WASHINGTON, DC (NV) – Hôm Thứ Hai, sau khi FBI bố ráp văn phòng của ông Michael Cohen, luật sư riêng của Tổng Thống Donald Trump, và mang đi một số tài liệu, có người hỏi ông Trump là ông có sa thải ông Robert Mueller, điều tra viên đặc biệt, không.
“Tôi nghĩ những gì đang xảy ra là một sự sỉ nhục,” ông Trump đáp lại, và gọi cuộc điều tra của ông Mueller liên quan đến chuyện Nga bị tố cáo xen vào bầu cử Mỹ năm 2016 và có thể có cản trở công lý là một vụ “hoàn toàn vạch lá tìm sâu.”
Ông Trump nói thêm: “Để coi chuyện gì sẽ xảy ra.”
Theo AP, vụ bố ráp của FBI là có liên quan đến vụ ông Cohen trả $130,000 cho cô Stormy Daniels, ngôi sao phim người lớn, vài ngày trước ngày bầu cử hồi năm 2016, mà theo tố cáo là để “bịt miệng” cô, đừng nói chuyện có “ăn nằm” với ông Trump hồi năm 2006.
Tòa Bạch Ốc bác bỏ tố cáo này của cô Daniels, trong khi Tổng Thống Trump nói không biết gì chuyện ông Cohen trả tiền.
Ông Trump cũng bác bỏ tố cáo là ban tranh cử của ông có thông đồng với người Nga.
Sau phát biểu hôm Thứ Hai, và sang đến ngày Thứ Tư, ông Trump lại tweet ra rằng cuộc điều tra của ông Mueller là “giả tạo và tham nhũng.”
Sau đây là một số tình huống có thể xảy ra trong những ngày tới, liên quan đến ông Mueller.
Tổng thống có thể sa thải ông Mueller?
Theo quy định hiện thời, mà ông Mueller được bổ nhiệm, chỉ có bộ trưởng tư pháp, hoặc quyền bộ trưởng tư pháp, có quyền sa thải ông Mueller, và chỉ với “lý do chính đáng,” ví dụ như làm việc sai trái, xao lãng nhiệm vụ, thiếu khả năng, hoặc mâu thuẫn quyền lợi, theo Reuters.
Ông Rosenstein, nhân vật số hai tại Bộ Tư Pháp, là người bổ nhiệm ông Mueller làm điều tra viên đặc biệt, sau khi ông Sessions xin rút khỏi cuộc điều tra này.
Ông Sessions rút lui vì không báo cáo việc ông có gặp đại sứ Nga tại Hoa Kỳ.
Ông Muller được bổ nhiệm làm điều tra viên đặc biệt sau khi ông James Comey, giám đốc FBI, bị tổng thống cách chức. Lúc đó, FBI là cơ quan điều tra vụ Nga bị tố cáo dính vào bầu cử Mỹ.
Hầu hết các chuyên gia luật pháp nói rằng quy định liên quan đến điều tra viên đặc biệt là Hiến Pháp, và ông Trump phải tuân thủ. Không tôn trọng quy định này sẽ tạo ra một trận chiến pháp lý và một cơn bão chính trị.
Ông Rosenstein trước đây nói với Quốc Hội là ông tin tưởng ông Mueller, làm dấy lên dư luận là ông Trump có thể cách chức ông Rosenstein, và thay thế ông bằng một người khác, sẵn sàng đuổi ông Mueller, nhằm chấm dứt cuộc điều tra.
Liệu “Tàn Sát Tối Thứ Bảy” có lập lại?
Vào ngày 30 Tháng Mười, 1973, Tổng Thống Richard Nixon ra lệnh Bộ Trưởng Tư Pháp Elliot Richardson sa thải ông Archibald Cox, công tố viên đặc biệt đang điều tra vụ tai tiếng chính trị Watergate.
Ông Richardson không chịu và từ chức.
Sau đó, Tổng Thống Nixon ra lệnh cho Thứ Trưởng Bộ Tư Pháp William Ruckelshaus đuổi ông Cox, ông Ruckelshaus cũng từ chối và từ chức.
Nhân vật chỉ huy kế tiếp trong Bộ Tư Pháp lúc đó là ông Robert Bork, tổng thanh tra, cuối cùng tuân theo lệnh của ông Nixon, sa thải ông Cox.
Các sự kiện liên tục này, được gọi là “Tàn Sát Tối Thứ Bảy” (Saturday Night Massacre), cho thấy thảm họa chính trị đối với Tổng Thống Nixon.
Sau đó, một công tố viên đặc biệt khác được bổ nhiệm và cuộc điều tra Watergate được tiếp tục, đưa tới việc tổng thống từ chức trong lúc gần như chắc chắn bị Quốc Hội truất phế.
Ai có thể đuổi ông Rosenstein?
Nếu ông Rosenstein từ chức để chống lại lệnh sa thải ông Mueller, chỉ huy trực tiếp của điều tra viên đặc biệt lúc đó sẽ là nhân vật số 3 tại Bộ Tư Pháp, theo Reuters.
Nhân vật số 3 này là bà Rachel Brand, nay đã từ chức để sang làm việc cho công ty Walmart.
Người kế tiếp, bà Jesse Panuccio, phó phụ tá bộ trưởng Bộ Tư Pháp, hiện vẫn còn tại chức, cho đến khi có người thay thế, vẫn theo Reuters.
Thế nhưng, bà Panuccio sẽ không ngồi vào chỗ của bà Brand theo hệ thống lãnh đạo của Bộ Tư Pháp, Reuters cho biết, dựa theo các chuyên gia pháp lý.
Cho tới khi ông Trump chính thức có người thay thế bà Brand, trong trường hợp ông Rosenstein bị sa thải, người chỉ huy ông Mueller không ai khác hơn là ông Noel Francisco, tổng thanh tra Bộ Tư Pháp hiện nay, theo quy định của bộ này, liên quan đến việc đôn cấp chỉ huy, bắt đầu có từ Tháng Mười Một, 2016, và vẫn còn hiệu lực cho tới nay.
Sau ông Francisco sẽ là ông Steven Engel, phụ tá bộ trưởng tư pháp phụ trách Văn Phòng Cố Vấn Tư Pháp của Bộ Tư Pháp.
Không có gì bảo đảm là những giới chức này sẽ nghe theo lệnh của tổng thống, người có thể bị coi là lạm dụng quyền lực, bà Laurie Levenson, cựu công tố viên liên bang và hiện là giáo sư luật tại đại học Loyola University, nói với Reuters.
Vai trò của ông Bork trong “Tàn Sát Tối Thứ Bảy” hồi năm 1973 chính là lý do Thượng Viện không chấp thuận ông làm thẩm phán Tối Cao Pháp Viện hồi năm 1987, theo Reuters.
“Những người này có bề dày thành tích nghề nghiệp đủ để họ không cần phải đứng về phía tổng thống trong các vấn đề gây tranh cãi,” Giáo Sư Levenson nói với Reuters.
Chiến thuật thay người?
Ông Trump vẫn có thể sa thải ông Rosenstein hoặc ông Sessions, và đưa người thế vào, và người này sẽ nghe lệnh của ông mà đuổi ông Mueller.
Đạo Luật “Federal Vacancies Reform Act” năm1998 quy định việc tạm thời bổ nhiệm người thay thế một bộ trưởng nếu chức này bị bỏ trống.
Điều khoản này có thể được diễn dịch rằng Tổng Thống Donald Trump có thể cử một bộ trưởng trong nội các, người đã được Thượng Viện chuẩn thuận, tạm thời thay thế ông Sessions hoặc ông Rosenstein, nếu hai ông này bị đuổi, vẫn theo Reuters.
Và ông Trump có thể tìm được ai đó phù hợp với tình thế này, và sẵn sàng sa thải ông Mueller, ngưng toàn bộ cuộc điều tra, ông Andy Grewal, một giáo sư luật tại đại học University of Iowa, nói với Reuters.
“Đây có thể là hành động chính trị khôn khéo nhất để sa thải ông Mueller,” ông Grewal nói.
Tuy nhiên, ý nghĩa của đạo luật này được đưa ra là để áp dụng trong trường hợp một thành viên nội các qua đời hoặc từ chức, nên không biết có được áp dụng trong trường hợp một bộ trưởng bị tổng thống cách chức hay không, vẫn theo Reuters.
Vì thế, theo ông Steve Vladeck, giáo sư Hiến Pháp tại trường luật của đại học University of Texas, nếu bổ nhiệm tạm thời này xảy ra, có thể sẽ có nhiều người bị cuộc điều tra này ảnh hưởng, hoặc ngay cả không bị ảnh hưởng, đâm đơn kiện. (Đ.D.)