Bài và hình: Phạm Ðình
Khi xe lên dốc, dĩ nhiên xe chạy chậm hơn do sức níu của trọng lực, nhưng ít khi gây một trở ngại đáng kể. Bình thường xe vẫn chạy, có thể bạn phải nhấn chân gas xuống sâu hơn một chút là đủ. Tuy nhiên, trường hợp mà người bạn chúng ta gặp sau đây thì khác, chiếc xe lăn bánh chậm lại hẳn, bất kể cô có đạp gas cách mấy cũng không thể thúc xe chạy nhanh hơn như trước đây được. Câu hỏi cụ thể như sau:
Ðồng hồ chỉ vòng quay của trục máy, gọi là Tachometer.
Hỏi: Tôi chạy xe Corolla 2002, đến nay là 11 năm rồi, đồng hồ cây số chỉ hơn 100,000 dặm. Ngoài những sửa chữa và bảo trì thông thường, chiếc xe phải nói là tốt, tôi thích lắm. Nhưng gần đây tôi cảm thấy khó khăn khi xe leo dốc. Vẫn leo được, nhưng rất khó khăn và xe vẫn chạy ì ì mặc dầu tôi có ấn chân gas. Tuy nhiên, những lúc khác xe lại chạy bình thường nên tôi không mấy bận tâm. Trong một lần mang xe ra tiệm để thay nhớt, người thợ có nói rằng dầu hộp số (transmission fluid) cũng phải thay luôn bởi vì nó đã nâu sạm (dark brown) lại rồi. Tôi đồng ý, vì từ hôm thay dầu hộp số lần trước đến nay xe cũng đã chạy được 50,000 dặm. Nhưng sau khi thay nhớt, thay dầu rồi, tình trạng khó khăn khi leo dốc vẫn xảy ra. Tôi đưa lại cho người thợ cũ, họ bảo là phải thay cả cái lọc dầu hộp số nữa. Là đàn bà không hiểu mấy về xe cộ, xin ông cho biết có phải nguyên nhân như vậy không? Nếu đã thay lọc nhớt mà vẫn bị vấn đề cũ thì sao?
Trả lời: Như trên đã nói, nếu xe chỉ chậm lại một chút thì đó là bình thường. Nhưng như bạn nói, nó chạy chậm hẳn lại so với trước kia, thì chắc hẳn có một vấn đề ở đâu đó. Vậy xin hỏi khi tăng gas, bạn có thấy vận tốc đầu máy tăng lên tương ứng không? Vận tốc máy (engine speed) chưa hẳn là vận tốc của xe nhé, xin đừng hiểu lầm. Vận tốc máy được đo bằng chỉ số RPM, biểu thị trên mặt đồng hồ RPM, gọi là Tachometer, trước mặt tài xế, còn vận tốc của xe biểu thị trên mặt đồng hồ MPH, gọi là Odometer, cũng ở trước mặt tài xế. Trong điều kiện bình thường, khi vận tốc máy tăng thì vận tốc xe cũng tăng. Nhưng bạn thắc mắc về trường hợp xe đang leo dốc, đã đạp gas và thấy vận tốc máy tăng, tức cây kim trong đồng hồ RPM dâng cao, nhưng xe vẫn cứ ì ạch trên mặt dốc, không lăn bánh nhanh hơn được chút nào, phải không? Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này:
1. Nguyên nhân hộp số
Ðúng, nguyên nhân số 1 là do trục số bị trượt, chữ nghĩa gọi là slipping transaxle. Nghe nói hộp số chắc bạn sợ, nhưng có nhiều nguyên nhân đưa đến tình trạng Slipping Transaxle.
Có thể chỉ là do hộp số thiếu dầu, dư dầu, dầu quá dơ, hoặc dùng dầu khác loại. Ðây là điều bạn có thể tự mình kiểm tra: Chỉ việc mở bình dầu hộp số, rút que thăm để xem tình trạng dầu như thế nào. Nếu phát giác dầu đã thoái hóa quá nặng, thì chỉ việc thay dầu mới là xong. Trong nhiều loại xe, bạn có thể tự kiểm tra và tự thay dầu. Nhưng trong một số loại xe khác, bình dầu hộp số được bít kín, nên tuy việc kiểm tra và thay dầu là một công tác đơn giản, nhưng bạn không thể tự làm mà phải mang ra cho thợ.
Trong trường hợp của bạn, có thể người thợ máy cũng nghĩ như vậy nên y đã thay dầu hộp số. Thông thường, khi thay dầu chúng ta phải thay luôn màng lọc nếu đó là loại màng lọc bằng… nút bần (trông giống như vậy, thực ra không hiểu có phải nút bần không). Nhưng trong xe của bạn, “màng lọc” có thể bằng sắt, dùng đi dùng lại đến mãn đời, nên khi thay dầu người thợ đã không thay lọc. Nay, đương sự lại bảo rằng phải thay thì chúng tôi không hiểu y phát giác ra điều gì. Theo ý người viết, cái tội ở đây không ở nơi màng lọc sắt. Rất có thể khi thay dầu mới, đương sự làm chưa kỹ, nên không lấy được hết những rác rến và bùn đất đọng ở đáy của chảo dầu. Nếu chỉ thay dầu bằng cách mở nút xả để lấy dầu cũ ra, rồi đổ dầu mới vào thì đúng là chưa kỹ. Bùn đất vẫn còn đọng ở đáy chảo sẽ bị quậy lên trong tiến trình làm việc của hộp số, thì dầu vẫn bị ô nhiễm như thường, có thay mới cũng như không.
Ðúng ra, bạn phải gỡ cả đáy chảo dầu ra để lau sạch rác rến đọng ở đó. Thật vậy, chắc hẳn bạn sẽ rùng mình khi thấy một tầng bùn đất lầy nhầy, cùng với nhiều thứ “rác rến” khác bám chung quanh các cục nam châm gài sẵn ở đáy chảo. Bạn phải lau cho sạch hết những thứ lầy nhầy đó trước khi đổ dầu mới vào, như vậy mới gọi là thay dầu hộp số.
Ðồng hồ cây số, chỉ vận tốc bánh xe lăn trên mặt đường.
Ấy là chưa kể làm như vậy bạn mới chỉ thay được chừng một nửa lượng dầu nằm trong chảo mà thôi; nửa còn lại vẫn còn ẩn sâu bên trong Torque Converter (một bộ phận của hộp số). Nếu muốn thay mới phần dầu này bạn phải làm một thủ tục gọi là Flush. Không chắc người thợ đã mất công hạ chảo dầu xuống cho bạn, nói gì tới việc Flush… Thực ra, nếu chịu khó thay dầu hộp số thường xuyên, chừng 2 năm hoặc 24,000 dặm một lần, thì không cần Flush, chỉ cần tháo chảo dầu ra lau sạch trước khi tiếp dầu mới vào là được. Như bạn nói, kể từ sau lần thay dầu trước, xe đã chạy được 50,000 dặm nữa rồi. Chờ đợi như vậy là hơi lâu, và đối với xe phải thường xuyên leo dốc, hoặc những xe chỉ chạy trên đường sá trong thành phố, như vậy là quá trễ. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng “slipping transaxle” nhiều phần là ở đây, chứ không đâu khác.
Ngoài ra, Slipping Transaxle có thể xảy ra vì một nguyên nhân không dính líu gì tới dầu, đó là do chính những trục trặc về cơ khí (mechanical) hoặc về điện trong hệ thống hộp số.
Trở về với trường hợp của bạn, bạn đã cho thay dầu hộp số tại một cơ sở mà phải nói thật là không có uy tín lắm trong thị trường dịch vụ xe hơi. Vậy, chúng tôi đề nghị bạn nên mang xe cho trung tâm dịch vụ của đại lý Toyota xem lại. Và nếu thực sự không do dầu hộp số mà do trục trặc về cơ khí hoặc về điện trong hệ thống hộp số thì đây là chỗ “chọn mặt gửi vàng” đáng tín nhiệm hơn cả, mặc dầu họ ăn công khá đắt. Nói như vậy Phạm Ðình không có ý quảng cáo cho tiệm sửa xe của các đại lý, cũng không có nghĩa là các tiệm sửa xe bên ngoài không có người giỏi, hoặc không đáng tín nhiệm. Trái lại, thợ máy trong nhiều tiệm bên ngoài chẳng thua gì các chuyên viên trong đại lý, mà giá cả họ “chạc” thường nhẹ hơn đại lý. Giới tài xế chúng ta, ai cũng biết như vậy, chỉ ngặt một điều là mình không biết những người thợ quí hóa đó ở đâu mà thôi.
Từ trường hợp cụ thể trên đây, chúng ta nên rút ra một kinh nghiệm chung: Cần phải theo sát thời biểu bảo trì hộp số bằng cách thay dầu mỗi 2 năm hoặc sau 24,000 dặm, phải dùng đúng loại dầu như đòi hỏi của nhà sản xuất xe, phải gỡ chảo xuống để có thể làm sạch rác rến trong lòng chảo. Giữ được như vậy bạn có thể yên tâm đến 90% với hệ thống hộp số rồi đó. Trường hợp, Slipping Transaxle xảy ra do trục trặc về cơ khí hoặc điện chỉ là họa hiếm.
2. Nguyên nhân khác
Thế nhưng, đi xa hơn trường hợp cụ thể của người bạn nói trên, hiện tượng xe chạy khó khăn khi lên dốc không hẳn chỉ là do các sự kiện liên quan hộp số. Chúng ta còn có thể kể ra nhiều nguyên nhân khác, chẳng hạn do xăng, do khí, do đầu máy. Chúng ta sẽ đề cập đến các nguyên nhân này trong bài lần sau.
[email protected]
Xe lột dên, xe kêu lóc cóc, xe rỉ nhớt…? Xin xem Cẩm Nang Bảo Trì Tập III đã phát hành. Cùng với Tập I, Tập II, mỗi tập $6.00+$2.00 cước phí. Money Back Guarantee 3 tháng. Gửi cheque hoặc tiền mặt cho: Phạm Ðình 9800 Bolsa Ave., # 86, Westminster, CA 92683 (địa chỉ mới); Tel: (714) 675 8628. Cho biết điện thoại và email, nếu có. Có thể hỏi tại nhà sách Tú Quỳnh (714) 531-4284; hoặc Tự Lực (714) 531-5290.