Thủ Tướng Ôn Gia Bảo tại Doha, Qatar, trong chuyến công du Trung Ðông. Trong ngày cuối chuyến đi này, ông cảnh cáo Iran đừng chế tạo võ khí nguyên tử. (Hình: AP Photo/Osama Faisal)
BEIJING (NYT) – Thủ Tướng Ôn Gia Bảo (Wen Jiabao) chấm dứt cuộc công du kéo dài sáu ngày ở Trung Ðông tuần qua với lời chỉ trích mạnh mẽ hơn bình thường nhắm vào thái độ cứng rắn của Iran trong chương trình nguyên tử của họ. Ông nói điều này sau khi ký kết các thỏa thuận năng lượng trị giá hàng tỉ dollars cho thấy Trung Quốc không còn phải trông cậy quá nhiều vào Tehran để đáp ứng nhu cầu năng lượng lớn lao của mình.
Lời chỉ trích của ông Ôn Gia Bảo làm hài lòng các quốc gia ông đến thăm ở vùng Vịnh Ba Tư, vốn muốn có sự ngăn chặn khả năng nguyên tử và sự bành trướng ảnh hưởng của Iran. Trong khi Mỹ gia tăng áp lực lên Trung Quốc và các quốc gia Á Châu khác để giảm bớt nhập cảng dầu từ Iran, Saudi Arabia, quốc gia cung cấp dầu hàng đầu cho Trung Quốc, nói rằng sẽ gia tăng sản xuất để bù vào việc cắt giảm này.
Tuy nhiên, trong suốt cuộc viếng thăm, ông Ôn Gia Bảo lập lại rằng mối quan hệ thương mại với Iran, hiện là quốc gia cung cấp dầu đứng hàng thứ ba cho Trung Quốc, là điều tách biệt với lãnh vực ngoại giao cùng các biện pháp trừng phạt liên quan đến vấn đề nguyên tử.
Dù vậy, lời phát biểu của Ôn Gia Bảo quá rõ ràng so với những gì thường thấy ở giới lãnh đạo Trung Quốc. Ở Doha, thủ đô Qatar, ông nói “Trung Quốc nhất quyết chống lại việc Iran phát triển và chế tạo võ khí nguyên tử.”
Ông cũng nói thẳng ra là Iran không được phong tỏa Eo Biển Hormuz, cho hay hành động này sẽ bị coi là có thái độ thù nghịch với phần lớn các quốc gia trên thế giới.
Michal Meidan, một phân tích gia về Trung Quốc trong nhóm Eurasia Group ở London, nói rằng thông điệp của Bắc Kinh rất rõ ràng: “Chúng tôi không hỗ trợ chương trình nguyên tử của Iran, nhưng làm ăn là làm ăn.” (V.Giang)