‘Hồng bay mấy lá…’

Mỗi sáng Thứ Ba tôi phải ngồi vào bàn viết, dù muốn hay không, và phải viết được hai tờ giấy viết thư khổ chữ 14 đăng được, ít ra là suýt soát một trang nhật báo, diện tích cho một kỳ mục Văn Học Nghệ Thuật.

Có bạn đến rủ đi chơi bất ngờ mà tôi không thể đi được, bạn cằn nhằn sao không viết trước đi, viết từ hôm qua đi, cứ để “nước đến chân mới nhảy!” Khổ thế, chẳng ai muốn thế nhưng biết làm sao được, mấy giờ trước còn chưa thức dậy, mà hôm qua có việc hôm qua, có ai muốn bị cập nhật ngay tức thì đâu, vả lại cứ nước đến chân mới có thể nhảy được, nước chưa lên thì việc gì phải nhảy cho mệt?

Và bởi thế hôm nay tôi viết về đề tài trước mắt: Đêm qua đang đọc dở cuốn “Hồng Bay Mấy Lá,” cũng nhân dịp này để nhắc tới một tuyển tập thi ca mà người “biên soạn,” chắc là ông Nhất Hạnh vì nhà Lá Bối ai cũng biết do ông thiền sư chủ trì, đã “soạn” mà chẳng thấy biên gì qua 192 trang thơ in của vài chục thi sĩ tiền chiến, từ vần A thi sĩ Anh Thơ tới vần X nhà thơ Xuân Diệu.

Câu văn biên soạn ấy chỉ có tám chữ: “Tuyển tập những bài thơ hay tiền chiến,” nếu kể thêm nhan đề bốn chữ nữa thành 12 chữ là “Hồng bay mấy lá, tuyển tập những bài thơ hay của các thi sĩ tiền chiến.”  Chỉ có thế thôi, hay đúng ra, có thêm hai chữ nữa, hai chữ “cầu chứng: “Lá Bối.” Sau đó là 192 trang thơ của 24 thi sĩ tên tuổi.

Mở sách ra ngay trang 5 là một bài thơ của Tản Đà, không có nhan đề, đúng ra nhan đề bài thơ ấy đã được dùng làm nhan đề cho cả cuốn sách, in ở ngoài bìa: hồng bay mấy lá, không viết hoa, chỉ in khổ chữ lớn hơn, có lẽ là khổ chữ 60 hay 72.

“Trận gió thu phong rụng lá vàng,
Lá rơi hàng xóm lá bay sang.
Vàng bay mấy lá năm già nửa,
Hờ hững ai xui thiếp phụ chàng?

Trận gió thu phong rụng lá hồng,
Lá bay tường bắc lá sang đông.
Hồng bay mấy lá năm hồ hết,
Thơ thẩn kìa ai vẫn đứng không.” (TẢN ĐÀ)

Bài thơ tám câu in chữ nghiêng, tên tác giả Tản Đà in chữ đứng, viết hoa. Đây là một tuyển tập thơ mà người soạn không có biên, không có một chữ nào, ngoài hai chữ Lá Bối in ở ngoài bìa và ở trang 3.

Một người nào đó của nhà xuất bản đã ghi dưới tên mỗi thi sĩ có thơ trích dẫn, trong hai dấu ngoặc, ngày tháng sinh và mất của các thi sĩ. Vì không có một chút thông tin nào của Lá Bối nên người đọc không rõ tuyển tập này đã được thực hiện bao giờ, song có lẽ là từ khoảng 1965 trở đi, là khoảng thời gian Lá Bối ấn hành tờ Giữ Thơm Quê Mẹ, với các cây bút quen thuộc lúc ấy, nổi tiếng là các tác giả thiền sư các tăng ni có mặt ngay từ số ra mắt theo thứ tự có Nhất Hạnh, Phạm Công Thiện, Hồ Hữu Tường, Bùi Giáng, Hoài Khanh. Ở một số, ở số khác có Tam Ích, Phạm Duy, Sơn Nam, Bình Nguyên Lộc.

Giữ Thơm Quê Mẹ thể hiện không khí sinh hoạt của văn nghệ lúc ấy một cách kỹ càng. Ta hãy điểm qua các tác giả, cuốn sách đã xếp họ tuần tự theo ABC: Anh Thơ, Bàng Bá Lân, Bích Khê, Đinh Hùng, Đông Hồ, Hàn Mặc Tử, Hồ Dzếnh, Huy Cận, Lưu Trọng Lư… ta thấy Bàng Bá Lân, Đinh Hùng, Đông Hồ ở Sài Gòn, Huy Cận, Lưu Trọng Lư ở Hà Nội, đi xuống nữa cũng thế, nhiều người đã qua đời như Tản Đà, Thâm Tâm, và nhiều người còn sống như Vũ Hoàng Chương, Xuân Diệu.

Một số khác khuất bóng từ thời tiền chiến: Hàn Mặc Tử, Bích Khê và sau cùng, hai người còn đang sinh thời là Vũ Hoàng Chương ở Sài Gòn và Xuân Diệu ở Hà Nội.

Ông Nhất Hạnh đã thực hiện một tuyển tập “hài hòa” vào giữa thập niên 1960 (có lẽ năm 1965, 1966 khi Giữ Thơm Quê Mẹ đang hiện diện khá nổi). (Viên Linh)