LTS. Hôm Thứ Năm, 29 Tháng Mười, Bộ Ngoại Giao Mỹ đưa ra một bản tuyên bố, nói về chuyến thăm Việt Nam của Ngoại Trưởng Mike Pompeo sau đây.
Ngoại Trưởng Mike Pompeo đến Hà Nội, Việt Nam, từ ngày 29 đến ngày 30 Tháng Mười, 2020, nơi ông sẽ gặp các giới chức Việt Nam như Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ Tướng kiêm Ngoại Trưởng Phạm Bình Minh, và Bộ Trưởng Bộ Công An Tô Lâm. Ngoại Trưởng Pompeo đến Việt Nam để tái khẳng định sự vững mạnh trong quan hệ đối tác toàn diện của chúng ta, kỷ niệm 25 năm thành lập quan hệ ngoại giao Việt-Mỹ, và thảo luận các vấn đề liên quan đến Biển Đông và khu vực sông Mekong mà hai bên cùng quan tâm.
Đối tác toàn diện Việt-Mỹ
-Cách đây 25 năm, Hoa Kỳ và Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao. Và để gia tăng quan hệ này, trước tiên, chúng ta đã phải nhìn lại và đối diện với ký ức chiến tranh và làm việc với các cựu chiến binh, gia đình cựu chiến binh, và những người khác bị lịch sử ảnh hưởng. Ngày nay, hai quốc gia chúng ta là những đối tác tin tưởng lẫn nhau, với một tình hữu nghị dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau.
-Trong những lĩnh vực đa dạng như thương mại, phát triển, giáo dục, chăm sóc sức khỏe, năng lượng, và an ninh, Mỹ và một Việt Nam mạnh mẽ và độc lập đang làm việc cùng nhau, với cam kết chung là bảo đảm hòa bình và an ninh.
-Sự cam kết chung này được thể hiện rõ ràng qua tuyên bố chung của Tổng Thống Donald Trump và Chủ Tịch Trần Đại Quang hồi Tháng Mười Một, 2017, khi Tổng Thống Trump có chuyến thăm chính thức tại Hà Nội.
Sự cam kết này còn được tái khẳng định mạnh mẽ hơn qua hai chuyến thăm Việt Nam của Ngoại Trưởng Mike Pompeo hồi Tháng Bảy, 2018, và của Bộ Trưởng Quốc Phòng Mark Esper hồi Tháng Mười Một, 2019, để gặp các lãnh đạo cao cấp của quốc gia chủ nhà. Các cuộc viếng thăm này xác định sự cam kết của Tổng Thống Trump với các lãnh đạo Việt Nam qua một kế hoạch kéo dài ba năm, gọi là “Plan of Action for Defense Cooperation,” từ năm 2018 đến năm 2020.
-Hàng không mẫu hạm USS Theodore Roosevelt thăm hải cảng Đà Nẵng vào Tháng Ba năm nay, năm kỷ niệm 25 năm thành lập quan hệ ngoại giao song phương, được thực hiện sau khi hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson cũng ghé vào hải cảng này vào Tháng Ba, 2018. USS Carl Vinson là hàng không mẫu hạm Mỹ đầu tiên ghé Việt Nam sau hơn 40 năm. Hai sự kiện này nhấn mạnh sự ủng hộ của Mỹ đối với một Việt Nam mạnh mẽ và độc lập, và cho thấy quan hệ hữu nghị ngày càng sâu đậm.
-Sự tiến bộ qua quan hệ giữa người dân hai nước là rất đặc biệt. Mỗi năm, có hàng chục ngàn sinh viên Việt Nam du học tại Mỹ. Họ trở về Việt Nam với trình độ giáo dục đẳng cấp thế giới và mang theo những kiến thức cần thiết để đóng góp cho một nền kinh tế phát triển mạnh mẽ. Chúng ta ngạc nhiên khi ký thỏa thuận “Peace Corps Implementing Agreement” với Việt Nam hồi Tháng Bảy, làm gia tăng hơn nữa quan hệ song phương và hiểu biết lẫn nhau trong nhiều thế hệ tới. Vào ngày 9 Tháng Chín, chính phủ Mỹ thông báo thành lập Học Viện Sáng Kiến Lãnh Đạo Trẻ Đông Nam Á (Young Southeast Asian Leaders Initiative – YSEALI) tại đại học Fulbright University Vietnam, với mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực tuyệt vời phục vụ phát triển tại các quốc gia trong khu vực.
-Việt Nam đóng vai trò chủ tịch luân phiên ASEAN 2020 một cách đáng khâm phục và thể hiện sự lãnh đạo mạnh mẽ mang tính xây dựng trong khu vực, qua việc ngăn chặn đại dịch COVID-19. Dưới sự lãnh đạo của Việt Nam, năm nay, chúng ta đã tổ chức hội nghị trực tuyến cấp bộ trưởng ngoại giao về COVID-19, và hội nghị các bộ trưởng y tế Mỹ-ASEAN, lần đầu tiên từ trước tới nay. Việt Nam cũng sẽ tổ chức Hội Nghị Phụ Nữ, Hòa Bình, và An Ninh vào Tháng Mười Hai năm nay.
-Tổng Thống Donald Trump và Tổng Bí Thư Chủ Tịch Nước Nguyễn Phú Trọng cũng xác định cam kết bảo vệ và đẩy mạnh nhân quyền qua hai thông cáo chung Mỹ-Việt. Mỗi năm, Hoa Kỳ và Việt Nam đều chia sẻ những quan tâm và trao đổi ý tưởng về việc làm thế nào để đẩy mạnh và bảo vệ nhân quyền.
-Việt Nam là một trong những thị trường phát triển nhanh nhất của Mỹ. Những gì bắt đầu cách đây 25 năm – gần như không có buôn bán hai chiều – thì ngày nay là thương mại song phương đạt hơn $81 tỷ mỗi năm ngày hôm nay. Chúng ta cam kết đạt một nền thương mại có qua có lại và công bằng với Việt Nam, cũng như có được một môi trường đầu tư rộng mở, bằng cách giảm bớt rào cản thương mại và tiến đến một thị trường cải tổ. Công việc hợp tác của chúng ta là bảo đảm một sự trao đổi hàng hóa tự do và công bằng và đầu tư giữa hai quốc gia, với kết quả hai bên cùng có lợi.
Mỹ và Việt Nam chia sẻ quan điểm một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở
-Hoa Kỳ ủng hộ một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở, bao gồm vùng Biển Đông. Chúng ta tôn trọng chủ quyền và quyền lợi của Việt Nam, và tìm cách duy trì hòa bình và thực thi quyền tự do hàng hải phù hợp với luật quốc tế. Hồi Tháng Bảy, Ngoại Trưởng Mike Pompeo đưa ra một tuyên bố, xác định tự tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông là bất hợp pháp, và nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ sẵn sàng hành động mạnh mẽ để phản đối hành động ăn hiếp các quốc gia khác của Bắc Kinh.
-Hoa Kỳ ủng hộ các đồng minh và đối tác trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, phù hợp với quyền lợi và trách nhiệm của họ, theo luật quốc tế. Hoa Kỳ phản đối tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc xung quanh bãi Tư Chính ngoài khơi bờ biển Việt Nam. Chúng ta sẽ phản đối bất cứ hành động nào nhắm vào việc phá vỡ trật tự hàng hải được quy định tại Biển Đông hoặc tại nơi khác.
-Việt Nam lâu nay là một đối tác mạnh mẽ của chúng ta trong việc phát triển sự thịnh vượng tại khu vực sông Mekong. Hồi Tháng Chín, Việt Nam và Hoa Kỳ đồng chủ tịch buổi họp thành lập Đối Tác Mekong-Hoa Kỳ (Mekong – US Partnership), một kế hoạch mở rộng của chúng ta để ủng hộ sự tự trị và tăng trưởng của năm quốc gia trong khu vực sông Mekong. Hoa Kỳ thừa nhận những cố gắng của Việt Nam trong việc phát triển các tiểu khu vực tại đồng bằng sông Mekong trong khối ASEAN và chia sẻ quan điểm rằng một khu vực sông Mekong giàu có và thịnh vượng là cốt lõi của sự phát triển của toàn bộ khối ASEAN.
-Hôm 5 Tháng Mười, Hoa Kỳ và Việt Nam tổ chức các cuộc thảo luận cấp cao để mở rộng hợp tác về môi trường và khoa học trong khu vực sông Mekong, bao gồm ngăn chặn buôn bán động vật hoang dã, chấm dứt tình trạng đánh cá bất hợp pháp, không báo cáo, và vi phạm luật lệ. Hoa Kỳ quan tâm sâu rộng chuyện Trung Quốc không công khai các thông tin về các đập nước thượng nguồn, cũng như chia sẻ nguồn nước rất giới hạn với các quốc gia hạ nguồn, qua Ủy Ban Sông Mekong. Hành động nham hiểm và gây bất ổn của Trung Quốc trong khu vực sông Mekong, bao gồm tận dụng nguồn nước của sông, gây ảnh hưởng tai hại cho hàng triệu người dân sống phụ thuộc vào sông Mekong từ bao đời nay. (Đ.D.)