Trung Quốc khai thác mỏ tại Afghanistan
Thiên An/Người Việt
CHICAGO (NV) – Kể từ khi lực lượng Taliban cho nổ tung hai tượng Phật cổ cách đây 11 năm, thế giới có thể một lần nữa phải chứng kiến các tượng Phật khác trong một kho tàng lịch sử quan trọng bị phá hủy khi nhóm du kích ở Afghanistan này cho phép Trung Quốc khai thác đồng trong lòng khu di tích Mes Aynak vào tháng 12 tới.
Ðầu một tượng Phật được khai quật từ khu di tích cổ trong sa mạc Mes Aynak. (Hình: GS Brent Huffman cung cấp)
Giáo Sư Brent Huffman, thuộc đại học Northwestern ở Chicago, đang nỗ lực kêu gọi mọi người cùng lên tiếng và có hành động bảo vệ khu di tích này.
Quần thể di tích Phật Giáo cổ Mes Aynak rộng hơn 37,000 cây số vuông, nằm trong sa mạc phía Ðông Nam thủ đô Kabul, Afghanistan, do Taliban kiểm soát. Khu vực này được các nhà khảo cổ phát hiện vào thập niên 1960 và được coi là một phần đất tổ của đạo Phật từ nhiều ngàn năm trước.
Giáo Sư Brent Huffman nói với Người Việt: “Chúng ta không thể nào định giá cho quần thể di tích này. Ðây là một phần quê hương của Phật Giáo. Hàng ngàn năm trước, những vị sư thầy và ni cô đã sống và thờ phượng tại nơi này. Giá trị văn hóa và lịch sử của nó là vô giá.”
Vị giáo sư này, dạy chuyên ngành phim ảnh và đang làm phim tài liệu về Mes Aynak, cho biết: “Cần ít nhất 30 đến 100 năm nữa để có thể khai quật hết vùng di tích này.”
Ông nói tiếp: “Dù nhiều lần bị Taliban đe dọa tấn công, các nhà khảo cổ không ngừng làm việc trong những năm qua và đã khai quật được nhiều tượng Phật, cổ vật, và kỷ vật vô giá tại đây. Trong số đó, có nhiều tượng Phật với kích cỡ bằng người thật được xác định có giá trị quan trọng cho văn hóa và văn minh nhân loại.”
Mặt khác, sâu dưới bề mặt của sa mạc Mes Aynak là mỏ đồng lớn nhất thế giới chưa hề bị khai thác, ước tính trị giá hơn $100 tỉ. Ðây là lý do khiến cho khu di tích Phật Giáo cổ đối mặt với nguy cơ bị phá hủy.
Hai công ty Trung Quốc, China Metallurgical Group và Jianxi Copper Co., sẽ bắt đầu khai thác đồng tại khu vực này.
Cố gắng chu toàn vai trò người cha với cô con gái mới 11 tháng tuổi ở Chicago và vai trò của một người tự mang lấy trách nhiệm bảo vệ di tích Phật Giáo tại Mes Aynak, Giáo Sư Brent Huffman đã đến Afghanistan tổng cộng 10 lần, chỉ riêng trong năm ngoái.
Lần đầu đến đây vào Mùa Hè 2011, ông đã yêu nơi này vì vẻ đẹp kỳ bí và hùng vĩ của nó. “Khi biết rằng quân đội Taliban buộc nhóm khảo cổ học phải ngưng công việc để các công ty Trung Quốc khai thác đồng, tôi thấy cần phải làm điều gì đó để lập tức cứu lấy kho tàng văn hóa này,” vị giáo sư nói với Người Việt.
“Không biết lúc nào bị tấn công, lái xe thì không biết đoạn đường nào hôm nay sẽ bị đặt bom, vậy mà họ làm việc không ngừng để cứu lấy các cổ vật,” Giáo Sư Brent Huffman bày tỏ sự cảm phục dành cho những nhà khảo cổ người Afghanistan.
Ông cho biết thêm: “Những cổ vật nhỏ được mang đi cất giữ trước, còn những tượng lớn vô giá đành phải để lại, vì thời gian không còn bao nhiêu.”
Dưới chế độ Taliban và vì sự bưng bít thông tin của Trung Quốc, ngay cả các nhà khảo cổ làm việc tại Mes Aynak cũng chỉ biết mình bị buộc ngưng làm việc khi nhận được tin vài tháng trước đây.
Ông Brent Huffman nói: “Taliban và các công ty Trung Quốc giữ kín tin này cho đến những tháng gần đây nên nhóm khảo cổ không kịp xoay xở. Bây giờ họ chỉ cố gắng làm việc không ngừng nghỉ trước khi bị đuổi trong tháng tới, nhưng làm sao được, khi việc khai quật hết vùng di tích cần hơn 30 năm nữa.”
Giáo Sư Brent Huffman cho biết ông đang gây quỹ nhằm thực hiện một bộ phim tài liệu về quần thể di tích Phật Giáo Mes Aynak với hy vọng cả thế giới sẽ biết đến và giúp ngăn chặn việc Taliban và Trung Quốc tiến hành khai thác tài nguyên tại đây.
Bộ phim, có tên “The Buddhas of Mes Aynak,” phải thắng cho được cuộc đua nước rút với thời gian. Hiện nay, phim đã xong được khoảng 60%, phần còn lại cần được thực hiện để “hoàn tất bộ phim sớm để mình có thể thực sự giới thiệu nó với công chúng và để thế giới không phải nhìn một tài sản văn hóa vô giá bị hủy hoại,” theo Giáo Sư Brent Huffman.
“Trước đây tôi dùng tiền lương và trợ cấp từ đại học Northwestern để làm phim, nhưng vì thời gian hiện quá gấp, tôi mong được mọi người giúp đỡ,” Giáo Sư Brent Huffman nói.
Ông cho biết một số đoạn trích của phim đã được chiếu trên các đài truyền hình lớn như CNN hay BBC.
Giáo Sư Brent Huffman kêu gọi sự đóng góp cho phim “The Buddhas of Mes Aynak” trên trang mạng kickstarter.com. Phần tiền quyên góp được, sau khi chi trả cho chi phí làm phim, sẽ được dùng để mua thêm dụng cụ cho nhóm khảo cổ tại Mes Aynak.
Giáo Sư Brent Huffman cố ghi lại thật nhiều góc cạnh của quần thể di tích Phật Giáo trước khi Taliban buộc nhóm khảo cổ giải tán. (Hình: GS Brent Huffman cung cấp)
Ông cho biết thêm: “Nếu không có điều kiện đóng góp tài chính, quý vị có thể ký tên giúp trình thỉnh nguyện thư lên UNESCO và chính quyền Afghanistan.”
Khi được hỏi điều gì khiến ông lo nhất trong việc Mes Aynak bị đào bới để lấy khoáng sản, Giáo Sư Brent Huffman đáp: “Việc khai thác đồng chỉ là sự khởi đầu của quá trình hủy hoại các kiến trúc Phật Giáo cổ tại Afghanistan trong tương lai.”
Ðể tìm hiểu thêm chi tiết, quý độc giả có thể vào trang web sau đây: http://www.kickstarter.com/projects/472409280/the-buddhas-of-mes-aynak.
