Thanh Long/Người Việt
HOLLYWOOD, California (NV) – Trên trang web thông tin phim ảnh IMDb có dòng chú thích cho bộ phim “True Lies” của năm 1994 khiến người ta phải chú ý: “Jamie Lee Curtis tự đóng cảnh giải cứu bằng trực thăng. Vì cô quá kiên quyết, đạo diễn James Cameron chấp nhận để cô đóng cảnh đáng sợ này.”
Với khán giả bình thường, chi tiết này càng khiến họ thêm ngưỡng mộ tài tử Curtis và thêm yêu thích bộ phim. Nhưng với Donna Keegan, lời giải thích trên IMDb là xúc phạm, vì chính cô là người đóng cảnh nguy hiểm đó.
Keegan kể lại một cách thuyết phục quá trình quay cảnh này trong bộ phim tài liệu mới “Stuntwomen: The Untold Hollywood Story” (Nữ Diễn Viên Đóng Thế: Chuyện Chưa Kể Của Hollywood).
Từ cửa sổ trời (sunroof) của chiếc limousine đang chạy, nhân vật của Curtis vươn lên chụp bàn tay nhân vật của tài tử Arnold Schwarzenegger (cũng do diễn viên đóng thế thực hiện) lúc đó đang đu bên ngoài trực thăng.
Ngay trước khi chiếc xe lao ra khỏi cây cầu rồi rơi xuống nước, nhân vật của Curtis được kéo lên, và khán giả nhìn thấy cô đu lơ lửng trên không trung bằng một tay khi chiếc trực thăng bay lên cao, lên cao, rồi bay khuất. Keegan mô tả giây phút đó giống như “hồn lìa khỏi xác.”
Do đó, nói cảnh này do một người khác thực hiện, như dòng chú thích của IMDb, là đáng phẫn nộ. Keegan cũng như những nữ diễn viên đóng thế khác phải tập luyện gian khổ – hầu như lúc nào cũng đối diện với rủi ro bị thương tích – để đem đến cho khán giả những màn hành động hấp dẫn trong phim. Họ thực sự góp phần quan trọng vào quá trình làm phim như diễn viên chính.
“Stuntwomen: The Untold Hollywood Story” do April Wright đạo diễn. Phim không chỉ đề cập tính nguy hiểm của nghề đóng thế, mà còn chuyện hậu trường theo đuổi nghề này của phụ nữ, nhất là tình trạng bị phân biệt đối xử mà hiện nay vẫn còn.
Kỹ nghệ điện ảnh “đến nay, phân biệt giới tính và phân biệt chủng tộc không thể tin được,” ít nhất một ông da trắng nhận xét trong phim.
“Lịch sử cho thấy phụ nữ bắt đầu làm nghề đóng thế cách đây cả trăm năm, vào những ngày đầu của kỹ nghệ điện ảnh,” đạo diễn Wright cho hay. “Rồi khi hệ thống hãng phim hình thành, nam giới dần dần lấn át – không chỉ đóng thế, mà còn những vị trí quan trọng trong kịch bản, đạo diễn và sản xuất, mà nhiều vị trí từng do phụ nữ đảm trách vào thời kỳ đầu của điện ảnh. Do đó, đóng thể trở thành nghề chủ yếu dành cho nam và giữ nguyên như vậy một thời gian.”
Để nam đóng thế cảnh nguy hiểm cho nhân vật nữ, các nhà làm phim dùng “chiêu” mà dân trong nghề gọi là “đội tóc giả.” Từ lâu, cách thức này cản trở đường tiến thân của nữ diễn viên đóng thế.
“Nếu diễn viên đóng thế nam nhảy vào thực hiện cảnh khó hơn – mà khó hay không hoàn toàn toàn là do cảm tính – họ vừa được thêm ưu điểm trong hồ sơ xin việc, vừa có thêm kinh nghiệm đóng cảnh tương tự,” đạo diễn Wright giải thích.
“Do đó, lần sau, có công việc nào tương tự, cho dù đóng thế nhân vật nữ hoặc nhân vật da màu, nhà làm phim sẽ hỏi, ‘Ai đóng được cảnh này?’ À, vì có kinh nghiệm nên anh chàng đó giành được công việc. Cứ như vậy, càng ngày họ càng có thêm nhiều uy tín lẫn kinh nghiệm làm việc. Cho nên, lần sau nữa, phim nào cần người đóng cảnh nguy hiểm lớn hơn, ồ, hãy thuê anh chàng này đi vì anh ấy có kinh nghiệm,” ông nói thêm.
Diễn viên đóng thế April Sutton lớn lên ở Chicago. Cô bước vào nghề một cách tình cờ, khi được tuyển đóng vai phụ trong phim “Divergent” năm 2013.
“Trước khi phim bắt đầu quay, chúng tôi tham gia khóa huấn luyện trong đó gồm những thứ cơ bản như nhào lộn, đánh đấm, parkour, điệu bộ, và cả thể lực, vì phải có ngoại hình cân đối,” Sutton cho hay.
“Tôi không chỉ làm rất tốt phần tập thể lực mà còn làm đúng y chang hướng dẫn, nhờ đó, gây được ấn tượng tốt. Cuối cùng, người phụ trách cảnh đóng thế mời tôi đóng thế cảnh nguy hiểm trong phim. Kể từ đó, tôi làm nghề đóng thế,” cô tâm sự.
Khi đại dịch COVID-19 làm gián đoạn hầu như mọi thứ hồi mùa Xuân năm nay, Sutton đang tham gia đóng phim thể thao “Flint Strong” ở Michigan về tiểu sử võ sĩ quyền Anh Claressa Shields. “Nhưng suốt mùa Hè tôi không có việc gì làm vì chẳng có phim nào quay cả,” cô nói.
Cũng như trò “đội tóc giả,” Hollywood còn dùng một “chiêu” khác bị nhiều người cho là xúc phạm và phân biệt đối xử: “vẽ mặt đen,” tức là hóa trang mặt đen cho diễn viên đóng thế da trắng. Đây là chuyện từng xảy ra trong sự nghiệp của Anjelika Washington (nổi tiếng trong phim “Stargirl”). Mùa Hè năm nay, cô đăng lên Instagram tấm hình chụp cô đứng cạnh người đóng thế cho cô trong một bộ phim mà cô không nêu tên.
“Lúc đó, tôi rất khó chịu [cũng như bất kỳ ai cảm nhận khi đứng cạnh người đóng thế mình mà hóa trang mặt đen], cho nên tôi lên tiếng,” Washington viết.
“Lúc đó, tôi kéo một nhà sản xuất phim sang một bên rồi hỏi, ‘Tại sao không tìm người đóng thế cũng là người da đen như tôi? Như vậy không hợp lý hơn hay sao?’ Cô ấy trả lời, ‘Chắc chắn là hợp lý rồi. Nhưng chúng tôi không tìm được diễn viên đóng thế da đen ở Los Angeles. Ở đây không có nhiều diễn viên đóng thế da đen. Nhưng có việc để làm mà cô không vui sao? Cô phải biết ơn vì có mặt ở đây,’” cô kể.
Sutton cũng từng thấy diễn viên đóng thế da trắng đăng lên Facebook những câu như “Ô, đóng thế nhân vật này nhân vật nọ… thật là tuyệt.” Những lúc như vậy, cô nghĩ, “Khoan, anh là da trắng mà nhân vật nữ là da đen; lẽ ra tôi có thể đóng thế nhân vật đó.” Nhưng nói ra như vậy nghĩa là “tôi trở thành người xấu, và chắc chắn bị ghi sổ đen.”
Đạo diễn Wright cho hay phim tài liệu “Stuntwomen: The Untold Hollywood Story” đang cố gắng làm rõ tất cả những vấn đề đó, đồng thời, chứng minh rõ ràng rằng diễn viên đóng thế da màu và nữ đủ khả năng làm nghề này.
“Nói chuyện với họ, chúng ta sẽ thấy họ là người sống có quyết tâm và mục tiêu vô cùng to lớn. Họ sẽ không để bất kỳ điều gì ngăn cản họ. Tôi nghĩ, đến cuối phim, khán giả có thể cảm nhận điều đó,” nữ đạo diễn trẻ tuổi này nói.
“Stuntwomen: The Untold Hollywood Story” hiện đã có trên Amazon, GooglePlay, và một số “platform” khác. (Thanh Long) [qd]
—–
Liên lạc tác giả: [email protected]
