Xuất bản sách Việt ngữ tại Ðông Bắc Hoa Kỳ
Tâm Việt
WESTMINSTER – Hôm rồi, ngồi cùng bàn với tôi ở bữa cơm tất niên của Hội Cựu Sinh Viên Quốc Gia Hành Chánh, có anh bạn hỏi tôi: “Ðược biết anh vẫn theo dõi chuyện sách vở, không rõ năm nay ở hải ngoại có sách gì đáng chú ý không anh?”
Bìa cuốn Lưu Hương Ký, thơ chữ Nôm và chữ Hán của Hồ Xuân Hương, Nguyễn Ngọc Bích phiên âm, phiên dịch, chú thích, do Tổ Hợp Xuất Bản Miền Ðông Hoa Kỳ xuất bản năm nay. (Hình: Tác giả cung cấp)
Tôi phải trả lời ngay, thật ra đã lâu rồi tôi không còn đủ sức theo dõi tình hình xuất bản như những năm xưa khi cứ đến mùa này là các báo vòi tôi một bài tổng kết văn học trong năm. Tuy nhiên, nếu anh chỉ muốn nói đến tình hình xuất bản ở miền Ðông thì vì gần gũi hơn, tôi cũng có được một vài thông tin đáng tin cậy.
Nhà xuất bản Tiếng Quê Hương
Ở miền Ðông Hoa Kỳ, hay ít ra ở vùng thủ đô, thì sinh hoạt xuất bản tập trung ở Virginia với nhà xuất bản Tiếng Quê Hương (TQH) của nhà văn Uyên Thao là năng động nhất, mỗi năm cũng phải ra đến 5, 6 cuốn, phần lớn là những sách giá trị, đáng đọc.
Như năm ngoái TQH đã có mấy cuốn sách dầy cộm viết thật sâu sắc như Hai mươi năm Miền Nam, 1955-1975, của tác giả Nguyễn Văn Lục (đặc biệt nói rất tỉ mỉ về các phong trào tuổi trẻ và phản chiến ở trong nước), và cuốn Việt Nam Trong Chiến Tranh Tư Hữu của tác giả Nguyễn Cao Quyền có tiểu tựa là “Nhìn Lại Cuộc Chiến 30 Năm”. Bên cạnh đó là mấy tác phẩm nhẹ nhõm song không phải là không có chiều sâu hay ngậm ngùi như Một Thời Oan Trái, tiểu luận của nhà văn Hải quân gốc Sơn Tây Phan Lạc Tiếp hay Những Mảnh Trời Khác Biệt, “tuyển tập 17 tác giả thuộc Không lực VNCH” do Hoàng Song Liêm thu thập.
Cũng ra năm ngoái là cuốn Núi Cao Vực Thẳm của Hồ Trường An, nghiên cứu “9 vóc dáng văn học VN thế kỷ 20” từ những bộ mặt nổi tiếng từ trong nước như Nghiêm Xuân Hồng, Võ Phiến, Vũ Khắc Khoan, Thanh Tâm Tuyền đến những tác giả thuộc thế hệ sau hoặc mới nổi lên sau này ở hải ngoại (Ðặng Phùng Quân, Trương Anh Thụy, Vũ Tiến Lập, Nguyễn Ngọc Bích); cuốn Mao Trạch Ðông, Ngàn Năm Công Tội của Tân Tử Lăng, một tác giả Trung Hoa viết rất chi tiết và sâu sắc.
Trong năm 2012, TQH có Cõi Trời Cõi Ta, của Hoàng Dung, một cây bút bác sĩ viết rất hấp dẫn về khoa học vũ trụ và về con người. Buồn Vui Ðời Thuyền Nhân là hồi ký của một người Việt gốc Hoa, dù đã sống 5-7 đời ở Hải Phòng song vẫn bị trục xuất ra khỏi VN khi Hà Nội đuổi người Hoa, cướp trắng gia sản của những người con dân VN này để lưu lạc sang Trung Quốc và cuối cùng đi định cư được ở Anh và rất thành công tại đó. Lững thững giữa đời của Lê Thiệp được gọi là “ký sự” nhưng nhiều phần là “hồi ký” về thời gian làm báo ở Sài Gòn, với nhiều vui buồn với các bạn bè trong thế giới đệ tứ quyền, ở một nước VN chiến tranh nhưng vẫn còn khá nhiều tự do ngôn luận và báo chí.
Cuối năm, TQH cũng cho ra cuốn sách biên khảo rất giá trị của nhà văn Thụy Khuê (ở Pháp) viết về phong trào Nhân Văn Giai Phẩm cách đây hơn nửa thế kỷ.
Cơ sở xuất bản Cỏ Thơm
Khác với nhà xuất bản Tiếng Quê Hương, được xem như một cơ sở thuần túy thương mại dù như những người chủ trương là những nhà văn, nhà thơ có cái nhìn rộng, hiểu biết về thế giới và cuộc sống chung quanh ta, cơ sở Cỏ Thơm chủ yếu là một tập hợp bạn bè thích văn nghệ và thích gặp nhau. Mỗi lần có một số Cỏ Thơm ra lò (mỗi ba tháng) là lại có một dịp để cho các cộng sự viên đến ăn uống chung vui với nhau, chuyện trò, nhận báo và giúp phân phối. Cứ như trong một gia đình nhiều con thích hội họp vậy! Nhưng không phải vì thế mà báo không có nhiều người tham gia góp bài, từ Pháp, từ Ðức, từ khắp các tiểu bang ở Hoa Kỳ hay tỉnh bang Gia Nã Ðại, thậm chí có cả những bài từ những nẻo xa xôi như Úc, Bỉ, Hòa Lan, Anh Quốc, v.v.
Do vậy nên cơ sở xuất bản Cỏ Thơm chủ yếu phục vụ cho nhu cầu xuất bản của các thành viên Cỏ Thơm mà phần lớn là sách truyện hay thơ, lâu lâu mới có một tác phẩm tiểu luận hay biên khảo như của nhà phê bình Trần Bích San hay nhà thơ Lưu Nguyễn Ðạt.
Chính các thành viên Cỏ Thơm trong năm cũng có người tự động in ấn sách của mình, kiên trì nhất là nhà văn, nhà thơ Tâm Minh Ngô Tằng Giao mỗi năm cũng có vài cuốn sách về Phật Giáo phổ thông, khi thì làm thơ, khi thì kể chuyện, khi thì dịch sách ngoại quốc.
Trong năm 2011, chẳng hạn, tác giả này có cuốn Niết Bàn dịch Nirvana in a Nutshell của Scott Shaw và cuốn Phật pháp cho Trẻ em dịch Dharma for Children của các tác giả Jing Yin, Ken Hudson, W.Y. Ho và Yanfeng Liu (cả hai cuốn do Diệu Phương xuất bản). Xem ở bìa sau cuốn Nirvana thì Tâm Minh Ngô Tằng Giao, ngoài hai cuốn Mưa Xuân / Spring Rain dịch thơ Anh và Ðà Lạt ngày tháng cũ, hiện đã hoàn tất 20 cuốn sách về Phật pháp trong vòng 11 năm qua rõ ràng là một thành tích rất đáng kể. Cũng dịch sách Phật trong 1, 2 năm qua nhưng đi sâu vào một số chuyên đề là những tác giả như Nguyên Ngọc Hoàng Thị Quỳnh Hoa dịch Tái sinh ở phương Tây (Reborn in the West: The Reincarnation Masters) của Vicki Mackenzie và Trần Uyên Thi dịch (rất thiện nghệ) sách của Ðức Ðạt Lai Lạt Ma. Trong năm, đặc biệt đáng chú ý là tập truyện song ngữ It Still Rains in Saigon / Sài Gòn Mưa Vẫn Rơi của nhà văn Phong Thu ở Maryland, được ra mắt rầm rộ ở nhiều nơi và cũng được đón nhận một cách khá nồng nhiệt vì tính cách thời sự cũng như nghệ thuật của cuốn sách.
Một thành viên khác của nhóm Cỏ Thơm là G.S. Phạm Văn Tuấn, ông có đam mê viết về tiểu sử của những người danh tiếng trên thế giới trong mọi ngành nhưng tập trung vào những ngành như âm nhạc, văn học và khoa học. Ông thường bỏ tiền túi ra in những tập này, một tập chừng 200 trang nói về khoảng mươi mười lăm nhân vật trong một quyển, có thể dùng vào một chương trình học tập phổ thông về thế giới.
Tổ Hợp Xuất Bản Miền Ðông Hoa Kỳ
Sinh hoạt từ năm 1985, Tổ Hợp Xuất Bản Miền Ðông (XBMÐ) Hoa Kỳ không chủ trương làm ăn ồ ạt vì những người chủ trương chỉ xem đây là nghề “tay trái,” làm để có phần đóng góp vào văn hóa VN ở nước ngoài chứ không chủ trương làm giàu. Vì vậy nên có người tả khá đúng nhịp độ xuất bản sách của Tổ Hợp là “tà tà”. Song tà tà nhưng không chết mà còn thường được xem là có những đầu sách khá chọn lọc.
Tỷ dụ, trong năm qua, Tổ Hợp cũng đã mang ra Tập 3 của bộ Nhìn Lại Sử Việt của tác giả Lê Mạnh Hùng, tiến sĩ sử học ở Anh, một bộ được xem là viết khá chính xác, phong phú và đứng đắn. Tập 1, ra năm 2007, viết về giai đoạn “từ tiền sử đến tự chủ” (939) và Tập 2, ra hai năm sau, đi “từ Ngô Quyền đến thuộc Minh” tức chủ yếu nói về giai đoạn Lý-Trần, đều đã tuyệt bản nên đã phải in lại và in thêm vì nhiều người muốn có đầy đủ cả ba tập. Ðến khi hoàn tất, Tiến sĩ Lê Mạnh Hùng dự tính sẽ thành một bộ 6 tập nhằm cung cấp cho chúng ta một bộ thông sử cập nhật và đáng tin cậy về lịch sử nước nhà.
Trước đó, trong năm 2010, Tổ Hợp XBMÐ Hoa Kỳ còn tung ra một tác phẩm rất đặc biệt về Cải cách ruộng đất ở miền Bắc mang tên Ngày Long Trời Ðêm Lở Ðất của một tác giả quốc nội, ông Trần Thế Nhân. Cuốn sách, viết rất lạ, được đón nhận như một mặc khải và lập tức Khối 8406 ở trong nước đã xin phép đưa lên Internet và đưa vào kho những tài liệu căn bản về lịch sử nước nhà trong thời gian qua, để cho người dân mở mắt ra về sự tác hại của chủ nghĩa CS trên đất nước ta.
Năm nay, tuy đề năm 2012 song Tổ Hợp đã hoàn tất hai tác phẩm từ cuối năm 2011, đó là:
Cuốn Lưu Hương Ký, thơ chữ Nôm và chữ Hán của Hồ Xuân Hương, tuy khám phá được ra từ những năm 1956-57 và được Trần Thanh Mại giới thiệu ở Hà Nội từ những năm 1963-64 song 50 năm qua, việc giới thiệu cuốn sách chỉ nhỏ giọt, không bao giờ hoàn tất. Lại còn một thời gian hơn 40 năm, bản gốc cuốn sách còn bị ông Ðào Thái Tôn giấu đi làm của riêng nên có lúc người ta tưởng nó đã mất. Nhưng nhờ nó được tìm lại vào cuối năm 2008 nên học giả Nguyễn Ngọc Bích đã có dịp đọc hết và bỏ thời giờ ra phiên âm và phiên dịch, chú thích lại từ đầu thành một quyển sách mẫu mực, trình bày thật đẹp với các bài thơ Nôm/Hán ở trang bên trái, đối diện với bản Quốc ngữ (và chú thích) ở bên phải để cho ai muốn có thể so sánh và đánh giá tác phẩm. Theo ông Bích, ông đã giới thiệu toàn bộ 44 bài thơ trong sách (15 bài thơ chữ Hán và 29 bài thơ Nôm) thay vì Hà Nội cho tới nay mới giới thiệu được có 31 trên 44 bài (chưa đầy 3/4). Không những thế, ông cho biết, ông đã sửa chữa được cả trăm lỗi trong các sách in ở Việt Nam về thơ Lưu Hương Ký, kể cả cuốn sách đồ sộ (748 trang) của Tiến sĩ Hoàng Bích Ngọc mang tên Hồ Xuân Hương: Con người-Tư tưởng-Tác phẩm (2003).
Ngoài ra, Hồ Trường An ở Pháp cũng có cuốn Ảnh trường Kịch giới là một cuốn “hồi ký rong chơi” về điện ảnh của Việt Nam tự do, dầy hơn 400 trang. Tổ Hợp đem ra cuốn sách này vì tin tưởng là cho đến nay, không đâu có một nỗ lực tương tự trả lại sự thật cho một nền điện ảnh khá sống động trong mấy thập kỷ, ít nhất cũng từ hai phim Kiếp Hoa và Bến cũ (1953) đến phim Ðất Khổ (1975) với hàng chục phim nổi tiếng làm nên một nền nghệ thuật thứ Bảy thật đáng ghi nhớ của Việt Nam, từ Chúng tôi muốn sống (1956) đến Người tình không chân dung, Hè muộn, Giỡn mặt Tử thần, Hồi chuông Thiên mụ, Người về từ đỉnh núi, Con Búp bê nhồi bông, Sau giờ giới nghiêm, Lệ đá, v.v. Ðây phải nói là mặc dù thiếu tài liệu, thiếu tủ phim, thiếu đủ thứ, Hồ Trường An cũng đã vận dụng được trí nhớ phi thường của anh cũng như của một số bạn bè mê xi nê Việt Nam để tái tạo dựng được gần như một cuốn bách khoa từ điển về phim Việt Nam một thời.
