Về căn bản thì tư bản chủ nghĩa đề cao quyền tự do, cho phép quy luật thị trường được tự do vận hành. Xã hội chủ nghĩa thì cho là sự vận hành ấy có tính chất bóc lột và bất công nên nhà nước phải can thiệp và thu hẹp quyền tự do của khu vực tư nhân để phát huy công bằng xã hội. Ở giữa hai thái cực, từ chế độ tư hữu tới công hữu, người ta có nhiều chọn lựa tùy theo mức độ kiểm soát của nhà nước.