Giảm chi, giảm thuế lương, tăng thuế giàu, đầu tư hạ tầng
WASHINGTON (AP) – Tổng Thống Barack Obama hôm Thứ Hai công bố ngân sách $3.8 ngàn tỉ cho năm 2013, trong đó mức thâm thủng giảm bớt được $4 ngàn tỉ cho thập niên sắp đến. Tuy nhiên kế hoạch của tổng thống ít hạn chế các chương trình y tế, món chi phí có thể dẫn đến thâm thủng trong tương lai.
Nhân viên Sở In Ấn Chính Phủ đem giao các bản ngân sách liên bang tài khóa 2013 đến Ủy Ban Ngân Sách Hạ Viện, ở Capitol Hill tại Washington DC, hôm Thứ Hai, 13 Tháng Hai, 2012. (Hình: AP/J Scott Applewhite)
Phe Cộng Hòa lập tức công kích dữ dội, cho là đi theo vết xe cũ của đề nghị từng bị bác bỏ trước đây. Trận chiến về ngân sách có vẻ như là một đề tài chính trong chiến dịch vận động tranh cử tổng thống vào mùa Thu.
Tổng thống sẽ giảm được thâm thủng chừng $1.5 ngàn tỉ nhờ tăng thuế đánh vào giới giàu có, kể cả bãi bỏ trừ thuế cho một số doanh nghiệp lớn. TT Obama phủ nhận sự tố cáo của Cộng Hòa cho đây là cuộc đấu tranh giai cấp. Trong thông điệp về ngân sách, tổng thống nói: “Ðây không phải là đấu tranh giai cấp mà chính là vì phúc lợi quốc gia.”
Thông điệp của tổng thống giống như điều ông đã nhắc đến trong Thông Ðiệp Thường Niên Toàn Quốc, khi bênh vực đề nghị tăng thuế đánh vào người giàu. Tổng thống thêm rằng, kiểm soát được sự thâm thủng ngân sách là gánh nặng trách nhiệm ai ai cũng cần phải chia sẻ. Tổng thống tiếp:
“Ðây tôi muốn nói về sự chọn lựa công bằng, có lợi không những chỉ cho những ai đã thành tựu tuyệt vời trong vài thập niên qua, mà còn có ích cho cả giai cấp trung lưu, những người đã vật lộn để leo được vào hạng trung lưu và kinh tế nói chung.”
Trong khi giới chức chính phủ bênh vực toàn thể kế hoạch như là một sự tiếp cận kinh tế có cân bằng, phe Cộng Hòa lại tấn công, cho đó là sự thất bại do không kiểm soát được thâm thủng ngân sách, như TT Obama đã từng hứa vào năm 2009, rằng sẽ cắt mức thâm thủng xuống còn phân nửa vào cuối nhiệm kỳ.
Lãnh tụ Cộng Hòa Thượng Viện Mitch McConnell, tiểu bang Kentucky nói: “Ðây chẳng phải là ngân sách gì cả mà là một hồ sơ vận động tranh cử. Tổng thống đang trốn tránh trách nhiệm dìu dắt và đang dùng ngân sách để gây phân hóa.”
Dân Biểu Cộng Hòa Paul Ryan, chủ tịch Ủy Ban Ngân Sách Hạ Viện nói, TT Obama đã tránh né “trách nhiệm nắm bắt vấn đề ngân sách thực sự của đất nước.”
DB Ryan đang chuẩn bị một đề nghị ngân sách thay thế đề nghị của TT Obama, đề nghị này tương tự với đạo luật từng được Hạ Viện chấp thuận hồi năm ngoái nhưng thất bại ở Thượng Viện, nơi nhiều dân cử chống lại phần thay đổi quan trọng của Medicare.
Phe Cộng Hòa thách thức con tính vạch ra trong đề nghị ngân sách của TT Obama, nói rằng ngân sách đó hai lần được kể là làm giảm thâm thủng, vốn đã được chấp thuận trong cuộc mặc cả ngân sách hồi Tháng Tám, đồng thời cũng nhận tiết kiệm được $848 tỉ nhờ chấm dứt cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan, dù rằng số tiền này sẽ không được đem ra chi tiêu.
Kế hoạch chi tiêu mới của tổng thống dự liệu ngân sách năm nay thâm thủng khoảng $1.33 ngàn tỉ, đánh dấu bốn năm liên tiếp thâm thủng nằm ở trên mức $1,000 tỉ.
Kế hoạch chi tiêu dự liệu làm giảm thâm thủng xuống còn $901 tỉ trong năm 2013, bắt đầu vào ngày 1 Tháng Mười. Ðiều này phản ảnh mức chi tiêu $3.8 tỉ cho năm tới, tăng 0.2% so với năm nay, và một sự gia tăng thu nhập cho chính phủ chừng 17.5% từ tiền thuế.
Mức thâm thủng dự liệu được đưa xuống dần dần còn $575 tỉ trong năm 2018, được xem là cao hơn mọi thâm thủng nào khác trước khi TT Obama nắm nhiệm sở. Mức thâm thủng này có thể thấp hơn tổng số nền kinh tế khoảng 3%, tuy nhiên, nằm ở mức mà các kinh tế gia xem là có thể cầm cự được.
Ðề nghị ngân sách của TT OBama được cắt xén sít sao với phương pháp tiếp cận kinh tế ông từng vạch ra hồi Tháng Chín, khi trình lên “siêu ủy ban” của Quốc Hội nhưng không được chấp thuận về khoản ít nhất $1.2 ngàn tỉ chi tiêu thêm, để duy trì cho những cắt giảm chưa trở nên hiệu lực vào Tháng Giêng tới.
Dự thảo ngân sách của TT Obama gắn liền với mức giới hạn của biểu quyết ngân sách hằng năm, đã được chấp thuận hồi Tháng Tám, được vạch ra nhằm tiết kiệm $1,000 tỉ trong thập niên tới. Ngân sách mới của tổng thống cũng hướng đến mức thuế $1.5 tỉ cao hơn, chủ yếu là cho phép việc giảm thuế có từ thời TT Bush hết hiệu lực vào cuối năm nay đối với gia đình kiếm được $250,000 mỗi năm trở lên.
Trong quá khứ, TT Obama cũng từng đề nghị bỏ việc giảm thuế cho người giàu, đồng thời đem áp dụng qui tắc của tỉ phú Warren Buffett, đòi hỏi gia đình làm được trên $1 triệu mỗi năm phải đóng thuế lợi tức ít nhất 30%.
TT Obama cũng áp đặt một mức thuế mới trị giá $61 tỉ trong thời hạn 10 năm đối với các ngân hàng lớn, nhằm thu hồi lại phí tổn của việc cứu nguy tài chánh (financial bailout), đồng thời bỏ tiền ra để giúp chủ nhân những căn nhà đang đứng trước tình trạng bị ngân hàng xiết nợ. Ðề nghị của tổng thống cũng giúp thu thêm được $41 tỉ trong mười năm, bằng cách chấm dứt giảm thuế đối với các công ty khai thác dầu hỏa, khí đốt và than đá, đồng thời nhận đã tiết kiệm đáng kể từ sự chấm dứt cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan.
Ngoài ra cũng tiết kiệm được $25 tỉ qua việc cắt giảm chi phí trong ngành Bưu Ðiện, gồm việc ngưng giao thư vào ngày Thứ Bảy.
Trong số những khu vực nhắm đến để tăng chi tiêu, TT Obama để nghị tiêu thêm $476 tỉ vào các dự án giao thông, gồm nỗ lực mở rộng dịch vụ hỏa xa trong các đô thị.
Ðể tạo công ăn việc làm trong ngắn hạn, TT Obama đề nghị đầu tư “ứng trước” $50 tỉ cho khu vực giao thông, $30 tỉ cho việc tân tiến hóa ít nhất 35,000 trường học, và $30 tỉ để giúp các tiểu bang mướn thêm giáo viên và cảnh sát, nhân viên cấp cứu và cứu hỏa. Phe Cộng Hòa ở Quốc Hội chống lại chi tiêu thêm để kích thích kinh tế, điều mà họ đã từng cản trở trong quá khứ.
Về Medicaid, chương trình săn sóc y tế của chính phủ dành cho người nghèo và tật nguyền, số tiền sẽ tăng gấp đôi từ $225 tỉ trong năm nay lên đến $589 tỉ vào trước năm 2022. (TP)