ĐẮK NÔNG, Việt Nam (NV) – “Công Ty Cổ Phần Đầu Tư Thương Mại Đức Thành ký hợp đồng vận chuyển tro bay, xỉ đáy và xỉ lò trong nhà máy Nhiệt Điện Alumin Nhân Cơ nhưng thực tế là lén lút đổ ra môi trường bên ngoài. Điều bây giờ dư luận quan tâm là hàng trăm đống chất thải đã đổ trộm này có nguy hại đến môi và sức khỏe người dân hay không. Hiện chưa rõ Công Ty Đức Thành đã đổ bao nhiêu khối lượng tro bay, xỉ lò, xỉ đáy ra môi trường.” Đó là thông tin được báo Lao Động hôm 18 Tháng Tám đăng tải.
Cũng theo tờ báo này, người dân và chính quyền xã Đắk Nia đã bắt quả tang xe của Công Ty Đức Thành “đổ trộm 2,200 mét khối tro bay tại khu vực mỏ đá 4A thuộc xã Đắk Nia và loại chất thải này được vận chuyển từ Nhà Máy Nhiệt Điện Alumin Nhân Cơ.”
“Ủy Ban Nhân Dân thị xã Gia Nghĩa giải thích rằng tro bay xả thải từ Alumin Nhân Cơ là sản phẩm được cấp giấy chứng nhận hợp chuẩn về sử dụng nguyên liệu tro, xi làm vật liệu san lấp mặt bằng, vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, việc đổ chất thải tro bay ra ngoài môi trường là vi phạm pháp luật,” báo Lao Động viết.
Cùng thời điểm, tờ Tiền Phong cho biết rõ hơn: “Hàng chục tấn chất thải của Alumin Nhân Cơ đổ trái phép tại mỏ đá 4A, xã Đắk Nia và dọc quốc lộ 28 thuộc địa phận bon Phi Mur, xã Quảng Khê, huyện Đắk G’Long, bị nhà chức trách phát hiện. Công Ty Đức Thành được xác định lén lút đổ 25 xe tải trọng cỡ lớn chở chất thải nói trên đổ tại mỏ đá thuộc xã Đắk Nia. Trong 10 ngày qua, từng đoàn xe ben chở chất thải đổ ồ ạt trực tiếp hai hành lang quốc lộ 28. Người dân thấy họ đổ chất thải vào ban ngày. Hiện vẫn chưa có một cơ quan nào khẳng định để người dân yên tâm loại chất thải này có nguy hại đến sức khỏe hay không.”
Trong vụ này, phản ứng của chính quyền được ghi nhận “khá yếu ớt.”
Tờ báo dẫn lời ông Nguyễn Hữu Kiện, chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân xã Quảng Khê nói rằng “sẽ mời Công Ty Đức Thành đến làm việc” và “chỉ đạo công an xã tăng cường công tác kiểm tra, ngăn chặn không cho tái diễn.”
Trước đó, báo điện tử Môi Trường và Đô Thị hôm 9 Tháng Tám cho biết: “Hàng chục hộ dân ở huyện Đắk R’lấp nói rằng lượng bùn đỏ từ Nhà Máy Alumin Nhân Cơ chảy ra làm chết cây cà phê, vật nuôi của các hộ dân. Tuy nhiên, sự việc không được các cơ quan chức năng xử lý.”
Trang tin này dẫn lời biện hộ của ông Nguyễn Văn Thành, phó chủ tịch Ủy Ban Nhân Dân xã Nhân Cơ, huyện Đắk R’lấp: “ Xưa nay trong chuyện san lấp mặt bằng ở Nhà Máy Alumin Nhân Cơ thì khi có mưa, nước chảy về chỗ trũng. Người dân nghe bùn đỏ chứ không hiểu, còn ở vùng mình là đất đỏ bazan khi san lấp thì đất phải màu đỏ. Còn bùn đỏ là sản phẩm đã xử lý qua hóa chất rồi. Tôi cũng đã giải thích rất nhiều cho người dân hiểu.”
Đến nay, việc xử lý tro bay, tro xỉ thế nào vẫn là vấn đề gây tranh cãi. Trên lý thuyết, tro bay từ các nhà máy nhiệt điện, Alumin tại Việt Nam có thể được dùng làm phụ gia sản xuất xi măng, bê tông, gạch không nung và các loại vật liệu xây dựng khác. Tuy nhiên hiện nay, do công nghệ tuyển than dư từ tro xỉ chưa được phổ biến rộng rãi nên việc tái sử dụng tro xỉ ở Việt Nam được ghi nhận “rất hạn chế.”
Cũng cần nói thêm, Nhà Máy Alumin Nhân Cơ được nhà cầm quyền CSVN coi là dự án thí điểm trong ngành công nghiệp mới-khai thác chế biến quặng bauxite để sản xuất alumin tiến tới sản xuất nhôm.
Hồi năm 2016, báo Đấu Thầu cho hay gói thầu Nhà Máy Alumin Nhân Cơ do nhà thầu chính là Công Ty Hữu Hạn Công Trình Quốc Tế Nhôm Trung Quốc (Chalieco) thuộc Tổng Công Ty Nhôm Trung Quốc thực hiện, để xảy ra vụ cổ ống đẩy của máy bơm kiềm “gây lo ngại về chất lượng công trình và làm ảnh hưởng đến môi trường.” Sau thời điểm đó, không thấy báo này cũng như các báo nhà nước đề cập chi tiết về sự cố và tránh nhắc tới “yếu tố Trung Quốc.” (T.K.)