Hôm Thứ Ba vừa qua, ứng cử viên Cộng Hòa Karen Handel đánh bại ứng cử viên Dân Chủ Jon Ossoff trong cuộc bầu cử Hạ Viện Hoa Kỳ bổ túc ở Ðịa Hạt 6 của tiểu bang Georgia. Cuộc bầu cử này được đặc biệt chú ý vì đảng Dân Chủ hy vọng đạt được chiến thắng có ý nghĩa với hơn sáu tháng không ngừng chống đối Tổng Thống Donald Trump và sẽ ảnh hưởng quan trọng đến kỳ bầu cử Quốc Hội năm 2018.
Do sự tập trung nỗ lực của cả hai đảng, cuộc tranh cử này trở thành tốn tiền nhất trong lịch sử bầu cử Quốc Hội từ xưa đến nay, hai bên bỏ ra hơn $50 triệu, với kết quả chỉ có giá trị là hơn kém 1 phiếu tại Hạ Viện 435 ghế và trong thời gian 17 tháng còn lại cho đến bầu cử Tháng Mười Một, 2018.
Phấn khởi với sự kiện đảng Cộng Hòa thắng tất cả các cuộc bầu cử bổ túc ở Montana, Kansas, Georgia, South Carolina, ông Trump hôm Thứ Tư đánh đi một tweet: “Các cuộc bầu cử đặc biệt đã xong, những người muốn MAKE AMERICA GREAT AGAIN toàn thắng 5-0. Tất cả Fake News, tất cả tốn kém tiền bạc = 0.”
Ông Trump thêm vững tin vào lúc đã làm thủ tục và vừa được Ủy Ban Bầu Cử Liên Bang (FCC) cấp phép gây quỹ cho cuộc tranh cử năm 2020, sớm nhất trong các tổng thống từ trước đến nay. Bữa tiệc gây quỹ đầu tiên sẽ được tổ chức tại khách sạn Trump International Hotel ở Washington, DC vào ngày Thứ Tư, 28 Tháng Sáu, với giá vé tham dự $35,000 mỗi đầu người, tất nhiên không nhắm vào những người trong khối trung thành ủng hộ ông. Tiền thu được sẽ chia đôi giữa ban tranh cử của ông và ban chấp hành trung ương đảng Cộng Hòa.
Ðối với đảng Dân Chủ, dù với nguyên nhân hay cách giải thích nào, thất bại là thất bại, và cần phải nhận định làm bài học cho tương lai, đặc biệt về cuộc bầu cử tại Georgia. Tất cả bốn cuộc bầu cử đặc biệt vừa qua đều ở những đơn vị bầu cử vốn là thành trì của Cộng Hòa từ lâu, chứng tỏ đảng này hiểu đúng phương cách bảo vệ mình trong mọi tình huống thuận lợi hay không thuận lợi. Ngược lại, dường như những người Dân Chủ quá lạc quan đến mức hoang tưởng là mọi chuyện có thể diễn ra như ý muốn của họ.
Từ năm 1979 đến nay, Ðịa Hạt 6, phía Bắc thành phố Atlanta, luôn luôn bầu cho Cộng Hòa. Nhưng trong bầu cử tổng thống năm 2016 ở đây, ông Donald Trump chỉ thắng bà Hillary Clinton 48%-47%. Do đó, khi phải có một cuộc bầu cử đặc biệt thay thế Dân Biểu Tom Price từ nhiệm để nhận chức bộ trưởng y tế, đảng Dân Chủ cho rằng có triển vọng giành được chiến thắng ở đây.
Vòng đầu ngày 18 Tháng Tư, ông Jon Ossoff dẫn đầu vượt xa bà Karen Handel, nhờ sự chia phiếu cử tri cho 11 ứng cử viên Cộng Hòa. Ðảng Cộng Hòa nhận thấy nguy cơ bà Handel chỉ gây quỹ được bằng 1/4 ông Ossoff, đã đổ tiền vào trợ giúp nhiều gấp rưỡi đối thủ. Kết quả tranh vòng nhì ngày Thứ Ba, 20 Tháng Sáu, bà Handel đảo ngược được tình thế, thắng ông Ossoff 52% – 48%.
Tuy nhiên, còn rất nhiều yếu tố khác chứ không phải tiền bạc là quyết định. Có dư luận chê trách ông Ossoff không mạnh mẽ phê phán Tổng Thống Trump như quan điểm của đảng Dân Chủ, nhưng chỉ trích này cũng chưa phải là xác đáng. Ông Ossoff, 30 tuổi, là người sản xuất phim tài liệu và phụ tá cho một cựu dân biểu, chưa bao giờ tranh cử. Người ta không rõ đảng Dân Chủ đã chọn ứng cử viên này như thế nào và trợ lực được ra sao ngoài tiền bạc. Ông là người Dân Chủ có lập trường trung dung, không hoàn toàn cấp tiến. Hai ứng cử viên cấp tiến thuộc nhóm ủng hộ Thượng Nghị Sĩ Bernie Sanders cũng không thành công ở Kansas và Montana.
Ông Ossoff cho rằng ông muốn tranh cử theo lối văn minh không chủ trương dùng thủ đoạn, có thể là đường lối này đúng nhưng không thích hợp và hiệu quả trong tình hình chính trị phân hóa nặng nề của thời đại Donald Trump. Bà Neera Tanden, chủ tịch Center of American Progress, viện dẫn một châm ngôn của bà Michelle Obama mùa bầu cử 2016, nói rằng quan điểm “khi họ theo đường thấp chúng ta đi đường cao” không có hiệu quả.
Bà Karen Handel khôn ngoan hơn, chỉ tới khi thắng cử mới cảm ơn Tổng Thống Donald Trump, còn khi tranh cử né tránh đề cập, vì hiểu rằng ở địa hạt này, thành phần cử tri có học thức chiếm một tỷ lệ cao. Theo tờ Atlanta Journal-Constitution, 60% cử tri có trình độ cử nhân hoặc cao hơn và ông Donald Trump không phải là người được họ kính trọng.
Một yếu tố có ảnh hưởng quan trọng nhất là ông Ossoff còn quá trẻ và tên tuổi chưa được biết nhiều so với bà Handel, từng là bộ trưởng thường vụ (secretary of state) của tiểu bang Georgia. Tổng Thống Donald Trump cũng can thiệp vào cuộc tranh cử bằng tweet phê phán ông Ossoff không phải là người sống trong địa hạt. Các cơ quan truyền thông dòng chính cho rằng ít khi nào ông Trump nói đúng nhưng dữ kiện này lại là chính xác. Ông Ossoff cư ngụ gần, nhưng bên ngoài địa hạt, trong khi bà Handel đã sống ở đây 25 năm. Với chức vụ dân cử có tính cách đại diện cho địa phương, sự hiểu biết và ý chí tranh đấu cho quyền lợi dân chúng bản địa là thiết yếu.
Nhưng có lẽ chỗ yếu nhất của ông Ossoff là không có một lập trường tranh cử đáp ứng đúng nguyện vọng của cử tri là những lo âu về kinh tế. Khẩu hiệu tranh cử của ông chỉ mờ nhạt thiếu quan điểm mạnh mẽ và không cụ thể nói lên được điều gì mà đảng Dân Chủ chú trọng muốn nhắm tới hơn hết.
FoxNews, cơ quan truyền thông thiên Cộng Hòa, cho rằng đảng Dân Chủ cần phải tìm hiểu được lòng dân thì mới có thể thắng. Mặc dầu không thiếu cơ hội thuận lợi, nhưng đảng Dân Chủ chưa khai thác được đúng mức. Cần phải có bước khai phá để chuyển thông điệp của mình tới cử tri thay vì quanh quẩn ở chỗ chống đối ông Trump trong từng bước. Theo FoxNews, đảng Dân Chủ có thế mạnh về cổ động hứng khởi ở hạ tầng cơ sở và cổ vũ cử tri đi bầu, nhưng lợi thế ấy chưa đủ, cần phải chuyển sức mạnh tinh thần thành hành động thì tương lai mới có thể giành lại được niềm tin của dân chúng.
Nhưng mặt khác, đảng Cộng Hòa phải nhận thức rõ ràng các nhược điểm rất dễ bị thương tổn của họ, chứ không nên quá phấn khích với thắng lợi nhất thời trong những cuộc bầu cử đặc biệt vừa qua. Tại Georgia, ông Jon Ossoff tự gây quỹ được $23 triệu, đa số là những đóng góp nhỏ, là thành tích đáng được quan tâm. Trong kỳ bầu cử Tháng Mười Một năm ngoái, Dân Biểu Tom Price dễ dàng thắng đối thủ, chiếm được 62% phiếu. Vừa qua, bà Handel chỉ hơn ông Ossoff 4%, khoảng 10,000 phiếu. Tại ba tiểu bang khác, chênh lệch phiếu giữa ứng cử viên Cộng Hòa thắng cử và các đối thủ Dân Chủ cũng nhỏ hơn nhiều so với các lần bầu cử trước.
Từ nay đến bầu cử 2018 còn 17 tháng và chưa thể nào dự đoán chắc chắn Cộng Hòa hay Dân Chủ sẽ thắng. Kết quả này sẽ do lập trường được mỗi phía trình bày và những cải cách thích ứng phù hợp với tình thế cùng sự mong đợi của người dân Mỹ. Bầu cử Georgia vừa qua mới chỉ là một thử nghiệm có giá trị là bài học chứ chưa phải là sự định đoạt tương lai.