Bệnh tê

Bệnh tê có nhiều nguyên nhân, do phong hàn, phong nhiệt, thấp hàn, thấp nhiệt, tì thấp, thiếu máu…

Bệnh tê thấp có thể do ngoại cảnh gây ra như dầm mưa gió, hoặc áo ẩm ướt do làm việc cực nhọc ra mồ hôi mà sinh ra, hoặc có thể do uống rượu nhiều quá, ăn nhiều đồ ăn sống lạnh, quả xanh mà sinh ra bệnh, đó là do nội tạng.

Phát bệnh mà bì phu thì tê cóng; khí huyết thì mỏi mệt; phế khí thì suyễn thở; tì thì sinh thấp đàm, thũng trướng, tê; gan thì đau hai bên sườn và hông, các khớp xương không vận động; thận thì đau lưng, đau mông, mình đờ như tấm ván, chân nặng như đá; phủ thì tê dại, không biết đau; tạng thì co duỗi khó khăn mà thân thể cứng đờ.

Phương pháp trị liệu cần phải định bệnh chính xác mới mong chóng hết bệnh.

Sau đây là những trường hợp tê thông thường gặp trong lâm sàng:

1-Tê do tì khí suy gây ra thấp

Thận dương suy thường đi với tì khí suy, tâm dương hay phế khí suy. Tùy theo trường hợp suy nhiều hay ít có thể phân ra ba trường hợp: Thứ nhất là phù thũng và tim hồi hộp. Thứ hai phù thũng và tiêu hóa không kiện toàn, đầy bụng, ăn không tiêu. Thứ ba là ho mãn tính, thở hụt hơi và suyễn, cuối cùng là thận bất nạp khí.

Trong bài này chúng ta bàn đến thận dương suy ảnh hưởng làm tì khí suy có những triệu chứng sau:

Đau vùng thượng vị và hạ vị liên miên, ê ẩm vùng thượng vị, đau có khi lan rộng ra cả hai bên bụng dưới, mùa Đông đau nhiều hơn mùa Hè, thường đau vào lúc đói, chườm ấm dễ chịu, thích ăn đồ nóng, ăn đồ lạnh vào thì dạ dày khó chịu, thường đầy bụng, đại tiện phân nhão hoặc lỏng bất thường, ợ hơi, chậm tiêu, biếng ăn, bụng trướng, miệng nhạt, người mệt mỏi, chân tay đôi khi bất lực, sợ lạnh, bệnh nhân nói tiếng thường nhỏ yếu, hụt hơi, sắc mặt vàng nhợt.

Nếu bệnh để lâu ngày do tì khí suy sẽ sinh ra thấp tích tụ ở trong thân thể, càng ngày càng nhiều sẽ làm tì suy yếu thêm, sinh chân tay co duỗi khó khăn và thân thể cứng đờ, tê dại không cảm thấy đau. Mạch trầm trì, vô lực. Rêu lưỡi mỏng, trắng lợt.

Phương pháp trị liệu: Kiện tì, hòa vị, ôn trung và hóa thấp.

Bài thuốc
1-Bạch truật 9 grs
2-Phục linh 9 grs
3-Cam thảo 6 grs
4-Đảng sâm 12 grs
5-Tục đoạn 9 grs
6-Ngưu tất 9 grs
7-Tế tân 9 grs
8-Tần giao 9 grs
9-Độc hoạt 9 grs
10-Phòng phong 3 grs
11-Đương quy 9 grs
12-Nhục quế 9 grs
13-Can khương 9 grs
14-Sa nhân 6 grs
15-Trần bì 6 grs
16-Đại táo 3 trái

-Đảng sâm: Bổ tì và bao tử.
-Bạch truật: Tiêu thấp trong bao tử.
-Phục linh: Thông thủy tích trong bao tử.
-Cam thảo: Phối hợp và điều động các vị thuốc.
-Sa nhân, trần bì, can khương: Bổ tì vị khí, kiện toàn tiêu hóa, giúp ăn ngon.
-Tục đoạn, ngưu tất, tần giao, độc hoạt: Tiêu thấp, giảm tê nhức.
-Phong phong: Giải phong và tê.
-Tế tân, nhục quế: Ôn kinh lạc, bổ tì khí.
-Đương quy: Bổ huyết và thông huyết, giảm tê nhức.

2-Tê do ngoại hàn và thấp

Bệnh tê do ngoại thấp hàn gây ra khi khí hậu thay đổi từ nóng sang lạnh, sinh hàn, tê nhức đầu, nóng lạnh, tứ chi đau dần, chân tê, đau từ hai đầu gối trở xuống là do bệnh thuộc cước khí.

Dùng bài thuốc “Độc Hoạt Ký Sinh Thang:”
1-Xuyên khung 9 grs
2-Đương quy 9 grs
3-Thục địa 9 grs
4-Bạch thược 9 grs
5-Đào nhân 9 grs
6-Bạch truật 9 grs
7-Phục linh 9 grs
8-Bạch chỉ 9 grs
9-Độc hoạt 9 grs
10-Uy linh tiên 9 grs
11-Ngưu tất 9 grs
12-Tần giao 9 grs
13-Trần bì 6 grs
14-Can khương 9 grs
15-Cam thảo 3 grs

-Xuyên khung, đương quy, thục địa, bạch thượng: Bổ huyết, thông huyết, giảm tê.
-Đào nhân, độc hoạt, tần giao: Tiêu thấp, trị tê nhức.
-Bạch truật, phục linh, trần bì, can khương: Kiện tì, thông điều thủy đạo.
-Bạch chỉ: Trị tê nhức đầu.
-Ngưu tất, uy linh tiên: Dẫn thuốc xuống chân để hóa thấp và ngừng tê.
-Cam thảo: Phối hợp các vị thuốc.

Thêm:
-Phụ tử 9 grs: Nếu hai chân giá lạnh.
-Nhũ hương 9 grs, mộc dược 9 grs: Nếu tê mà bụng đau.

Ngoài ra tê thấp còn có thể do thiếu máu, sắc diện không hồng hào, ngủ không ngon giấc, phần dưới lạnh, phần trên nóng, nhất là về chiều và đêm. Trong trường hợp này chúng ta phải uống thuốc bổ máu và thanh nhiệt, dùng bài “Tứ Vật Thang” hay bài “Quy Tì Thang” để giúp cho có máu và ăn uống ngon mới sinh tân, thì tê thấp mới hết được. (Bác Sĩ Đặng Trần Hào)