MELBOURNE, Úc (NV) – Chúng ta đang bước gần hơn tới việc bớt cần phải chích insulin suốt ngày đêm nhằm kiểm soát bệnh tiểu đường sau khi có nghiên cứu mới cho thấy cách thức các tế bào tạo ra insulin có thể được tái tạo trong tuyến tụy.
Khám phá này được thực hiện bằng cách làm cho các tế bào tiền thân ống tụy – tạo ra các mô lót ống tụy – phát triển để bắt chước chức năng của các tế bào β thường không hoạt động hoặc bị thiếu hụt ở những người mắc bệnh tiểu đường loại 1.
Các nhà nghiên cứu, dẫn đầu bởi một nhóm từ Viện Tim và Tiểu Đường Baker tại Úc Quốc, tiến hành thí nghiệm một cách áp dụng mới đối với các loại thuốc được FDA chuẩn thuận nhắm vào enzyme EZH2 trong mô người. Thông thường, enzyme này kiểm soát sự phát triển của tế bào, cung cấp bước kiểm tra sinh học quan trọng về sự tăng trưởng.
Trong nghiên cứu này, hai chất ức chế phân tử nhỏ có tên GSK126 và Tazemetostat – được phê chuẩn để dùng trong điều trị ung thư – được sử dụng để loại bỏ một số lực cản do EZH2 tạo nên, cho phép các tế bào ống dẫn trứng tiền thân phát triển các chức năng tương tự như tế bào β.
“Nhắm vào EZH2 là nền tảng cho tiềm năng tái tạo tế bào β,” các nhà nghiên cứu viết trong bài nghiên cứu đã đăng trên tạp chí Nature. “Các tế bào ống tụy được lập trình lại cho thấy khả năng sản xuất và bài tiết insulin nhằm đáp ứng với thách thức glucose sinh lý ex vivo.”
Nghiên cứu trước đây đưa ra gợi ý rằng các tế bào hình thành nên niêm mạc ống dẫn sữa, cũng giúp kiểm soát độ acid trong dạ dày, có thể được chuyển đổi thành tế bào β trong môi trường thích hợp.
Điều quan trọng là các tế bào mới có thể cảm nhận được nồng độ glucose và thích ứng với việc sản xuất insulin cho phù hợp – giống như tế bào β. Trong bệnh tiểu đường loại 1 mà nghiên cứu xoáy sâu vào, các tế bào β ban đầu bị hệ thống miễn dịch của cơ thể phá hủy nhầm, điều đó có nghĩa là lượng đường trong máu và insulin phải được kiểm soát bằng cách chích insulin thường xuyên.
Các xét nghiệm do nhóm nghiên cứu thực hiện cho thấy phản ứng tương tự trong các mẫu mô lấy từ hai người mắc bệnh tiểu đường loại 1 ở độ tuổi 7 và 61, và một người 56 tuổi không mắc bệnh tiểu đường, cho thấy nó có thể có tác dụng qua nhiều thế hệ. Một dấu hiệu khả quan khác là chỉ cần 48 tiếng đồng hồ kích thích trước khi cơ thể sản xuất insulin bình thường trở lại.
Khoảng 422 triệu người được cho là đang sống chung với bệnh tiểu đường trên toàn cầu, hàng ngày phải kiểm tra và quản lý lượng đường trong máu theo cách thủ công. Kết quả nghiên cứu này vẫn còn sơ khai, với các thí nghiệm lâm sàng vẫn sắp diễn ra, nhưng đó là một cách tiềm năng khác nhằm thúc đẩy cơ thể con người thay thế các chức năng mà bệnh tiểu đường lấy đi.
Đó không phải là con đường đầy hứa hẹn duy nhất mà các khoa học gia đang khám phá; các loại thuốc mới đang được phát triển, trong khi các nhà nghiên cứu cũng đang tìm cách bảo vệ hiệu quả các tế bào sản xuất insulin ban đầu, trước khi chúng bị xóa sổ.
“Chúng tôi coi phương pháp tái tạo này là bước khám phá quan trọng hướng tới phát triển lâm sàng,” nhà di truyền học biểu sinh Sam El-Osta từ Viện Tim và Tiểu Đường Baker cho biết.
“Cho tới nay, tiến trình tái sinh chỉ diễn ra ngẫu nhiên và thiếu sự kiểm chứng, quan trọng hơn là các cơ chế biểu sinh chi phối sự tái sinh như vậy ở người vẫn chưa được khám phá hết.” (TTHN)
