Thursday, March 28, 2024

Báo Sống và những lần nhà văn Chu Tử bị ám sát


Du Tử Lê


(Tiếp theo kỳ trước)


Tôi nghĩ, trong sinh hoạt văn học, nghệ thuật miền Nam, 20 năm, nhiều người biết, tác giả tiểu thuyết “Yêu” là nhà văn Chu Tử. Nhưng số lượng những người biết nhà báo Chu Tử còn nhiều hơn gấp bội.


Lý do, ở lãnh vực báo chí, nhất là giai đoạn tác giả “Yêu” làm chủ nhiệm nhật báo “Sống”, ông đã không ngừng thổi một luồng sinh khí mới cho sinh hoạt báo chí miền Nam thời đó vốn hiền lành, ngại đương đầu với chính quyền hoặc, những nhân vật có quyền thế về tôn giáo, chính trị cũng như những tệ nạn xã hội…









Nhật báo Sống. (Hình: minhduc7.blogspot.com)


Cũng chính vì chủ trương làm một cuộc cách mạng đầy nguy nan cho xã hội miền Nam mà, nhà báo Chu Tử đã có không ít kẻ thù.


Kẻ thù của ông đủ loại. Từ một ông tướng quyền uy nghiêng đất, lệch trời, tới một vị lãnh đạo tôn giáo… Từ nhân vật số một, số hai của miền Nam, tới quý vị tổng trưởng, bộ trưởng trong chính phủ… ông đều không tha một ai, nếu ông có tài liệu trong tay.


Cụ thể, chủ nhiệm nhật báo Sống từng bị ám sát hụt vào tháng 4 năm 1966; sau loạt bài ông viết trong cột mục “Ao Thả Vịt” về một vị lãnh đạo tôn giáo thời đó. Lại nữa, trước đấy là loạt bài ông viết, cũng trong mục Phiếm hàng ngày, có tên “Ao Thả Vịt” về một ông tướng “trấn nhậm” một vùng ở miền Trung mà, ông gọi là “Quế Tướng Công,” và, nhiều nhân vật hét ra lửa khác… Nhưng giới chức hữu trách thời đó đã không điều tra ra phe phái hay, cá nhân nào đứng đằng sau những vụ ám sát ấy!!!


Tuy nhiên, trước khi vào sâu hơn đóng góp của nhà báo Chu Tử, trong nỗ lực thay đổi bộ mặt báo chí miền Nam, thập niên 1960s, tôi nghĩ chúng ta nên trở ngược thời gian để biết từ đâu, bởi ai mà nhà văn Chu Tử có được giấy phép xuất bản nhật báo “Sống,” sau khi ông và nhóm người trẻ cùng chí hướng, nổi trôi từ báo này qua báo khác, dưới dạng thuê mướn “măng xét”. Tôi nghĩ, dường rất ít người biết được nguồn gốc sâu xa sự ra đời của nhật báo “Sống.” Ngay nhà văn Ðào Vũ Anh Hùng, được coi là “ruột thịt” trong gia đình tác giả “Yêu,” cũng không biết nguồn gốc của sự kiện đáng kể này, trong cuộc đời cố nhà văn Chu Tử. Tôi cũng không thấy họ Ðào ghi lại trong bài viết tưởng niệm cố nhà báo Chu Tử về những thăng trầm của nhật báo Sống.









Tòa báo Sống bị đốt. (Hình: minhduc7.blogspot.com)


Căn cứ theo chương 4 (tựa đề “Sống”, thuộc Phần Thứ Hai) của “Hồi Ký Nguyên Sa,” Ðời xuất bản tại Calif., 1998 thì:


“…Trần Dạ Từ ở tù về nói chuyện muốn cùng Chu Tử ra báo. Báo gì? Báo Sống. Tên cụt ngủn. Có một chữ: Sống. Có liên lạc với Thông Tin chưa? Có liên lạc nhưng liên lạc là một chuyện, giấy phép báo lại là một chuyện khác. Từ hỏi tôi anh có cách nào không? Tôi cũng không biết là tôi có cách nào không. Buổi tối ghé sang chùa Từ Quang thăm Thượng Tọa Thích Tâm Châu. Tôi muốn chuyển câu hỏi của Trần Dạ Từ tới nhà lãnh đạo tôn giáo đang có ảnh hưởng trên nhiều lãnh vực. Và tôi làm công việc đó. Tôi chờ đợi ở Thượng Tọa Tâm Châu sự từ khước, nếu vị chủ tịch Ủy Ban Liên Phái từ chối thì đó cũng là chuyện bình thường, nếu câu trả lời để rồi tính thì lại càng bình thường. Nhưng Thượng Tọa Tâm Châu trả lời:


“Giáo sư muốn xin giấy phép nhật báo?


“Tôi xác nhận.


“Thượng tọa Tâm Châu cười hồn nhiên.


“Giấy phép báo, được, được.


“Thượng Tọa Tâm Châu thường dành cho tôi những đặc ân. Mỗi khi tôi tìm một cánh tay, nhà lãnh đạo tôn giáo luôn nhìn tôi bằng cặp mắt quảng đại cùng lúc với cánh tay đưa ra. Tôi không biết tại sao. Thượng Tọa Tâm Châu cởi mở. Tôi cảm thấy day dứt, lạm dụng.


“Tôi hỏi chân thành có phiền thượng tọa nhiều không, thực hiện có khó không, TT Tâm Châu không trả lời khó hay dễ, chỉ nói để tôi thử xem. Tôi hỏi bằng cách nào, TT nói thì tôi a lô, a lô.


“Tôi không phải là một Phật tử đấu tranh góp nhiều công sức trong những ngày tháng Phật Giáo đứng dậy thời kỳ Ủy Ban Liên Phái. Không, tôi không có khả năng tranh đấu và cũng không có ngọn lửa can đảm của một tín hữu quyết tâm. Tôi ở đường Phan Thanh Giản, chùa Từ Quang ở trên cùng một con đường, khúc đường gần gụi mang lại nhiều gặp gỡ chỉ có tính cách tôn giáo, triết lý và văn chương. Tôi không biết tại sao TT Tâm Châu lại đặt ở nơi tôi nhiều tín nhiệm và tình cảm.


“TT Tâm Châu trả lời tôi xong, cầm ngay máy điện thoại, quay số và a lô a lô. Tôi không biết thượng tọa gọi điện thoại cho ai, đôi bên nói chuyện những gì, máy điện thoại đặt xuống, thượng tọa gật đầu nói được rồi. Tôi muốn nêu lên những câu hỏi thượng tọa nói chuyện với ai đó, câu chuyện như thế nào, chi tiết ra sao, nhưng khách đến viếng thăm nhà lãnh đạo đã tới đầy nhà, Ðại Ðức Giác Ðạo đã vào thông báo. Thượng Tọa Tâm Châu gật đầu, tôi hiểu và đứng dậy. Thượng tọa bảo tôi thôi giáo sư về nhé, xong rồi, được rồi, yên chí. Tôi thông báo cho anh em muốn làm tờ Sống là xong rồi, tìm gặp giới chức liên hệ làm thủ tục. Tờ Sống được giấy phép thật. Xuất quân. Xuất quân. Xuất quân.


“Không khí hồ hởi kinh khủng. Sống chào đời, ra số một.


“Không bao giờ có Sống số 2 của lần chào đời lớn đó.


“Sống ra được một số xong là bị đình bản. Sống sống được có một số thì bị rút giấy phép vô hạn định…” (6)


Như tôi biết, và nếu trí nhớ của tôi chưa đến nỗi quá tồi tệ thì, ngay số báo ra mắt, tác giả “Yêu” qua cột mục “Ao Thả Vịt” đã cho nổ một trái bom chứa nghìn cân thuốc nổ TNT – Giữa lúc tình hình chính trị miền Nam thời đó, đang ở giai đoạn cực kỳ nhậy cảm, với những tranh giành quyền lực. Tuy không quá lộ liễu, nhưng sự căng thẳng được ghi nhận là có thể tính trên từng địa chỉ, từng góc phố…
(Còn tiếp một kỳ)


Chú thích:
(5) Hồi Ký Nguyên Sa, trang 183, 184 & 185.

MỚI CẬP NHẬT