Mai Phi Long/Người Việt (tổng hợp)
WILMINGTON, Delaware (NV) – Cựu Phó Tổng Thống Joe Biden, người vừa được Quốc Hội xác nhận đắc cử tổng thống hôm Thứ Năm, 7 Tháng Giêng, có tên chính thức trên khai sinh là Joseph Robinette Biden Jr., sinh ngày 20 Tháng Mười Một, 1942, trong một gia đình Công Giáo, gốc Ái Nhĩ Lan (Ireland).
Ông từng là phó tổng thống từ năm 2009 đến năm 2017 dưới thời Tổng Thống Barack Obama.
Trước khi bước vào chính trị, ông Joe Biden hành nghề luật trong một thời gian ngắn. Ông trở thành người thứ năm trẻ tuổi nhất khi đắc cử vào Thượng Viện Hoa Kỳ năm 1972 và là thượng nghị sĩ đại diện tiểu bang Delaware lâu nhất.
Năm 2008 ông tranh cử đại diện cho đảng Dân Chủ tranh chức tổng thống nhưng không thành công, tuy nhiên, ông Barack Obama mời ông đứng phó trong liên danh, để rồi ông Biden phục vụ 8 năm trong vai trò này.
Năm 2017, Tổng Thống Obama trao tặng ông Biden huy chương “Presidential Medal of Freedom” vì những hoạt động phục vụ đất nước.
Hai năm sau, ông Biden ra tranh cử và chiến thắng cuộc bầu cử năm 2020, trở thành tổng thống thứ 46 của Hoa Kỳ.
Thuở thiếu thời
Ông Joe Biden sinh ra tại Scranton, một thành phố nhỏ vùng Đông Bắc tiểu bang Pennsylvania, nơi cư dân đa số là thành phần lao động.
Cha ông tên là Joseph Biden Sr., xuất thân từ một gia đình trong ngành kỹ nghệ dầu hỏa, nhưng hồi đầu thập niên 1950 kinh tế khu vực này đi xuống, tình trạng tài chánh kiệt quệ, phải xoay sở nhiều nghề để sống, trong đó có nghề chùi ống khói và bán xe cũ.
Mẹ ông Joe Biden là bà Catherine Eugenia “Jean” Finnegan.
Khi còn bé, ông Joe Biden bị tật nói lắp và luôn bị bạn bè chế giễu.
Cuối cùng, ông vượt qua trở ngại ăn nói này bằng cách ghi nhớ những đoạn thơ dài và đọc to trước gương.
Ông ghi ơn cha mẹ đã dạy dỗ ông để trở nên cứng rắn, siêng năng, và kiên trì.
Ông nhắc lại lời cha thường nói: “Thước đo tính cách một người đàn ông không phải là bao nhiêu lần bị đánh gục, mà nhanh chóng đứng lên ra sao.”
Năm 1955, khi được 13 tuổi, gia đình ông dọn đến thành phố Mayfield, tiểu bang Delaware, một khu vực trung lưu đang phát triển nhờ đại công ty hóa học DuPont.
Trong những năm trung học, ông Joe Biden vào Archmere Academy, một trường tư thục Công Giáo, và để phụ vào học phí, ông đảm nhận việc lau cửa sổ và cắt cỏ tại trường.
Sau khi tốt nghiệp cử nhân tại đại học University of Delaware, ông Joe Biden theo học luật tại đại học Syracuse University College of Law ở New York, và tốt nghiệp năm 1968.
Bước vào chính trị
Sau khi tốt nghiệp, ông Biden về lại tiểu bang nhà Delaware hành nghề luật trước khi nhanh chóng chuyển sang hoạt động chính trị.
Ông bắt đầu bước vào lãnh vực chính trị khi phục vụ trong Hội Đồng Giám Sát New Castle County từ năm 1970 đến năm 1972.
Ông được bầu vào Thượng Viện Liên Bang năm 1972 lúc 29 tuổi, trở thành thượng nghị sĩ trẻ thứ năm trong lịch sử.
Khoảng một tháng sau khi đắc cử, vợ và con gái sơ sinh của ông bị tai nạn xe hơi chết, hai con trai bị thương nặng.
Mặc dù dự tính sẽ tạm dừng sự nghiệp chính trị của mình, ông Biden được gia đình thuyết phục đừng bỏ cuộc.
Ngày 5 Tháng Giêng, 1973, ông tuyên thệ nhậm chức thượng nghị sĩ, và tái đắc cử sáu lần.
Năm 1977, ông kết hôn với bà Jill Jacobs, một nhà giáo dục, và sau đó họ có chung một con gái. Ngoài vai trò thượng nghị sĩ liên bang, ông Biden còn là giáo sư thỉnh giảng (1991-2008) tại trường luật đại học Widener University ở Wilmington, Delaware.
Thời gian phục vụ tại Thượng Viện
Trong vai trò thượng nghị sĩ, ông Biden tập trung vào quan hệ đối ngoại, luật hình sự, và chính sách ma túy.
Ông là thành viên lâu năm tại Ủy Ban Đối Ngoại Thượng Viện, trong đó hai lần là chủ tịch (2000-2003; 2007-2009) và trong Ủy Ban Tư Pháp, trong đó có một lần làm chủ tịch từ năm 1987 đến 1995. Ông đặc biệt lên tiếng mạnh mẽ về các vấn đề liên quan đến xung đột tại Kosovo vào cuối thập niên 1990, thúc giục Hoa Kỳ can thiệp chống lại các cuộc tấn công diệt chủng của quân đội của ông Slobodan Milosevic, tổng thống Serbia, để bảo vệ người Kosovo.
Trong Chiến Tranh Iraq lần 2, từ 2003 đến 2011, Thượng Nghị Sĩ Biden đề nghị kế hoạch phân vùng như một cách để duy trì một Iraq thống nhất, hòa bình.
Ông Biden cũng là thành viên của Hội Đồng Kiểm Soát Ma Túy Quốc Tế và là thượng nghị sĩ đứng đầu trong việc viết luật thành lập chức vụ “drug czar,” một vị trí giám sát các chính sách kiểm soát ma túy quốc gia.
Tranh cử tổng thống và giai đoạn trở thành phó tổng thống
Khi đã trở thành một trong những nhà lập pháp Dân Chủ có tiếng tại Washington, DC, ông Biden quyết định ra tranh cử tổng thống năm 1987, tuy nhiên, ông đã phải rút lui năm 1988, khi ban tranh cử của ông bị tố cáo sử dụng bài diễn văn của một chính trị gia nước Anh mà không liệt kê tác giả.
Trong thời gian sau đó, ông bị những cơn đau đầu kỳ lạ hành hạ và bác sĩ tìm thấy trong não ông có hai chỗ bị phình động mạch đe dọa đến tính mạng. Cuộc giải phẫu não gây ra biến chứng dẫn đến đông máu trong phổi, ông lại phải chịu giải phẫu lần thứ nhì.
Ông Biden trở lại Thượng Viện sau bảy tháng kiên cường chống chọi với bệnh tật.
Ông ra tranh cử chức tổng thống lần thứ hai năm 2008, nhưng không nổi bật và rút lui vào Tháng Giêng năm đó.
Tuy nhiên, vài tháng sau đó, ông Obama bất ngờ chọn ông Biden làm ứng cử viên phó tổng thống đứng cùng liên danh.
Vào ngày 4 Tháng Mười Một, 2008, liên danh Obama-Biden đánh bại liên danh McCain-Palin, và Biden cũng dễ dàng tái đắc cử vào Thượng Viện Hoa Kỳ.
Ông từ chức tại Thượng Viện trước khi tuyên thệ nhậm chức phó tổng thống vào ngày 20 Tháng Giêng, 2009.
Vào Tháng Mười Một, 2012, liên danh Obama-Biden lại tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai, sau khi đánh bại liên danh Mitt Romney và Paul Ryan của đảng Cộng Hòa.
Trong nhiệm kỳ đầu, ông Biden nỗ lực hỗ trợ để thông qua Đạo Luật Affordable Care Act (Obamacare) vì chăm sóc sức khỏe luôn là mối ưu tiên hàng đầu của ông.
Trong lãnh vực đối ngoại, dù vai trò làm phó là hỗ trợ các chính sách của tổng thống, ông Biden có những vai trò đặc biệt tích cực trong việc hoạch định các chính sách liên bang liên quan đến chiến trường Iraq và Afghanistan.
Năm 2010, Phó Tổng Thống Biden sử dụng các mối quan hệ vững chắc tại Thượng Viện của mình để giúp bảo đảm việc thông qua Hiệp Ước Cắt Giảm Vũ Khí Chiến Lược Mới giữa Hoa Kỳ và Nga.
Bi kịch gia đình
Một tuần trước lễ Giáng Sinh năm 1972, vợ và ba con của ông Biden bị một tai nạn xe hơi khủng khiếp khi đang đi mua cây thông Noel. Vợ và con gái của ông chết, hai con trai Beau và Hunter bị thương nặng.
Ông Biden tưởng mình không thể vượt qua thảm kịch này và thậm chí tính đến chuyện tự sát.
Tuy nhiên, trước sự nâng đỡ của gia đình, ông thực hiện cam kết đại diện cho người dân Delaware tại Thượng Viện. Ông bỏ qua lễ tuyên thệ nhậm chức các thượng nghị sĩ mới ở Washington DC, thay vào đó, tuyên thệ nhậm chức tại phòng bệnh viện nơi hai con trai đang hồi phục.
Sau đó, để dành thời gian cho các con, ông Biden quyết định tiếp tục sống ở Wilmington, mỗi ngày đi xe lửa Amtrak đến Washington DC làm việc, và duy trì cách sinh hoạt này trong nhiều năm.
Tuy nhiên, cảnh mất con lại diễn ra một lần nữa với ông khi người con trai lớn, Beau Biden, qua đời vì ung thư não vào năm 2015.
Ông Beau Biden là cựu quân nhân phục vụ chiến trường Iraq. Sau khi giải ngũ, ông Beau Biden thắng cử, trở thành bộ trưởng tư pháp tiểu bang Delaware năm 2006.
Cuộc tranh cử năm 2020
Ông Joe Biden đối đầu với ông Donald Trump, tổng thống đương nhiệm, trong cuộc bầu cử diễn ra vào thời điểm nước Mỹ lâm vào tình trạng chia rẽ nặng nề nhất trong lịch sử cận đại.
Ngày bầu cử Thứ Ba, 3 Tháng Mười Một, 2020, không có kết quả chung cuộc vì tình trạng kiểm phiếu bầu bằng thư tại nhiều tiểu bang vẫn đang tiến hành trong lúc các con số đều sát nút.
Tuy nhiên, với chiến thắng tại Wisconsin và Michigan được công bố vào Thứ Năm, cộng thêm dẫn trước các tiểu bang Arizona, Nevada, và Georgia, ông Biden ở vị thế dẫn đầu gần tới đích chiến thắng 270 hơn bao giờ hết.
Ngày Thứ Bảy, 7 Tháng Mười Một, 2020, sau chiến thắng tại tiểu bang Pennsylvania, ông Biden được tổng cộng 273 phiếu đại cử tri, tuyên bố chiến thắng. Ông cũng được hơn 81 triệu lá phiếu phổ thông, một con số kỷ lục.
Ngày 14 Tháng Mười Hai, 2020, ông được 306 trong số 538 đại cử tri bầu chọn. Ngày 7 Tháng Giêng, 2021, Quốc Hội Hoa Kỳ xác nhận chiến thắng này.
Trong ngày 20 Tháng Giêng, 2021, với số tuổi 78, ông sẽ là vị tổng thống lớn tuổi nhất trong lịch sử nước Mỹ. [đ.d.]
—–
Liên lạc tác giả: [email protected]