BẮC KINH, Trung Quốc (NV) – Retro, một con khỉ nhân bản (clone) thuộc giống khỉ vàng sinh ngày 16 Tháng Bảy 2020.
Retro năm nay hơn 3 tuổi, đang “khỏe mạnh và lớn lên từng ngày,” theo Falong Lu, một trong những tác giả của nghiên cứu công bố trên tạp chí Nature Communications hôm Thứ Ba, 16 Tháng Giêng, mô tả cách mà Retro đang khôn lớn.
Retro chỉ là loài linh trưởng thứ hai mà các khoa học gia có thể nhân bản thành công. Cũng đồng thời là nhóm các nhà nghiên cứu công bố vào năm 2018 rằng họ tạo ra hai con khỉ cynomolgus (khỉ đuôi dài) nhân bản giống hệt nhau, vẫn còn sống cho tới nay.
“Chúng tôi tạo ra loài khỉ vàng nhân bản vô tính sống khỏe mạnh đầu tiên. Đây là bước tiến lớn tới nỗi biến chuyện vô phương thành khả dĩ, mặc dù hiệu quả rất thấp so với phôi được thụ tinh thông thường,” Lu, nhà nghiên cứu tại Phòng Thí Nghiệm Sinh Học Phát Triển Phân Tử Trọng Điểm Nhà Nước và Viện Di Truyền và Phát Triển Sinh Học tại Viện Hàn Lâm Khoa Học Trung Quốc, cho biết. “Hiện tại chúng tôi vẫn chưa có trường hợp sinh được con khỉ thứ hai.”
Động vật có vú đầu tiên được nhân bản – cừu Dolly – được tạo ra vào năm 1996 bằng cách áp dụng kỹ thuật gọi là chuyển nhân tế bào soma, hay SCNT, trong đó các khoa học gia về căn bản là tái tạo lại một trái trứng chưa được thụ tinh bằng cách kết hợp nhân tế bào soma (không phải từ tinh trùng hoặc trứng) với một trái trứng được loại bỏ nhân.
Từ thời điểm đó, các khoa học gia nhân bản nhiều loài động vật có vú, gồm có heo, bò, ngựa và chó, nhưng tiến trình này không thành công hoặc thất bại, thường chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ phôi được chuyển vào vật thay thế để tạo ra con cái có khả năng sống sót.
“Theo một phương thức nào đó, chúng tôi có được nhiều tiến bộ, sau cừu Dolly, nhiều loài động vật có vú được nhân bản, nhưng sự thật là kém hiệu quả vẫn còn là trở ngại lớn,” Miguel Esteban, nhà nghiên cứu chính tại Viện Y Sinh và Y Tế Quảng Châu thuộc Viện Hàn Lâm Khoa Học Trung Quốc cho biết. Ông không tham gia vào nghiên cứu mới nhất nhưng cũng hợp tác với một số thành viên của nhóm nghiên cứu trong các nghiên cứu khác về linh trưởng.
Nhóm nghiên cứu Trung Quốc, làm việc tại Thượng Hải và Bắc Kinh, vận dụng phiên bản sửa đổi của SCNT trong nghiên cứu của họ trên khỉ cynomolgus (Macaca fascicularis) và cải tiến kỹ thuật này hơn nữa nhằm nhân bản khỉ rhesus (Macaca mulatta).
Trong hàng trăm nỗ lực nhân bản thất bại, họ nhận ra rằng, ở những phôi nhân bản ban đầu, màng ngoài hình thành nhau thai không phát triển bình thường. Để giải quyết vấn đề này, họ thực hiện một tiến trình gọi là cấy ghép khối tế bào bên trong, gồm có việc đưa các tế bào bên trong được nhân bản vào phôi không được nhân bản, và điều đó cho phép nhân bản phát triển bình thường, Esteban giải thích.
Sau đó, nhóm khoa học gia thử nghiệm kỹ thuật mới bằng cách dùng 113 phôi tái tạo, 11 phôi trong số đó được chuyển cho bảy vật thay thế, kết quả là chỉ có một trường hợp sống được, theo nghiên cứu.
Hai con khỉ nhân bản đầu tiên là Zhong Zhong và Hua Hua nay đã hơn 6 tuổi và sống “cuộc sống hạnh phúc và khỏe mạnh” với những con khỉ cùng loài. Lu cho biết cho tới nay các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định được bất kỳ giới hạn tiềm ẩn nào với tuổi thọ của khỉ nhân bản.
Zhong Zhong và Hua Hua thường được biết tới là những con khỉ nhân bản đầu tiên. Tuy nhiên, một con khỉ rhesus cũng được nhân bản năm 1999 bằng cách áp dụng phương pháp mà các nhà nghiên cứu coi là phương pháp nhân bản đơn giản hơn. Trong trường hợp đó, các khoa học gia chia phôi, giống như những gì xảy ra tự nhiên khi các cặp song sinh giống hệt nhau phát triển, thay vì dùng tế bào trưởng thành như kỹ thuật SCNT.
Các nhà nghiên cứu cho biết việc nhân bản thành công loài khỉ có thể giúp thúc đẩy nghiên cứu y sinh vì có những hạn chế về những nghiên cứu các khoa học gia có thể thu được từ chuột thí nghiệm. Nghiên cứu về các loài linh trưởng không phải con người, gần gũi với con người hơn, đóng vai trò then chốt trong những tiến bộ y tế có thể cứu mạng con người, gồm có cả việc tạo ra vaccine chống Covid-19, theo ghi nhận của một hội đồng thuộc Viện Hàn Lâm Khoa Học, Kỹ Thuật và Y Học Quốc Gia công bố hồi Tháng Năm.
Việc sử dụng khỉ trong nghiên cứu khoa học là một vấn đề gây tranh cãi vì những lo ngại về mặt đạo đức liên quan tới động vật. Nhóm nghiên cứu cho biết họ tuân theo luật pháp Trung Quốc về việc áp dụng các loài linh trưởng không phải con người trong nghiên cứu khoa học.
Hiệp Hội Hoàng Gia Phòng Chống Hành Vi Tàn Ác đối với Động Vật của Vương Quốc Anh cho biết họ có “những lo ngại lớn lao về đạo đức và phúc lợi xung quanh việc áp dụng kỹ nghệ nhân bản vào động vật. Nhân bản động vật đòi hỏi những kỹ thuật có thể gây đau đớn và khó chịu, đồng thời có thể có tỷ lệ thất bại và tử vong cao.” (TTHN)
