Tốc độ phát triển của xe điện hiện nay phụ thuộc mạnh vào một yếu tố có liên quan, đó là các trạm sạc điện công cộng.
Khuynh hướng sử dụng xe điện như là một giải pháp thay thế cho xe xăng, để tránh lệ thuộc vào dầu mỏ, bảo vệ môi trường vẫn đang phát triển mạnh, cả ở Mỹ lẫn khắp nơi trên thế giới. Sự ra đời ngày càng nhiều của các chiếc xe điện có khả năng chạy nhanh, chạy xa, mà giá thành không quá cao như Tesla Model 3, Chevy Bolt… khiến cho dân lái xe ngày càng tin tưởng hơn vào tương lai của xe điện.
Hiện nay, chủ nhân các chiếc xe điện vẫn dựa vào việc sạc điện ngay tại nhà là chính. Nhưng để xe điện có thể thực hiện các chuyến đi dài, xuyên bang khắp nơi trên nước Mỹ, các trạm sạc công cộng – đặc biệt là các trạm sạc nhanh – phải có mặt tại nhiều nơi hơn hiện nay. Tuy vậy, thông tin về tốc độ xây dựng các trạm sạc điện này cũng chưa được phổ biến lắm.
Trên trang web xe hơi www.motortrend.com hồi giữa Tháng Tám này có đưa một tin rất đáng khích lệ: Đến năm 2020, số lượng trạm sạc xe điện trên toàn quốc có thể sẽ nhiều hơn các trạm xăng truyền thống!
Chỉ có điều, tin này xảy ra không phải ở Mỹ, mà là ở… Anh! Hãng Nissan (nhà sản xuất chiếc xe điện Nissan Leaf) vừa tiên đoán như vậy, khi nghiên cứu và so sánh số trạm sạc điện và số trạm xăng tại đảo quốc này.
Có một thực tế khiến cho việc “trạm sạc điện sẽ nhiều hơn trạm xăng” ở Anh có thể xảy ra, đó là do hai khuynh hướng ngược chiều. Bên cạnh việc ở Anh, các trạm sạc điện đang được xây thêm, còn có hiện tượng các trạm xăng cũng giảm một cách đáng kể.
Vào năm 1970, có tổng cộng 37,539 trạm xăng ở Anh. Đến năm 2015, số lượng trạm xăng chỉ còn 8,472, giảm đến 75% số lượng so với 45 năm trước! Trong khi đó, vào năm 2011, chỉ có khảng vài trăm trạc sạc xe điện ở Anh. Nhưng đến năm 2016, con số này đã lên tới 4,100. Theo Nissan tiên đoán, đến Tháng Tám, 2020, sẽ có vào khoảng 7,900 trạm sạc điện được đưa vào hoạt động tại Anh.
Edward Jones, giám đốc phụ trách thị trường xe điện của Nissan tại Anh, nói: “Khi số lượng xe điện bán ra tăng, việc xây dựng các trạm sạc cũng theo nhịp tăng này. Kết hợp với việc cải tiến không ngừng về dung lượng bình điện sử dụng trong các chiếc xe điện, chúng tôi tin tưởng rằng điểm cất cánh của việc sản xuất xe điện hàng loạt đã đến gần. Tương tự như các sản phẩm kỹ thuật mới phát triển khác, việc thị trường chấp nhận xe điện cũng theo quy luật của đường cong chữ S (S-Curve) của quy luật nhu cầu. Thời gian đầu nhu cầu tăng chậm. Rồi sẽ đến một thời điểm tăng vọt khi giới tiêu dùng đã quen thuộc với xe điện. Giống như những gì đã xảy ra với các loại động cơ khác.”
Với khuynh hướng tiêu thụ xe hơi điện như hiện nay, những trạm sạc điện này là vô cùng cần thiết. Theo Go Ultra Low, một chiến dịch liên kết giữa chính phủ Anh và các nhà chế tạo xe hơi Châu Âu, trong khoảng thời điểm quý I-2017, mỗi ngày có hơn 115 chiếc xe điện mới được cấp giấy lưu hành tại Anh. Đến thời điểm 2027, Go Ultra Low tin tưởng rằng sẽ có khoảng 1.3 triệu chiếc xe điện mới được chính thức lưu hành mỗi năm. Nếu đúng là như vậy, thì xe điện sẽ vượt qua xe xăng về số lượng bán ra trên thị trường Anh.
Những con số ước tính kể trên cũng có thể không hoàn toàn chính xác. Bản báo cáo cũng nói rằng đại đa số những chủ nhân xe điện đều sạc ở nhà. Vì vậy, việc đi sạc ở những trạm công cộng đôi khi cũng không cần thiết. Nó không giống như trường hợp tất cả những chủ xe xăng đều phải ra đổ xăng ở trạm xăng. Tuy nhiên, việc có nhiều trạm sạc công cộng sẽ khiến những người dự định mua xe điện có cảm giác yên tâm hơn khi lái xe điện đi xa.
Bây giờ trở lại với nước Mỹ. Đất nước Mỹ rộng lớn hơn nước Anh nhiều lần, cho nên tình hình hoàn toàn khác, khó mà so sánh chỉ dựa trên những con số. Có thể nói một cách tổng quát, rằng không như ở Anh, việc xây dựng các trạm sạc điện công cộng, để đáp ứng nhu cầu cho xứ sở rộng gần 10 triệu cây số vuông này xem ra còn cần nhiều thời gian. Tuy nhiên, những gì đạt được trong chừng chục năm qua là hết sức đáng khích lệ.
Một nghiên cứu mới trong năm 2017 của Đại Học Michigan, sử dụng số liệu của Bộ Năng Lượng, cho thấy đến giữa năm 2017, nước Mỹ đã có gần 16,000 trạm sạc công cộng cho xe điện, với khoảng 43,000 bộ sạc (connectors). Con số đã tăng nhanh chóng kể từ năm 2011, lúc số trạm sạc trên toàn nước Mỹ chỉ tròm trèm con số 1,000!
Dĩ nhiên, con số này còn rất khiêm tốn, so với khoảng 112,000 trạm xăng phủ khắp 50 tiểu bang của nước Mỹ. Và cũng như ở Anh, giới phân tích nói rằng người nào có xe điện đều có bộ sạc lắp đặt tại nhà, cho nên sự so sánh giữa trạm sạc điện và trạm xăng không mang nhiều ý nghĩa lắm.
Tuy nhiên, một số liệu khác cho biết số lượng của từng loại trạm sạc điện công cộng, mới thực sự cho thấy điểm yếu của hệ thống trạm sạc điện hiện nay của Mỹ. Đầu tiên, cần biết rằng để sạc xe điện, có ba cấp độ:
-Cấp độ 1: Sạc bằng cách cắm vào ổ điện bình thường tại nhà, sử dụng điện xoay chiều 110 V. Cách sạc này tiện dụng cho chủ xe, chỉ cần về đến nhà, cắm sạc qua đêm. Nhược điểm của nó dễ thấy là thời gian sạc lâu. Để sạc đầy một bình điện 80 dặm mất đến 16 tiếng! Cấp độ này chỉ dùng cho những người sử dụng xe để đi làm hằng ngày, kiểu “sáng cắp ô đi, chiều cắp ô về,” với khoảng cách vài chục dặm từ nhà đến sở.
-Cấp độ 2: Bộ sạc này nhanh hơn, thường gặp ở hầu hết các trạm công cộng. Một số chủ xe cũng trang bị nó tại nhà. Nguồn điện vẫn là xoay chiều, nhưng điện thế là 220 V. Cấp độ 2 sạc đầy một bình điện 80 dặm trong khoảng 3.5 giờ, bình điện 200 dặm khoảng 8 giờ. Cấp độ này thích hợp với những người đậu xe để đi làm, đi xem cinema, đi ăn tại nhà hàng.
-Cấp độ sạc nhanh bằng nguồn điện một chiều (DC Fast): Đối với những người đi đường xa, đây thực sự là loại trạm sạc mà họ cần sử dụng. Tùy theo công suất, những trạm sạc nhanh này có thể sạc 80% bình của một số loại xe EVs thông dụng chỉ trong vòng khoảng 20 phút đến 30 phút.
Theo số liệu thống kê, ở Mỹ tại thời điểm Tháng Sáu, 2017, có 1,482 trạm sạc cấp độ 1 (với 2,924 bộ sạc), 14,433 trạm sạc cấp độ 2 (với 34,148 bộ sạc), và 2,080 trạm sạc nhanh điện một chiều (với 5,607 bộ sạc). Dễ dàng nhận thấy rằng đại đa số trạm là ở cấp độ 2, chỉ thích hợp cho người đi trong thành phố, chứ đi đường xa thì không tiện lợi. Rõ ràng là nước Mỹ cần xây dựng nhiều trạm sạc nhanh hơn nữa trong tương lai sắp tới.
Thêm một điểm đáng lưu ý nữa: Trong khi trạm sạc cấp độ 2 sử dụng các ổ cắm tiêu chuẩn, có thể sạc cho tất cả các loại xe điện, thì trạm sạc nhanh DC Fast lại sử dụng những ổ cắm khác nhau cho từng loại xe điện. Và Tesla lại thiết kế những trạm sạc chỉ thích hợp cho xe Tesla! Như vậy là số trạm sạc nhanh thích hợp cho từng loại xe điện còn ít hơn nữa!
Tóm lại, nước Mỹ hiện nay dẫn đầu về thị trường xe điện. Nhưng nước Mỹ còn nhiều việc phải làm với các trạm sạc điện, nếu muốn giữ vững vị trí dẫn đầu này.