Brett Kavanaugh, người sắp vào Tối cao Pháp viện Mỹ

Hà Tường Cát/Người Việt

Nếu được Thượng viện chuẩn nhận, ông Brett Kavanaugh, người vừa được Tổng thống Donald Trump đề cử vào Tối Cao Pháp Viện Mỹ, sẽ tác động đến các chính sách của nước Mỹ trong nhiều năm tới.

Kananaugh sẽ thay thế cho thẩm phán Anthony Kennedy nghỉ hưu từ ngày 31 tháng 7 sắp tới. Kennedy là thẩm phán thâm niên nhất ở Tối cao Pháp viện, từ 1988, do Tổng thống Ronald Reagan chỉ định và là người có lập trường trung dung và là lá phiếu ‘swing vote’.

Tối cao Pháp viện là toà án liên bang cao nhất tại Mỹ, có thẩm quyền tối hậu trong việc giải thích Hiến pháp, và có tiếng nói quyết định trong các tranh tụng về luật liên bang. Tối cao Pháp viện nắm quyền tài phán chung thẩm, có quyền tuyên bố các đạo luật của Quốc hội liên bang hay Quốc hội tiểu bang và các hoạt động của Hành pháp liên bang hay tiểu bang là vi hiến.

Điều khoản III của Hiến pháp không xác định cụ thể con số thẩm phán Tối cao Pháp viện, nhưng đạo luật tư pháp “Circuit Judges Act of 1869” ấn định là 9 thẩm phán trong đó một người làm chủ tịch, và thể thức này được duy trì đến nay.

Thẩm phán Tối cao Pháp viện do Tổng thống bổ nhiệm và sau khi đã được Thượng viện phê chuẩn sẽ có nhiệm kỳ trọn đời, không thể bị cách chức, chỉ chấm dứt nhiệm vụ nếu xin từ chức về nghỉ hoặc bị đàn hặc và kết tội. Khi đang nhiệm chức, lương bổng của thẩm phán cũng không thể bị cắt giảm. Những quy định này là nhằm bảo vệ tính độc lập của các thẩm phán khi đưa ra các phán quyết.

Mỗi thẩm phán có một phiếu biểu quyết trong khi phân xử. Tuy rằng hầu hết các vụ phân xử đều đi đến biểu quyết đồng thuận, nhưng trong những trường hợp khó khăn vì ý kiến chia rẽ được dư luận quan tâm chú ý nhất thì kết quả sẽ tùy thuộc vào lá phiếu gọi là ‘swing vote’ của vị thẩm phán không có sẵn một định kiến

Lá phiếu của Thẩm phán Kennedy là ‘swing vote’ trong nhiều năm Tối cao Pháp viện gồm 4 thẩm phán do các Tổng thống Cộng Hòa bổ nhiệm và 4 người do các tổng thống Dân Chủ bổ nhiệm. Chủ tịch John Roberts do Tổng thống George W. Bush bổ nhiệm năm 2005 thay thế cố chủ tịch William Rehnquist qua đời.

Khi thẩm phán Kennedy xin nghỉ hưu, phía đảng Cộng Hòa muốn rằng người mà Tổng thống Trump chọn phải chắc chắn là bảo thủ chứ không như trường hợp thẩm phán David Souter trước kia. Do Tổng thống George H. W. Bush (Bush bố) bổ nhiệm năm 1990, Souter không bỏ phiếu theo phía bảo thủ mà lại thường bỏ phiếu theo phía cấp tiến suốt cho tới năm 2009 khi ông xin nghỉ và Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm bà Sonia Sotomayor thay thế, phụ nữ gốc Latino đầu tiên tại Tối cao Pháp viện.

Tổng thống Donald Trump đã chọn Brett Kavanaugh, thẩm phán tòa kháng án liên bang khu vực District of Columbia từ 2008. Kavanaugh đã tập sự ở văn phòng thẩm phán Anthony Kennedy hai năm 1993-1994 và là một luật sư thuộc toán của công tố viên Ken Starr trong vụ đàn hặc Tổng thống Bill Clinton.

Kavanaugh là đầu tàu của tiếng nói bảo thủ tại tòa khu vực D.C. và do đó thưởng ở phía thiểu số trong những vụ tranh tụng lớn trong cơ chế tư pháp trên mặt lý tưởng thiên về phía tả.

Tương lai án lệ Roe v. Wade về chấp nhận phá thai của Tối cao Pháp viện năm 1973 sẽ là vấn đề trung tâm của người thay thế thẩm phán Anthony Kennedy. Án lệ này rất phức tạp về chi tiết khi áp dụng và tùy còn thuộc luật lệ của các tiểu bang cho nên có nhiều lối để giải thích. Do đó năm 2006 khi điều trần trước Thượng viện để được chấp nhận vào tòa khu vực D.C., Kavanaugh đã né tránh trực tiếp đưa ra quan điểm của mình về Roe v. Wade mà chỉ nói rằng sẽ theo tiền lệ ở Tối cao Phap viện. Suốt thời gian ở tòa khu vực, Kavanaugh chỉ có một lần phải cho ý kiến về vụ liên quan dựa vào Roe v. Wade.

Trong các vấn đề khác như quyền dùng súng, tự do tôn giáo, quy định của chính quyền, tự do tôn giáo,… người ta chỉ có thể hiểu một cách đại cương rằng Kavanaugh có quan điểm bảo thủ mạnh mẽ hoặc thiên hữu và nhiều phần phù hợp với lập tường của Tổng thống Trump về vấn đề di dân,

Đảng Cộng Hòa có 51 ghế Thượng viện nhưng sẽ chỉ có 50 phiếu trong việc chấp thuận Brett Kavanaugh vì Thượng nghị sĩ John McCain ung thư não chắc chắn sẽ không thể tham gia biểu quyết chấp nhận Kavanaugh. Nếu tất cả các Thượng nghị sĩ Dân Chủ đoàn kết chống chỉ định của Tổng thống Trump, Kavanaugh sẽ không qua được.

Năm ngoái, 3 Thượng nghị sĩ Dân Chủ đã bỏ phiếu chấp thuận thẩm phán Neil Gosuth vì những người này muốn lôi kéo được một số cử tri Cộng Hòa ôn hòa. Năm nay họ có thể tiếp tục đường lối này với Kavanaugh.

Phía Cộng Hòa, hai nữ Thượng nghị sĩ Susan Collins, tiểu bang Maine, và Lisa Murkowski tiểu bang Alaska được coi như sẽ bỏ phiếu chống nhưng sẽ còn tùy thuộc vào chỗ Kavanaugh xác định lập trường làm việc và sẽ điều trần thế nào tại Thượng viện. Phiếu của hai bà này cùng với Thượng nghị sĩ John McCain năm ngoái đã làm hỏng kế hoạch của đảng Cộng Hòa hủy bỏ đạo luật ACA (Obamacare).

Ba Thượng nghị sĩ Dân Chủ Heitkamp North Dakota, Joe Manchin West Virginia, Joe Donelly, Indiana sẽ phải bầu lại vào tháng 11. Thượng nghị sĩ Dân Chủ Doug Jones mới đắc cử trong kỳ bầu cử đặc biệt ở tiểu bang đa số Cộng Hòa Alabama cũng chưa biết sẽ bỏ phiếu thế nào. (Hà Tường Cát)

***
Liên lạc tác giả: ha.cat @ nguoi-viet.com