Khái niệm “quốc gia dân tộc” thành hình tại Âu Châu từ nhiều thế kỷ với cao điểm là năm 1789 qua Cách mạng Pháp và Hoa Kỳ rồi trào lưu thống nhất các tiểu vương quốc thành quốc gia trên cơ sở dân tộc. Chính trào lưu đó mới góp phần dẫn tới chiến tranh tại Âu Châu trong Thế kỷ 20. Kết quả là sự thỏa hiệp giữa các “quốc gia dân tộc” và sự phát triển ra thị trường chung, rồi kinh tế nhất thể hóa, toàn cầu hóa. Ngày nay, chúng ta đang chứng kiến sự hồi sinh của chủ nghĩa quốc gia dân tộc mà điển hình là chuyện Brexit. Có những gì chúng ta cần tự giải ảo trong chuỗi diến biến mấy trăm năm đó?