TOPEKA, Kansas (NV) – Ông Bob Dole, một chính trị gia lão thành của Mỹ, người sống sót và vươn dậy được sau khi bị thương nặng trên chiến trường thời Đệ Nhị Thế Chiến, để trở thành một thượng nghị sĩ được nhiều người kính nể, ba lần ra ứng cử để đại diện đảng Cộng Hòa tranh cử tổng thống Mỹ, và đến cuối đời trở thành biểu tượng sáng ngời của thế hệ các cựu chiến binh Đệ Nhị Thế Chiến, vừa qua đời ở tuổi 98.
Vợ của ông, bà Elizabeth Dole, loan báo tin này hôm Chủ Nhật, 5 Tháng Mười Hai, qua Twitter, theo bản tin của AP.
Ông Dole, hồi Tháng Hai 2021, loan báo rằng ông bị ung thư phổi thời kỳ thứ 4. Trong 36 năm phục vụ tại Quốc Hội Mỹ, ông Dole trở thành một trong những nhà lập pháp và cũng là lãnh đạo đảng Cộng Hòa uy quyền, nhiều ảnh hưởng nhất tại Thượng Viện, một phần cũng nhờ khả năng đạt thỏa hiệp với các đồng viện, ở cùng đảng cũng như phía đối lập.
Ông cũng là lãnh đạo phía đảng Cộng Hòa tại Thượng Viện trong 11 năm rưỡi, một thời gian kỷ lục, chỉ thua có ông Mitch McConnell hiện nay.
Ông góp phần đưa ra các chính sách về thuế, ngoại giao quốc tế, các chương trình trợ giúp nông gia cùng là chương trình dinh dưỡng cho trẻ nhỏ và người già, cũng như giới dân nghèo.
Nhưng đặc biệt ông là người hết lòng tranh đấu cho việc bảo vệ quyền lợi cho người tàn tật, chống lại kỳ thị khi thu nhận làm việc, hay ở trường học và công sở qua đạo luật Americans with Disabilities Act.
Ngày nay, sự dễ dàng cho người khuyết tật để vào được các nơi công cộng, từ văn phòng chính phủ cho tới các khu lâm viên quốc gia, cho tới các lối đi dành cho xe lăn trên đường phố, hoặc là người phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu (sign-language interpreter) tại các buổi lễ của chính quyền…là những thí dụ thường thấy về di sản dân quyền của ông.
Những năm cuối đời mình, ông Dole dành thời giờ tranh đấu cho quyền lợi cho các thương bệnh binh, nhắc nhở công chúng về những người đã hy sinh, và đặc biệt là về thế hệ các cựu chiến binh Đệ Nhị Thế Chiến, để họ không bị lãng quên.
Cá nhân ông Dole, khi là một sĩ quan trẻ chiến đấu tại vùng Bắc Ý năm 1945, đã bị trúng đạn khi dẫn quân xung phong vào một vị trí Đức Quốc Xã, khiến ông bị liệt cả hai chân và hai tay. Sau ba năm trời nằm điều trị, ông sau cùng cũng bình phục và được các bác sĩ cho xuất viện, nhưng không còn sử dụng được tay phải.
Hàng ngàn cựu chiến binh dù tuổi tác đã cao nhưng vẫn kéo về Washington, DC năm 2004 để dự lễ khánh thành đài kỷ niệm Đệ Nhị Thế Chiến. Trong bài diễn văn đọc trong dịp này, ông Dole gọi đây là “cuộc hội ngộ sau cùng của chúng ta.”
Ông cũng nói rằng “Hàng ngũ chúng ta đang ngày càng ít đi. Nhưng nếu chúng ta gặp nhau trong ánh nắng le lói cuối đời thì cũng thấy tươi sáng hơn vì biết rằng đã giữ được lời hứa với các đồng đội của mình.”
Sau khi rời khỏi chính trường, ông tiếp tục có lời bình luận về những vấn đề của nước Mỹ và bày tỏ ủng hộ cho các ứng cử viên phù hợp với chính kiến của mình.
Trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016, ông Dole lúc đầu ủng hộ ứng cử viên Jeb Bush, nguyên là thống đốc Florida. Ông sau đó chuyển sang ủng hộ ông Donald Trump.
Tuy nhiên sáu tuần lễ sau cuộc bầu cử năm 2020, trong khi ông Trump vẫn còn từ chối không chịu nhận thua mà còn đưa ra các tố cáo không chứng cớ về gian lận bầu cử, ông Dole nói với báo The Kansas City Star rằng “Cuộc bầu cử đã chấm dứt.”
Ông Dole nói thêm: “Đây là viên thuốc rất đắng cho ông Trump, nhưng thực tế là ông ta đã thất cử.”
Ông Dole cũng là người được nhiều đồng viện phía Dân Chủ kính trọng và yêu mến.
Chỉ ít ngày sau khi ông Dole loan báo tình trạng ung thư của mình, Tổng Thống Joe Biden đến tư gia của ông Dole để thăm hỏi người thượng nghị sĩ đồng viện cũ. Tòa Bạch Ốc nói hai người là bạn thân trong thời gian phục vụ tại Thượng Viện Mỹ. (V.Giang) [kn]