VinFast: Đời ‘không giống ai’ cũng chết, ‘giống ai’ cũng chết!

Trúc Phương/Người Việt

Vẫn không hề có bất kỳ “thông tin tiêu cực” nào liên quan VinFast đối với báo chí trong nước.

Ngược lại, truyền thông trong nước tiếp tục bơm phồng hãng xe điện VinFast của tỷ phú Phạm Nhật Vượng, ngay trong bối cảnh VinFast đối mặt một số vụ kiện.

Ngày 2 Tháng Tư 2024, VTC News thuộc Đài Tiếng Nói Việt Nam thậm chí viết bài “Chiến lược kinh doanh ‘không giống ai’ của VinFast”…

Trong bài báo trên, tác giả viết: “VinFast, mới khởi nghiệp năm 2017 đã nhanh chóng tạo tiếng vang khắp thế giới khi bất ngờ chuyển hoàn toàn sang thuần điện từ năm 2022, sớm hơn rất nhiều tên tuổi lớn trong ngành… Chính tầm nhìn khác biệt cùng những chiến lược đầy táo bạo và “không giống ai” đã giúp hãng xe non trẻ của Việt Nam vụt sáng trở thành một hiện tượng toàn cầu, một “ngôi sao đang lên” của ngành xe thế giới…”

Tesla còn chết, huống hồ VinFast!

Xét về xu hướng, rõ ràng VinFast – như nhiều hãng xe hơi điện khác trên thế giới – đang chộp đúng thời cơ. Vấn đề là VinFast lái quá loạn, “không giống ai,” và đặc biệt họ không biết họ lái đi đâu.

Bức tranh thị trường xe hơi điện (EV) đang rất phức tạp. Những tháng gần đây, Tesla – nơi tiên phong làn sóng EV – đang sất bất sang bang. Ngay từ đầu năm 2024, Tesla đã cảnh báo tốc độ tăng trưởng EV sẽ “thấp hơn đáng kể” trong năm nay, trong bối cảnh không khí háo hức đối với năng lượng xanh ngày càng ỉu xìu.

Tháng Giêng 2024, Tesla phải tạm dừng hầu hết hoạt động sản xuất tại nhà máy khổng lồ ở Đức. Thị phần Tesla tại Trung Quốc, thị trường xe điện lớn nhất thế giới, cũng giảm do đối mặt sự cạnh tranh rẻ bèo ở địa phương, đặc biệt từ BYD, hãng EV mà cuối năm 2023 đã vượt qua Tesla để trở thành nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới.

Tesla đã gặp một ổ gà vào ngày 2 Tháng Tư 2024, khi họ giao ít hơn 390,000 xe trong quý đầu tiên. Con số này đã giảm 8.5% so với một năm trước – và kém hơn đáng kể so với những gì các nhà phân tích Wall Street mong đợi.

Giá trị thị trường của Tesla đã giảm 1/3 trong năm nay, xuống dưới $550 tỷ. Con số này, dù vẫn cao hơn bất kỳ nhà sản xuất xe hơi nào khác, chưa bằng một nửa so với $1.2 nghìn tỷ của hãng vào năm 2021.

Trong thực tế, nhiều công ty hăm hở chạy theo làn sóng EV và thèm soán ngôi Tesla nay đang chết thảm. Vốn hóa thị trường của Lucid Motors, được thành lập năm 2007, từng vượt quá $90 tỷ; và của hãng Rivian, được thành lập hai năm sau đó, đạt khoảng $150 tỷ. Cả hai hãng đều tiền bạc rủng rỉnh hơn cả Ford – một cựu binh gần 120 năm tuổi và từng bán được bốn triệu xe vào năm 2021, so với 125 chiếc của Lucid và 920 chiếc của Rivian.

Các đối thủ Trung Quốc như Li Auto (thành lập năm 2015), Nio và Xpeng (cả hai đều năm 2014) cũng được định giá rất cao. Cuối năm 2021, giá trị thị trường tổng hợp của năm tay chơi mới này đạt gần $400 tỷ.

Bây giờ, trị giá của năm công ty trên rớt xuống còn $69 tỷ và tiếp tục lao dốc không phanh. Fisker, một công ty Mỹ tám tuổi và HiPhi, một công ty Trung Quốc năm tuổi, đã tạm dừng cuộc chơi.

Ngày 25 Tháng Ba 2024, giá sụt giảm khiến giao dịch cổ phiếu của Fisker bị đình chỉ và công ty có thể sớm bị hủy niêm yết. Trong khi đó, HiPhi đang rao bán chính họ. Anh nào muốn mua em thì mua đại đi. Faraday Future, hãng EV chỉ bán được… 11 chiếc xe điện hạng sang vào năm 2023, đang trên bờ vực phá sản.

Lordstown, một công ty khởi nghiệp của Mỹ được thành lập năm 2018 để sản xuất xe bán tải và SUV chạy điện, đã phá sản vào năm 2023.

VinFast thì thế nào?

Năm 2023, VinFast “lên sàn” (IPO). Danh phận công ty tăng vọt. Họ nhanh chóng chạm mốc $190 tỷ giá trị thị trường vào Tháng Tám 2023. Tuy nhiên, dù bán được 35,000 chiếc EV năm 2023, giá trị thị trường của VinFast giờ chỉ còn $9 tỷ.

Lỗ… đếm mỏi tay!

Trong ba năm, VinFast lỗ $5.7 tỷ và giá cổ phiếu giảm 38%. Tính đến ngày 12 Tháng Tư 2024, cổ phiếu VinFast chỉ còn $3.6! Một cách tổng quát, cổ phiếu VinFast (VFS) mất gần 54% giá trị. Ngay trong thị trường nội địa Việt Nam, gần như chẳng người tiêu dùng tỉnh táo nào ngó ngàng VinFast. Họ bán xe của họ cho chính họ (tức cho hãng taxi GSM của chính Phạm Nhật Vượng thành lập).

Thất bại “không giống ai” của VinFast thật ra không hẳn do chiến lược của VinFast. Vấn đề là VinFast, tương tự nhiều hãng EV khác, không hiểu hết và đo lường hết những phức tạp của thị trường EV.

Hậu quả, tất cả đều chết như ngả rạ. Rivian chỉ bán được 50,000 chiếc và có giá trị bằng 1/15 so với thời kỳ đỉnh cao năm 2021. Lucid bán được 6,000 và giá trị cũng còn 1/15. Li Auto, Leapmotor, Nio và Xpeng – những công ty phân phối hơn 800,000 xe vào năm 2023, cũng chứng kiến ​​giá cổ phiếu giảm.

Công nghiệp EV tưởng dễ ăn mà ăn không dễ. Những công ty EV khởi nghiệp cho rằng họ có thể kiểm soát chi phí bằng cách sử dụng các thiết kế đơn giản và sắp xếp lại quy trình sản xuất theo cách mà những công ty lâu đời không thể làm.

Những thành phần như pin và động cơ điện có thể được mua sẵn; và các nhà sản xuất xe điện chỉ cần tập trung phát triển phần mềm độc đáo giúp xe của họ nổi bật nhờ trải nghiệm tốt hơn xe đối thủ. Tuy nhiên, đời đâu đơn giản.

Để kiếm được lợi nhuận từ xe hơi vẫn cần phải sản xuất khoảng 500,000 chiếc mỗi năm. Tesla phải mất cả chục năm mới có thể đếm tiền lời. Trong khi đó, những hãng đàn em sinh sau đẻ muộn muốn “giết” Tesla lại mất quá nhiều thời gian để bắt đầu sản xuất và hiện mất quá nhiều thời gian để tung ra các mẫu xe mới. Ngoài ra, vấn đề đặc biệt quan trọng nữa khi đề cập EV là giá.

Chẳng phải tự nhiên mà Tesla đang giảm giá. Ngày 7 Tháng Ba 2024, Rivian cũng công bố ba mẫu xe rẻ bắt đầu xuất hiện vào năm 2026. Năm 2023 Xpeng đã ký thỏa thuận với Didi Global, một gã khổng lồ về dịch vụ gọi xe của Trung Quốc, để sản xuất EV giá bèo; đồng thời thiết lập quan hệ đối tác với Volkswagen để tung ra EV dành cho thị trường đại chúng. Nio có kế hoạch ra mắt hai sản phẩm bình dân Alps và Firefly.

Ngay cả Lucid, nơi tung ra những chiếc EV có giá lên tới $250,000, cũng có kế hoạch sản xuất những mẫu xe $50,000. Tình hình, nói chung, là… ngộp thở, bởi không khí cạnh tranh ác liệt. Có chỗ nào trống cho VinFast chen vào chút được không?

Để thành công, các hãng EV phải tạo ra một sản phẩm có tính cạnh tranh với những tính năng độc nhất vô nhị. Tesla đã thành công bằng cách đặt công nghệ lên hàng đầu. Nói chung, bất kỳ hãng nào cũng phải nghĩ ra “thứ gì đó” mình có mà “thằng kia” không có. Tuy nhiên, “thứ gì đó” phải là thứ thật sự hấp dẫn và độc quyền. Mà ở thời này, yếu tố “mới” của công nghệ xe điện thông minh đã không còn nữa!

Ngoài ra, nhu cầu EV vẫn còn thấp, nếu không nói là rất thấp. Bất luận thế nào, muốn tồn tại, phải cần thêm vốn. Ngày 25 Tháng Ba, Lucid cho biết họ huy động được thêm $1 tỷ từ nhà đầu tư lớn nhất của họ (Saudi Arabia). Nhiều đối thủ không được may mắn như vậy. Rivian có $9.4 tỷ tiền mặt vào cuối năm 2023 nhưng đang cần thêm hàng tỷ đôla để sản xuất các mẫu xe rẻ hơn.

Đã qua rồi thời mà những người có tiền ném vào bất kỳ công ty nào bằng bài thuyết trình PowerPoint “nghe đã lỗ tai” và nhìn một mẫu xe “ấn tượng” với sự xuất hiện của một tài tử hay một nữ MC nổi tiếng. Có chi hàng triệu đô cho PR và quảng cáo cũng bằng thừa, huống hồ thuê mấy bạn “lái thử.” Xe hơi nói chung là một sản phẩm đặc biệt. Nó không phải là trang sức. Nó gắn liền với sinh mạng.

Riêng với VinFast, trước hết họ phải chinh phục thị trường nội địa Việt Nam. Mà nói đến nội địa, một câu chuyện mới hơn vừa được “mở ra” – Tập đoàn EV Chery của Trung Quốc vừa chính thức ký hợp đồng xây dựng nhà máy EV tại khu công nghiệp Hưng Phú (Thái Bình), với tổng vốn đầu tư $800 triệu.

Đời “không giống ai” cũng chết, “giống ai” cũng chết!