuế suất và hạn chế lượng đất hiếm đưa ra nước ngoài, giảm “quota” xuống 32% với các công ty của Trung Quốc và 54% với các công ty do nước ngoài đầu tư. Tới Tháng Mười Hai, Trung Quốc tạm ngưng xuất cảng đất hiếm sang Nhật, làm giá cả tăng cao.
Hoa Kỳ muốn áp lực Trung Quốc giải tỏa hạn chế xuất cảng, đồng thời tố cáo Trung Quốc bán giá chênh lệch trong và ngoài nước tạo nên bất công trong sự tự do cạnh tranh. Liên Âu cho là sự giới hạn của Trung Quốc vi phạm thỏa hiệp mậu dịch quốc tế và gây tổn hại cho các hãng chế tạo xe hơi, máy điện toán và nhiều kỹ nghệ khác.
Trung Quốc bênh vực hành động của họ, nói rằng vẫn tuân hành quy định của WTO nhưng phải hạn chế vì vấn đề môi trường.
Trong vòng 60 ngày nếu thương lượng giữa Liên Âu, Hoa Kỳ và Nhật với Trung Quốc không đạt kết quả, vấn đề sẽ được đưa ra trước hội đồng trọng tài của WTO xét xử. (V.Giang, HC)