Thursday, March 28, 2024

Đồng Nai: Cả làng dùng hóa chất ‘biến’ khoai mì thành đông dược

ĐỒNG NAI, Việt Nam (NV) – Một quy trình hãi hùng bào chế đông dược giả: xông, ủ hóa chất có độc hại để “biến” khoai mì thành hoài sơn một vị thuốc Đông Y không thể thiếu trong món gà tiềm thuốc bắc, lẩu dê,… đang bán khắp nơi ở Việt Nam.

Từ phản ánh của người dân, báo Thanh Niên về ấp Bến Đình, xã Phú Đông, huyện Nhơn Trạch, nơi có nhiều cơ sở đang dùng khoai mì (sắn) để làm hoài sơn (củ mài), bằng hóa chất gây ô nhiễm, người hít phải thấy hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn,…

Theo mô tả của tờ báo này, tại ấp Bến Đình, dọc hai bên đường Trần Văn Trà có hàng loạt bãi phơi khoai mì. Mỗi bãi rộng hàng ngàn mét vuông. Khoai mì nguyên củ cạo sơ vỏ hoặc xắt lát được phơi trên những tấm bạt mỏng rách nát dưới đất, bám đất cát đen xì cùng nhiều đống khoai mì phủ bạt kín mít. Quanh bãi phơi, rác, củ mì hư thối vương vãi khắp nơi…

“Những hộ dân ở đây làm nghề này lâu rồi, ít nhất cũng 20 năm. Khoai mì được mua ở huyện Long Thành chở về bằng xe tải lớn…,” bà H. ở Bến Đình, xã Phú Đông cho hay.

Bà D., một hộ gia công khoai mì cho biết: “Tôi nhận khoai mì củ được chẻ sẵn của bà M. về cắt, gọt sao cho giống hình dạng hoài sơn với tiền công 1,000 đồng/kg.”

Để tiếp cận bà D. chủ cơ sở, phóng viên báo Thanh Niên phải mượn cớ muốn mua số lượng lớn hoài sơn đưa về miền Trung bỏ mối. Bà D. liền gọi điện cho bà M. Vài phút sau, bà M. tới dẫn chúng tôi vào cơ sở sản xuất. Đó là cơ sở nằm cuối dãy cùng trong hẻm.

Tại đây, ông T., con trai bà M., nói thẳng: “Ở đây không có hoài sơn thật mà chỉ có hoài sơn giả làm từ khoai mì, khoai từ, trong đó khoai từ giả hoài sơn là giống nhất. Loại hoài sơn khoai mì bán trong nước, còn loại bằng khoai từ chỉ để xuất khẩu. Mỗi tháng tôi làm 100 tấn khoai mì tươi, ra thành phẩm vài chục tấn hoài sơn giả.”

Sau nhiều ngày tìm hiểu, phóng viên báo Thanh Niên mới phát hiện thuốc để biến khoai mì thành hoài sơn là lưu huỳnh. Đây cũng chính là hóa chất mà người dân phản ánh có mùi hắc, gây chóng mặt, buồn nôn… khi các cơ sở chế biến khoai mì sử dụng.

Đặt lưu huỳnh vào giữa đống khoai mì củ, sau đó đốt xông, ủ. (Hình: Báo Thanh Niên)

Theo đó, khoai mì tươi mua về gọt sơ vỏ bên ngoài rồi đem xông lưu huỳnh. Cụ thể, xông xong đợt 1, đem đi phơi 20 ngày dưới nắng. Sau đó, xông lưu huỳnh lần thứ hai để tránh bị mốc nhằm trữ bán quanh năm. Khi có khách hàng đặt mua hoài sơn, các cơ sở chỉ cần lấy khoai mì trữ ra cạo rửa sạch, xắt lát, rồi xông lưu huỳnh lần thứ 3, phơi khô và giao hàng. Với quy trình này, củ khoai mì rút hết nước, trắng tinh, tim khoai cũng tan biến, nhìn rất giống củ mài.

Để biết cách xông khoai mì bằng lưu huỳnh ra sao, báo Thanh Niên tiếp cận làm quen với ông K. (50 tuổi), một trong những người làm việc này lâu năm.

“Mì tươi mua về mình bào sơ sơ kiểu sọc dưa rồi chất đống. Sau đó khoét nền đất một lỗ ở giữa đống mì, bỏ lưu huỳnh vào lon sơn loại 1-3 kg, đốt lên, phủ bạt kín cho mì ‘hút’ thuốc vô rồi đem ra phơi nắng. Một tấn thì dùng cỡ 4 lon bột lưu huỳnh, đốt 8 đợt trong 4 ngày liên tục suốt ngày đêm. Sau khi đốt xong, đem mì củ ra phơi nắng hơn hai tuần cho khô, cho vào bao tải chở về. Ở đây các cơ sở ai cũng làm như vậy cả,” ông K. cho biết.

Cách khu vực phơi khoai mì của ông K. khoảng 300 mét là bãi phơi của bà U. Tại đây, báo Thanh Niên trực diện thấy một thanh niên vào ca thay lưu huỳnh ủ mì. Người này một tay xách bao lưu huỳnh, một tay xách bao vỏ lon, lần lượt tới từng đống mì mở bạt, lấy vỏ lon đã cháy hết lưu huỳnh sau một đêm xúc lưu huỳnh bột bỏ vào, thêm một chút dầu rồi đốt. Sau đó, anh ta đặt lon lưu huỳnh đang cháy vào lại đống mì và kéo bạt phủ kín.

Tin cho biết, một ký khoai mì tươi giá chỉ vài ngàn đồng, sau những công đoạn xông, ủ hóa chất lột xác thành hoài sơn giả bán với giá hàng chục ngàn đồng/kg.

Theo lương y Nguyễn Đức Nghĩa, ngụ quận 3, hoài sơn còn gọi sơn dược, là thân rễ của cây củ mài, một loại dây leo trên mặt đất, mọc hoang khắp vùng rừng núi ở một số tỉnh phía Bắc Việt Nam. Củ mài ngoài tinh bột còn có chất muxin, allantoin, axit amin, acginin, cholin, men tiêu hóa mantoza,…

Sau khi đào lên, cạo vỏ, sấy khô bào chế thành vị thuốc bổ hoài sơn với công dụng: bồi bổ tỳ vị, tăng cường chức năng tiêu hóa, bổ thận, bổ phổi, điều trị các chứng ho hen, sinh tân dịch, cân bằng âm dương trong cơ thể, điều trị xuất tinh sớm và bệnh tiểu đường… Ngoài vị thuốc Đông Y chữa trị nhiều loại bệnh, hoài sơn không thể thiếu trong món gà tiềm thuốc bắc, lẩu dê.

Trong khi đó, bà Lê Kim Phụng, dược sĩ Khoa Y Học Cổ Truyền, Đại Học Y Dược Sài Gòn, cho rằng việc dùng lưu huỳnh xông, ủ khoai mì để làm giả hoài sơn không chỉ đe dọa sức khỏe người sản xuất, mà còn đe dọa sức khỏe người sử dụng, bởi chất này nếu tích lũy nhiều trong cơ thể sẽ gây ung thư. (Tr.N)

Mời độc giả xem phóng sự “Lễ chào cờ năm 2018 của liên đoàn Hướng Đạo Việt Nam Miền Tây Nam Hoa Kỳ”

MỚI CẬP NHẬT