Nguyễn Văn Khanh
Kể từ khi cuộc đua để được đảng chọn làm ứng cử viên tổng thống diễn ra cho đến giờ, tổng cộng có tới tám ứng viên tìm đủ mọi cách để trình bày cho cử tri Cộng Hòa biết họ có những điểm đặc biệt mà người dẫn đầu là ông Mitt Romney không có.
Dù đang dẫn đầu, ứng cử viên Rick Santorum vẫn chưa được nhiều dân cử Cộng Hòa ủng hộ. (Hình: Justin Sullivan/Getty Images)
Bà Michele Bachmann xuất hiện với danh nghĩa người của thành phần Tea Party, tập thể chính trị “đã đưa đảng lấy lại Hạ Viện” và sẽ là tập thể “giúp đảng lấy lại Tòa Bạch Ốc.” Ông Herman Cain xuất hiện trong vai trò của một thương gia thành công, có hẳn một sách lược “giúp Hoa Kỳ vượt qua khó khăn kinh tế cũng như cắt giảm thâm thủng ngân sách.” Ngay cả ông Cựu Chủ Tịch Hạ Viện Newt Gingrich cũng được cử tri ngợi khen là người có tài ăn nói và có sự lôi cuốn của một chính trị gia, tới mức ông bảo “chỉ có tôi mới là người có thể tranh luận được với ông Barack Obama.” Ngay cả ông Jon Huntsman trước ngày rời cuộc đua vẫn còn khoe “có kinh nghiệm lãnh đạo vì từng làm thống đốc tiểu bang Utah và có kinh nghiệm ngoại giao vì từng làm đại sứ Hoa Kỳ ở Trung Quốc.”
Giữa những nhân vật nổi bật đó, Cựu Thượng Nghị Sĩ Rick Santorum của tiểu bang Pennsylvania đương nhiên phải là người lẻ loi. Hình ảnh ông âm thầm đi đến từng quận hạt của tiểu bang Iowa đã chứng tỏ điều đó. Hầu hết cử tri không biết ông là ai, dàn tham mưu của ông cũng chỉ có vài người, lực lượng hậu thuẫn là những người ủng hộ ông – con số này cũng chẳng là bao, sẵn sàng bỏ thì giờ đi chung với ông, giới thiệu ông với bạn bè, hy vọng họ đồng ý dành ít phút để nghe ông trình bày lý do tại sao lại ra tranh cử tổng thống.
Kết quả của những ngày gian khổ đó đã đem lại kết quả hầu như chẳng ai ngờ. Ông thắng khít khao ở Iowa, ông thành công lớn ở Colorado, Minnesota và Missouri, kết quả thăm dò mới nhất cho thấy ông đang dẫn đầu cuộc đua vòng sơ bộ tại Michigan là quê nhà của ông Romney, nơi bốn năm trước đây ông Romney thắng rất lớn. Một cuộc thăm dò khác được thực hiện ở cấp toàn quốc còn cho thấy nếu cuộc bầu cử tổng thống được tổ chức ngay lúc này, đại diện cho đảng Cộng Hòa bắt buộc phải là Rick Santorum.
Nhưng đến giờ, ông vẫn chưa được sự ủng hộ của các vị dân cử cùng đảng. Trong danh sách những người lên tiếng ủng hộ ông, mới chỉ thấy có ba vị dân biểu của tiểu bang Pennsylvania – gồm các ông Glenn Thompson, Tom Marino và Lou Barletta, Cả ba ông này đều là những người đắc cử sau ngày ông Santorum rời Quốc Hội.
Tại sao lại có chuyện lạ như vậy? Câu trả lời: những người từng làm việc với ông Santorum e ngại ông không lôi cuốn được cử tri?
Thượng Nghị Sĩ Lamar Alexander cho biết “chưa quyết định sẽ ủng hộ ai” nhưng “sẽ bỏ phiếu cho ông Romney” là một trong những vị dân cử Cộng Hòa đầu tiên lên tiếng trình bày quan điểm cá nhân về người đang được xem là “hiện tượng chính trị” của đảng. Theo ông Alexander, “ông Santorum có cơ hội tốt vì số ứng cử viên bây giờ chỉ còn vài người, nhưng phải đợi thêm một thời gian nữa mới biết ông có thật sự đứng vững để được đảng tín nhiệm hay không.”
Cựu Dân Biểu Phil English, người từng lãnh trách nhiệm “vận động” để ông Santorum tham gia sinh hoạt chính trị hồi năm 1977, cũng đưa ra thắc mắc tương tự, ngợi khen ông bạn đồng viện cũ là người “làm việc không biết mệt” nhưng “tôi đã quyết định ủng hộ ông Romney.” Ông English e ngại ông Santorum khó có thể thắng ở Pennsylvania “vì lập trường của ông không thể thu hút lá phiếu của thành phần cử tri độc lập.” “Ðó là thử thách rất lớn,” ông English nói tiếp, “vì ngày nay, không có sự ủng hộ của tập thể cử tri độc lập thì không thể nào vào được Tòa Bạch Ốc.”
Không phải chỉ cần nhóm cử tri độc lập, “mà ngay cả thành phần bảo thủ Dân Chủ cũng là điều các ứng cử viên Cộng Hòa phải nhắm tới,” ông Gary Madonna, giám đốc Trung Tâm Nghiên Cứu Chính Sách của Franklin & Marshall College, góp ý kiến. Ông kể lại chuyện Cựu Thượng Nghị Sĩ Santorum từng thất bại khi tái ứng cử hồi 2006, chỉ vì “ông ủng hộ Tổng Thống George W. Bush, điều đó khiến cử tri Dân Chủ trước đó ủng hộ ông phải lắc đầu.” Lần này, với lập trường bảo thủ cứng rắn ông đã trình bày như chống phá thai, không ủng hộ việc cho người đồng tính kết hôn, “chắc chắn sẽ khiến những người bảo thủ nhưng có tinh thần cởi mở cũng phải lắc đầu thôi.”
Dù chưa nhận được sự ủng hộ của các vị dân cử cùng đảng, mọi người đều thấy ứng cử viên Santorum vẫn là người đang nổi bật nhất của đảng Cộng Hòa, và chính điều đó khiến cử tri của đảng thắc mắc, không hiểu chuyện gì sẽ xảy trong một vài tuần tới.
Ðiều đang được nói đến nhiều nhất: nếu Thứ Ba tới đây ông Mitt Romney thua ở Michigan, lúc đó con đường dẫn ông cựu thống đốc Massachussetts vào Tòa Bạch Ốc chắc chắn sẽ hẹp hơn, và ông Santorum không bỏ lỡ cơ hội để nói với mọi người rằng đối thủ chính trị của ông “không thắng nổi ở sân nhà thì làm sau đánh bại được ông Obama?” Cả ông Newt Gingrich cũng dự đoán nếu ông Romney thua Michigan, ngay ngày hôm sau “sẽ có không ít người ngưng ủng hộ ông.”
Ngay chính ban tham mưu của ông Obama cũng nghĩ ông Santorum có cơ hội để thành công, nhưng họ vẫn tin cuối cùng đối thủ của “sếp” sẽ là ông Romney – vì ông này có nhiều tiền và có cả hệ thống vận động ở từng địa phương. Nghe đâu mới vài ngày trước đây câu hỏi “làm thế nào để đánh bại Santorum” đã được đặt ra trong một phiên họp tham mưu ở Chicago, và có người trả lời ngay rằng “đánh bại ai cũng khó cả, nhưng đánh Rick Santorum coi bộ dễ ăn hơn phải đối đầu với Mitt Romney.”
Lý do: theo tính toán của Ủy Ban Vận Ðộng của ông Obama, ông Romney được lòng nhiều khối cử tri hơn ông Santorum.