Hà Tường Cát/Người Việt (tổng hợp)
Thông tấn xã Reuters cuối tuần qua cho hay Trung Quốc vừa tịch thu khối tài sản trị giá gần $15 tỷ (90 tỷ nhân dân tệ) của gia đình và người thân Chu Vĩnh Khang (Zhou Yongkang), cựu bí thư tỉnh ủy Tứ Xuyên, cựu bộ trưởng công an (2002-2007) và cựu ủy viên thường trực Bộ Chính Trị khóa 17 (2007-2012).
Cảnh sát đứng gác bên ngoài tòa án Hàm Ninh, tỉnh Hồ Bắc, hôm Thứ Hai, khi tòa mở phiên xét xử tỷ phú Lưu Hán. (Hình: STR/AFP/Getty Images)
Hai nguồn tin cho biết các công tố viên và cơ quan chống tham nhũng của đảng phong tỏa các tài khoản ngân hàng với khoản tiền gửi, tổng cộng là 37 tỷ nhân dân tệ. Họ cũng tịch thu cổ phần, trái phiếu trong và ngoài nước, tổng trị giá lên tới 51 tỷ nhân dân tệ, sau khi đột kích các ngôi nhà ở thành phố Bắc Kinh, Thượng Hải và 5 tỉnh khác.
Cơ quan điều tra cũng tịch thu gần 300 căn hộ và biệt thự trị giá khoảng 1.7 tỷ nhân dân tệ, đồ cổ, tranh đương đại, với giá trị thị trường khoảng 1 tỷ nhân dân tệ, hơn 60 chiếc xe và những vật dụng khác bao gồm rượu đắt tiền, vàng, bạc, nhân dân tệ và ngoại tệ.
So với tầm mức của vụ này thì việc thanh trừng Bí Thư Thành Ủy Trùng Khánh Bạc Hy Lai hồi năm ngoái chỉ là hành động trộm cắp vặt.
Trong cuộc điều tra kéo dài từ 4 tháng qua, hơn 300 người thân cận của ông Chu đã bị bắt giam hoặc thẩm vấn. Những tài sản bị tịch thu hầu hết thuộc về người bị bắt giam, không đứng tên ông Chu.
Đây không phải là chuyện mới, từ tháng 12 năm ngoái, tờ New York Times dẫn nguồn tin thân cận với giới lãnh đạo Trung Quốc cho biết, Bắc Kinh đang mở cuộc điều tra Chu Vĩnh Khang. Các báo Huffington Post ở Hoa Kỳ, The Telegraph, The Guardian và đài BBC ở Anh đều đã loan tin, nhưng chưa nói ông Chu có bị truy tố không. Tuy nhiên theo nhận định của các quan sát viên lúc đó, khi Tân Hoa Xã và truyền thông Trung Quốc bắt đầu công khai đề cập tới, thì rõ ràng đó là dấu hiệu chuẩn bị.
Theo một thông lệ mang nhiều tai tiếng của đảng Cộng Sản, thì các vụ như vậy xảy ra với các cấp lãnh đạo, đương kim hay đã nghỉ việc, mọi chuyện đều được để trôi theo thời gian đi vào quên lãng. Nhưng hiện nay Trung Quốc đang đẩy mạnh phong trào chống tham nhũng như lời hứa hẹn của Chủ tịch Tập Cận Bình từ khi lên nắm quyền lực. Trong một cuộc họp của ủy ban kỷ luật và kiểm tra hồi đầu năm nay, ông Tập tuyên bố rằng cuộc chiến chống tham nhũng rất khốc liệt và phức tạp, nhưng nó sẽ được giải quyết nhanh bằng “liều thuốc mạnh”.
Giáo sư khoa học chính trị Yan Sun của City University of New York nói rằng còn hơn tình trạng dân chủ, tham nhũng là nguồn gốc của những bất mãn xã hội đưa tới phong trào Thiên An Môn năm 1989. Theo xếp hạng của Transparency International’s Corruption Perception Index năm 2013, Trung Quốc đứng hàng thứ 80 trong số 178 nước về tệ nạn này.
Phúc trình điều tra của Internatinal Consortium of Investigative Jounalists năm 2014 cho biết hơn một chục gia đình lãnh đạo chính trị và quân sự cao cấp Trung Quốc có liên hệ với các công ty đặt trụ sở tại British Virgin Islands. lãnh thổ hải ngoại thuộc Anh Quốc ở vùng biển Caribbean phía Đông Puerto Rico. Theo phúc trình này, người anh vợ của Tập Cận Bình và con rể của cựu Thủ Tướng Ôn Gia Bảo thuộc trong số những người dùng các cơ quan tài chính hải ngoại để trốn thuế và chuyển tiền.
Cùng với vụ Chu Vĩnh Khang còn đang diễn tiến, hôm Thứ Hai truyền thông Trung Quốc loan tin các công tồ viên đã truy tố một cựu tướng lãnh vì tham nhũng, lạm dụng ngân sách nhà nước và lạm quyền. Nguyên phó chủ nhiệm Tổng Cục Hậu Cần, Trung Tướng Cốc Tuấn Sơn (Gu Junshan) là sĩ quan cấp cao nhất bị đưa ra tòa án quân sự kể từ năm 2006 và theo nhận định của các quan sát viên, gần như chắc chắn sẽ bị tuyên án có tội. BBC cho biết ông bị tước quyền năm 2012 và tiếp tục bị điều tra cho tới nay.
Tài Tân, một tạp chí chuyên về điều tra, có bài viết về phong cách sống xa hoa của Tướng Cốc Tuấn Sơn, nói rằng ông sở hữu vài ngôi nhà, trong đó có một nhà ở tỉnh Hà Nam phỏng theo phong cách hoàng cung xưa với nhiều tác phẩm nghệ thuật hay tượng bằng vàng.
Các nhật báo New York Times, South China Morning Post và hãng tin Reuters cho biết cấp trên của tướng Cốc là Từ Tài Hậu (Xu Caihou), cựu Phó Chủ Tịch Quân Ủy Trung Ương , cũng bị bắt giữ và đang trong quá trình điều tra, Từ là tướng lãnh cao cấp hàng thứ nhì và là Ủy Viên Bộ Chính Trị cho tới khi về hưu năm 2012. Tướng Cốc đã cung cấp nhiều thông tin cho việc điều tra tướng Từ. Trong một phát biểu nội bộ, Tập Cận Bình cam kết diệt trừ “hiện tượng Cốc Tuấn Sơn”, theo lời tiết lộ của một cựu phụ tá. Sự việc này chứng tỏ Tập quyết chí củng cố quyền lực tại cơ chế thiết yếu nhất của đảng là quân đội, có vẻ đã vượt ra ngoài tầm tay lãnh đạo.
Khác với các nhà lãnh đạo tiền nhiệm. khi tiếp nhận quyền lực từ Hồ Cẩm Đào tháng 11 năm 2012, Tập Cận Bình đồng thời nắm giữ chức vụ Chủ Tịch Đảng và Chủ Tịch Quân Ủy. Lúc đó Tập đã từng phê phán Mikhail Gorbachev là để Liên Xô sụp đổ vì không kiểm soát được quân đội. Kể từ khi Trung Quốc đổi mới theo đường hướng kinh tế thị trường, quân đội là khu vực nảy sinh những hành động tham nhũng lớn nhất do điều kiện nắm giữ được ngành kỹ nghệ quốc phòng.
Cũng trong ngày Thứ Hai, khởi đầu vụ xét xử “tỷ phú mafia” Lưu Hán (Liu Han), một trong 500 người giầu nhất Trung Quốc, bị cáo là cầm đầu một mạng lưới tổ chức tội ác tại miền Tây Trung Quốc. Phiên tòa họp tại Hàm Ninh tình Hồ Bắc, có lẽ để tránh khỏi tầm ảnh hưởng rất mạnh của Lưu ở tỉnh Tứ Xuyên, dự đoán sẽ kéo dài nhiều ngày hay nhiều tuần lễ.
Lưu Hán là chủ tịch tập đoàn Hán Long, công ty tư nhân lớn nhất ở tỉnh Tứ Xuyên, sở hữu hàng chục công ty con các ngành hầm mỏ, điện, năng lượng, bất động sản, chứng khoán, tài chánh và có cổ phần trong công ty hầm mỏ Moly Mines thuộc tập đoàn Rio Tinto ở Tây Australia.
Các công tố viên cáo buộc Lưu Hán đã thu về gần $7 tỷ thông qua các hoạt động kinh doanh phi pháp về tài chính, buôn vũ khí, điều hành sòng bạc cùng các hành động tội phạm tống tiền, bắt giữ và giết người. Lưu có mối quan hệ thân cận với các giới chức hàng đầu ở Tứ Xuyên và Vân Nam. Lưu Hán 48 tuổi và em trai Lưu Vĩ 34 tuổi cùng 34 đồng phạm khác bị truy tố 15 tội danh.
Ngoài ra Kế Văn Lâm, phó chủ tịch tỉnh Hải Nam cũng bị chính thức điều tra với cáo buộc vi phạm kỷ luật và pháp luật. Theo BBC, hơn 20 viên chức cấp bộ và cấp tỉnh bị điều tra sau Đại Hội Đảng lần thứ 18 và Kế Văn Lâm được coi là có mối liên hệ mật thiết với nhiều người trong số họ.
Truyền hình CNN dẫn lời Lijia Zhang, nhà văn và bình luận gia xã hội ở Bắc Kinh, cho rằng “Tại Trung Quốc, tất cả mọi người đều can tội tham ô”. Bà viết: “Sau khi lên nắm quyền tháng 3 năm ngoái, Chủ Tịch Tập Cận Bình đã phát động một chiến dịch sâu rộng chống tham nhũng, cam kết bắt hết mọi viên chức tham ô, từ cọp cho đến ruồi. Trung Quốc đã từng có những chiến dịch như thế, nổi lên và chìm đi như bão tố mùa hạ. Lần này chiến dịch mở ra có vẻ mãnh liệt nhất vào lúc tham ô đã tràn lan trên kinh tế thị trường khi các viên chức mua bán quyền lực để thâu đạt lợi lộc tài chính. Nhưng càng đánh giá cao quyết tâm của Chủ Tịch chừng nào, tôi càng nhận thấy cuộc chiến đấu của ông tựa như mưu toan ‘dập tắt một vụ hỏa hoạn lớn bằng một ly nước’, trong tình trạng tham nhũng đã thấm sâu vào mọi góc cạnh của xã hội chúng ta”. (HC)