Friday, March 29, 2024

Xăng dầu lên giá


Hồ sơ

 

 

 

Hà Tường Cát/Người Việt

 

Mặc dầu nền kinh tế Âu Châu và Trung Quốc hãy còn những chỉ dấu yếu kém, tình hình căng thẳng ở Iran và mối lo ngại về nguồn cung cấp đã đẩy giá dầu thô lên mức cao nhất từ 9 tháng gần đây.

Những thùng dầu thô tại một kho dự trữ của Exxon. Giá dầu gia tăng với nguồn cung bị giới hạn từ Iran và mức cầu gia tăng ở Trung Quốc, Ấn Ðộ, và khắp thế giới. (Hình: AP)

Hôm Thứ Tư, một thùng dầu thô loại “brent crude” giao vào tháng 4 giá $123 tại thị trường London và giá trao đổi trong ngày ở thị trường Hoa Kỳ có lúc tới $123.07, vượt qua mức $125.02 ngày 3 tháng 5 năm ngoái. Giá một thùng dầu loại “sweet crude oil” trên thị trường thương mại New York cũng đã tới $106.32 nghĩa là cao nhất kể từ năm ngoái lúc cuộc nội chiến ở Libya đi tới giai đoạn trầm trọng làm ngưng sản lượng dầu xuất cảng.

Nếu Libya là nước đứng hàng thứ 7 về xuất cảng dầu lửa trong khối OPEC thì Iran là nước đứng hàng thứ hai, chỉ kém Saudi Arabia. Vì vậy bộ trưởng dầu lửa Iran đã có thể đe dọa là nếu Tây phương tiếp tục gia tăng biện pháp trừng phạt đối với chương trình phát triển nguyên tử của họ, thì giá dầu sẽ lên đến $150.

Bình thường hàng năm tại Hoa Kỳ, đến mùa Hè xăng đều lên giá do nhu cầu tiêu thụ tăng hơn. Hiện nay trung bình một gallon xăng đã ở mức giá trên $3.5 và nếu tình trạng này còn kéo dài, có thể dự đoán sẽ lên tới $4.5 hay $5 trong mấy tháng sắp tới.

Dân Biểu Cộng Hòa Kevin McCarthy tiểu bang California nói rằng: “Giá xăng sẽ là vấn đề số 1 vào mùa Hè sắp tới.” Năm nay là năm bầu cử tại Hoa Kỳ và đảng Cộng Hòa chắc chắn khai thác đề tài này để tấn công chính quyền Dân Chủ. Hôm Thứ Ba, trong buổi lễ ký ban hành đạo luật kéo dài giảm thuế sổ lương tới cuối năm, Tổng Thống Obama đã đề cập đến chuyện này khi ông nói rằng một gia đình người Mỹ trung bình sẽ được thêm $40 mỗi kỳ lương và như vậy giúp một phần cho mối lo lắng về nhu cầu trả tiền nhà, mua thực phẩm và giá xăng dầu đang lên.

Ban tham mưu của tổng thống cũng đã chuẩn bị hóa giải sự tố cáo không chính xác về ống dẫn dầu từ Canada đến Texas. Chính quyền Obama chưa chấp thuận cho phép làm ống dẫn dầu vì những lo ngại về ảnh hưởng tới môi trường ở một số tiểu bang chứ không phải là bác bỏ dự án cung cấp dầu thô từ các mỏ dầu lẫn trong trong cát ở Alberta, Canada, cho những nhà máy lọc dầu Texas.

Mặt khác, bí thư báo chí tòa Bạch Ốc, Jay Carney, trong buổi thuyết trình hàng ngày, đưa ra những tài liệu thống kê giải thích sự gia tăng khai thác dầu nội địa và những kế hoạch năng lượng khác mà chính quyền đã nỗ lực tiến hành trong mấy năm qua. Tuy nhiên ông nhìn nhận là không thể có giải pháp thần kỳ cho dân chúng Hoa Kỳ một sớm một chiều hết bận tâm về giá cả xăng dầu.

Xăng dầu và khí đốt chiếm một vai trò quan trọng trong đời sống hàng ngày của người dân Mỹ vì cung cấp 65% năng lượng mà Hoa Kỳ cần dùng. Nước Mỹ tiêu thụ 25% năng lượng toàn thế giới, tính ra tiền khoảng 1 triệu dollars mỗi phút, và giá xăng tại Hoa Kỳ dù đã tăng lên vẫn còn rẻ hơn rất nhiều nước khác. Dân chúng các nước Âu Châu phải trả trên $7.5 cho mỗi gallon xăng. Mùa Hè năm 2008 là lúc giá một thùng dầu thô lần đầu tiên lên tới $111 và tại Hoa Kỳ giá trung bình một gallon vượt trên mức $3.20.

Trên toàn thế giới, nhu cầu năng lượng nói chung và dầu thô nói riêng ngày một gia tăng trong khi khả năng cung ứng tương đối không theo kịp mặc dầu các công ty dầu khí đã tích cực tìm kiếm những nguồn dầu khí mới và thường là khó khai thác hơn nhiều như tại các vùng biển sâu hay dầu lẫn trong cát. Việc khai thác do đó rất tốn kém, đồng thời thêm những đòi hỏi về việc bảo vệ môi trường.

Trung Ðông là vùng sản xuất dầu lửa đứng đầu thế giới, tiếp theo là Nga và Hoa Kỳ. Nhu cầu về sản phẩm dầu lửa của Hoa Kỳ vượt quá khả năng sản xuất nội địa nên Hoa Kỳ phải nhập cảng khoảng 60% dầu thô. Các nhà máy lọc dầu tại Hoa Kỳ sản xuất xăng và những sản phẩm khác với một số lượng kỷ lục hơn tất cả mọi nước khác nhưng cũng chỉ là vừa đủ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ. Do đó nếu vì một lý do nào đó làm cho chỉ một nhà máy lọc phải ngưng hoạt động, chẳng hạn như bão Katrina và Rita năm 2005, cũng làm cho sự cung cấp bị đảo lộn.

Giá xăng phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong đó tình hình cung cầu trên thị trường là chính. Sự cạnh tranh giữa các công ty và giữa các trạm xăng cũng ảnh hưởng đến giá cả. Mặc dầu mỗi trạm xăng bán sản phẩm của một công ty xăng dầu lớn nhưng hầu hết là những cơ sở thương mại độc lập cho nên giá cả định đoạt là tùy tiện, có thể cao thấp khác nhau chút ít chứ không phải cùng một hãng thì cùng một giá hàng ngày.

Nhưng vì xăng được chế từ dầu thô cho nên giá dầu thô có vai trò quyết định cho giá xăng. Trung bình giá dầu thô chiếm khoảng hơn phân nửa giá xăng bán ra. Theo số liệu của các công ty dầu lửa, nếu giá dầu thô là $75 một thùng 42 gallons (159 litres), thì để sản xuất được một gallon xăng tốn hết $1.78. Con số này chưa tính đến các phí tổn chuyên chở dầu thô đến nhà máy lọc, lọc dầu thành xăng, chở xăng đến kho chứa, phân phối tới các cây xăng và tốn kém về dịch vụ cũng như tiền lời cho các trạm xăng. Thời tiết nóng lạnh cũng có ảnh hưởng đến hoạt động của các nhà máy lọc dầu và là một phần lý do giá xăng cao hơn trong mùa Hè.

Còn rất nhiều yếu tố khác tác động đến giá xăng như ảnh hưởng hỗ tương giữa các khu vực tiêu thụ. Nếu vì một nguyên nhân nhất thời nào đó, nhu cầu tiêu thụ xăng tăng lên hay giảm đi ở một khu vực, lượng cung cấp bình thường sẽ được chuyển đến hay đi nơi khác và giá cả sẽ có biến chuyển chung. Nhưng do vì mỗi tiểu bang có đòi hỏi khác nhau về phẩm chất xăng, chẳng hạn hiện nay trên toàn quốc có tới 18 quy định khác nhau cho những vùng khác nhau nên các công ty dầu lửa thường không thể chuyển xăng sử dụng cho vùng này đến cung cấp cho vùng khác.

Mỗi gallon xăng cũng phải chịu nhiều sắc thuế, khác nhau theo từng tiểu bang, trước khi đến người tiêu thụ. Trung bình 1 gallon xăng ở Hoa Kỳ chịu 47 cents tiền thuế; tại California, tổng cộng những khoản thuế và lệ phí, mỗi gallon xăng phải trả khoảng hơn 65 cents.

Xăng lên giá sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến người dân Mỹ vốn lệ thuộc vào xe hơi trong sự di chuyển hàng ngày. Chỉ cần mỗi gallon xăng tăng giá thêm 1 cent, dân chúng Mỹ sẽ phải tốn hơn 1.5 tỷ dollars mỗi năm. Từ sản xuất nông nghiệp đến công nghệ, kinh doanh, giao thông vận tải, đều cần đến xăng dầu. Vì vậy xăng đắt ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế. Nhưng giá dầu thô lên cao cũng là thể hiện cho sự hồi phục của nền kinh tế thế giới có nhu cầu tiêu thụ năng lượng nhiều hơn. Ảnh hưởng tương tác giữa hai mặt này không hoàn toàn đi đôi với lập luận của các chính trị gia trong năm bầu cử cũng như sự lo lắng về chiến tranh có thể xảy ra ở Trung Ðông. Bởi vì thị trường dầu lửa là toàn cầu và giá cả không thể quyết định bằng những biện pháp cục bộ hay do tình hình khu vực. (HC)

MỚI CẬP NHẬT