Phạm Ðình
Ngày đầu năm Nhâm Thìn, Phạm Ðình nhận được một câu hỏi, xét ra rất thích hợp để chúng ta “phóng” vào năm mới. Câu hỏi như sau:
Trước tiên là tìm hiểu các loại dầu nhớt chứa ở những chỗ nào?
Hỏi: Em là thành viên mới, cũng là lần đầu sở hữu 1 chiếc xe Honda Odyssey nên cũng cần học hỏi những kinh nghiệm của người đi trước để biết sử dụng và chăm sóc xe cho tốt. Nếu xe tốt thì mình cũng được nhờ… h… i.i.i. Em muốn hỏi và nhờ anh giúp đỡ những gì cần thiết để tự kiểm tra định kỳ hằng tháng. Xin anh cho biết (nếu được):
– Nhớt máy bao lâu thay một lần?
– Dầu hộp số?
– Dầu thắng?
– Nước cooler?
– Wax and Wash.
Những thứ khác nữa. Và nếu được thì nhờ anh cho biết những nhãn hiệu tốt, thông dụng để dùng cho xe Honda Odyssey luôn. Cám ơn anh nhiều, chúc sức khỏe và mong nhận được sự giúp đỡ.
Ðáp: Ông bà mình vẫn nói, “dạy con từ thuở còn thơ, dạy vợ từ thuở bơ vơ mới về”. Thời buổi này không biết có ông chồng nào còn cái quyền “dạy vợ” không, nhưng bảo trì xe thì chắc chắn là điều bạn phải biết ngay từ ngày đầu đón cái xe mới, hoặc “cũ người mới ta”, về nhà mình. Bạn nghĩ như vậy là phải lắm.
Câu hỏi của bạn thực ra đã bao quát tất cả những gì trang báo này đề cập trong suốt bao nhiêu năm nay, và sẽ còn đề cập dài dài trong nhiều năm sắp tới, bao lâu đường phố còn có một thứ gọi là “xe hơi”. Nhưng câu hỏi của bạn cũng là một ý kiến hay, giúp mọi người có cơ hội ôn lại những gì cần thiết.
Trước tiên, xin định nghĩa chữ bảo trì: Bảo trì là săn sóc các thành phần và chi tiết trong xe để chúng có thể làm việc hòa hợp với nhau lâu dài. Muốn được như vậy thì chủ xe phải đón trước thời gian lão hóa để kịp thời thay thế, không để cho một thành phần nào hư hỏng đưa đến sự làm việc không đồng bộ, kéo theo sự “lão hóa trước tuổi” và thậm chí hư hỏng của các thành phần liên quan. Chờ đến lúc cái xe hư thì đã là “vô kế khả thi”, bạn phải đưa ra tiệm để thợ chuyên môn sửa chữa, cũng như một người bị bịnh phải đi bác sĩ, nặng hơn phải vào bệnh viện để được giải phẫu vậy.
Trong khi sửa chữa là việc của giới chuyên môn thì bảo trì là bổn phận của chủ xe. Ða số công tác bảo trì đều là việc bạn có thể tự làm lấy, hoặc không muốn làm, bạn có thể thuê thợ làm giúp, nhưng cái “lịch bảo trì”, tức là khi nào cần làm, và làm cái gì, thì vẫn là điều bạn phải biết và chủ động.
Ðể có thể trình bày theo một trình tự hợp lý, Phạm Ðình xin chia làm 2 phần: Bảo trì phần mềm và bảo trì phần cứng.
Bảo trì phần mềm
Nhớt tổng hợp có ghi rõ chữ Synthetic trên bình.
“Phần mềm” ở đây không có ý chỉ những chương trình software trong kỹ nghệ điện toán như thỉnh thoảng chúng ta nghe có người nói. Phần mềm của người yêu xe chỉ những chất lỏng trong xe như nhớt máy, nước coolant, dầu hộp số, dầu thắng, dầu tay lái. Ít được nhắc tới nhưng không phải kém cần thiết là nước rửa kính xe. Tổng cộng gồm 6 thứ, tất cả đều là chất lỏng (fluid). Như vậy, phải gọi là phần lỏng, hay đúng hơn là dầu nhớt.
1. Phải kiểm tra dầu nhớt thế nào?
Bắt đầu làm chủ xe, bạn phải làm quen với việc kiểm tra dầu nhớt, cụ thể là phải biết và làm những việc sau:
-Nhớt máy (nước coolant, dầu hộp số) chứa ở chỗ nào?
-Que thăm nhớt, thăm dầu ở đâu?
-Thế nào là đủ nhớt, thiếu nhớt? Dấu hiệu cho thấy đủ nhớt, thiếu nhớt ở đâu? Dầu nhớt của xe mình hiện nay là đủ hay thiếu?
-Nhớt dùng cho xe là loại gì? Có cần dùng loại đắt tiền nhất không?
-Bao lâu phải thay một lần? Thay dầu nhớt lần cuối cùng là cách đây bao lâu? Khi đó xe đã chạy được bao nhiêu miles? Tự mình thay được không? Hay phải nhờ thợ?
Những câu hỏi đó chính bạn đã tự nêu lên, chứng tỏ bạn là người rất có ý thức bảo trì, cái xe nào được về phục vụ bạn là may mắn lắm. Kiểm tra đủ thiếu là việc bạn phải làm thường xuyên mỗi tuần một lần, hoặc trước những chuyến đi xa. Thực ra, ít khi xe ở trong tình trạng thiếu dầu nhớt, trừ khi bị rò rỉ một chỗ nào đó trong hệ thống. Rò rỉ là dấu hiệu hư hỏng, cần phải được thợ chuyên môn rà soát và sửa chữa. Một việc quan trọng chúng ta có thể làm để tránh tối đa hư hỏng, đó là nhớ thay dầu nhớt theo định kỳ.
Nhớt 10W30.
2. Bao lâu phải thay dầu nhớt một lần?
Nếu mua xe đã qua một đời chủ, thì Phạm Ðình đề nghị bạn nên thay ngay những chất lỏng sau đây khi mới rước xe về:
-Nhớt máy.
-Nước Coolant.
-Và dầu hộp số.
Nếu biết chắc là người chủ cũ đã thay những thứ dầu nhớt này trước khi rao bán xe, thì bạn khỏi cần thay. Nhưng thực tế ít có ai làm như thế trừ khi tình trạng đã quá tệ. Thay 3 thứ chất lỏng trên đây là một bảo đảm an toàn để cái xe bắt đầu một cuộc đời mới tại nhà bạn. Sau đó bạn có thể thay theo định kỳ:
-Nhớt máy 6 tháng một lần hoặc 5 ngàn miles, tùy theo điều kiện nào đến trước.
-Nước Coolant và dầu hộp số: 2 năm một lần, hoặc 25 ngàn dặm, tùy theo điều kiện nào đến trước.
Ðối với các chất lỏng khác (dầu thắng, dầu tay lái, nước rửa), chúng ta chỉ cần xem hiện có đủ không, nếu thiếu thì châm thêm cho lên tới mức Full.
Trên đây là nói về việc mua lại xe cũ, nhưng nếu xe của bạn là brand-new và bạn là người chủ đầu tiên thì sao? Câu hỏi này chủ yếu liên quan đến việc thay nhớt (engine oil).
Theo lý luận của nhiều người, xe mới xuất xưởng phải qua giai đoạn break-in period, tức là thời gian để các thành phần và chi tiết máy chà xát làm quen với nhau. Trong lúc va chạm làm quen như vậy, chúng có thể để rơi ra những vẩn bụi dính vào trong quá trình lắp ráp, hoặc những mảnh vụn kim loại trước khi trở nên trơn tru và hòa hợp. Những vẩn bụi hoặc mảnh vụn ấy sẽ hòa vào trong nhớt và làm cho nhớt chóng thoái hóa hơn. Chính vì thế, với lần thay nhớt đầu tiên cho xe brand new, có người đề nghị làm sớm hơn, chẳng hạn sau khi xe đã đi được 1500 miles, hoặc thậm chí mới có 1,000 dặm. Những lần thay sau đó, chủ xe có thể trở về với chu kỳ bình thường là 6 tháng hoặc 5,000 dặm.
Lập trường trên đây nghe khá hợp lý, nhưng lại là điều mà không có sách vở nào hướng dẫn. Trong sách cẩm nang (manual) đi theo xe, nhà sản xuất không hề nói tới “lần đầu tiên” ấy. Nếu xe còn trong thời hạn bảo hành và được thay nhớt miễn phí, thì đại lý cũng không chịu làm sớm cho bạn đâu.
Trong trường hợp này, bạn phải làm gì để có thể bảo trì xe đúng mức? Phạm Ðình nghĩ rằng cứ theo sát hướng dẫn trong sách cẩm nang. Nếu họ không đề cập gì tới “lần đầu tiên” thì bạn cũng chẳng cần bận tâm về việc đó. Có thể, trước khi cho xuất xưởng, nhà sản xuất đã trù liệu cho xe break-in rồi.
3. Dầu nhớt loại nào là tốt nhất?
Nhớt 5W30.
Thị trường có nhiều loại xe, kiểu xe với những đặc tính khác nhau, phục vụ nhiều mục đích khác nhau. Vì thế, dầu nhớt tốt nhất chính là loại do nhà sản xuất đề nghị trong sách cẩm nang. Riêng về nhớt, là thứ chất lỏng người dùng xe thường xuyên phải đối diện, giới chuyên viên bảo trì có thêm lời bàn như sau:
-Xét về phẩm chất, nhớt máy có 2 loại là Regular Oil (nhớt thường) và Synthetic Oil (nhớt tổng hợp). Nhớt tổng hợp tốt hơn, bền hơn, và đắt hơn. Nhưng nếu là người dùng xe bình thường để đi làm và đi học, bạn không nên dùng Synthetic Oil cho tốn kém, chỉ nên dùng Regular Oil, và thay nhớt đều đặn theo định kỳ là tốt nhất và thích hợp nhất.
-Xét về đặc tính, nhớt có 2 bậc phổ thông 5W30 và 10W30. Kinh nghiệm chung là bạn nên dùng nhớt 5W30 khi xe dưới 10 tuổi, và đổi sang 10W30 khi xe đã cũ, trên 10 tuổi.
Hy vọng phần trên – chủ yếu là về phần mềm – đã trả lời được những câu hỏi của bạn. Nhưng nói về bảo trì mà thiếu phần cứng thì chưa xong. Phạm Ðình muốn làm nhiều hơn những gì được yêu cầu, vậy lần sau chúng ta sẽ nói về thế nào là bảo trì phần cứng.
Phạm Ðình
Xe lột dên, xe kêu lóc cóc, xe rỉ nhớt…? Xin xem Cẩm Nang Bảo Trì Tập III đã phát hành. Cùng với Tập I, Tập II, mỗi tập $6.00+$2.00 cước phí. Money Back Guarantee 3 tháng. Gửi cheque hoặc tiền mặt cho Phạm Ðình, PO Box: 9255, Fountain Valley, California 92728 – 9255. Tel: 714-837-1935. Cho biết điện thoại và email, nếu có. Có thể hỏi tại nhà sách Tú Quỳnh 714-531-4284; hoặc Tự Lực 714-531-5290.