Xe Mỹ nghĩa là ‘made in America’ và ‘America first’: Có thiệt vậy không?

Từ hồi ông Trump lên làm tổng thống nước Mỹ, đi đâu cũng nghe nói “America first,” và “made in America.”

Chuyện đặt người Mỹ, nước Mỹ lên hàng đầu luôn luôn là nguyên tắc đầu tiên của những nhà lãnh đạo xứ cờ hoa trước đây. Chẳng hạn như hồi chính quyền Mỹ khuyến khích các công ty ồ ạt đem hàng hóa sang Trung Quốc sản xuất “made in China,” họ quan niệm rằng làm vậy để người Mỹ được mua hàng hóa rẻ nhất thế giới, những nhà tư bản Mỹ đã giàu lại thêm giàu, và chuyển sự ô nhiễm sản xuất từ Mỹ sang Trung Cộng. Như vậy cũng “America First” lắm chứ!

Nhưng đến thời ông Trump, thì nó trở thành một khẩu hiệu tuyên truyền, nói để cho dân nghe. Và tất nhiên khi hô khẩu hiệu, thì có người nghe, người không. Có người hiểu thế này, người hiểu thế khác. Có kẻ làm theo, có kẻ không.

Lấy thí dụ trong ngành xe hơi ngày nay, “Made in America” và “America First” là những khái niệm… trừu tượng! Nói “trừu tượng,” là bởi vì khó định nghĩa. Trong thời buổi toàn cầu hóa hiện nay, các hãng xe lớn trên thế giới sở hữu lẫn nhau, tạo ra những tập đoàn đa quốc gia. Thí dụ như hãng Fiat Chrysler Automobile (FCA) là tập đoàn Mỹ-Ý, có tổng hành dinh đặt tại… Luân Đôn Anh Quốc. Việc sản xuất một chiếc xe hơi vì thế được thực hiện ở nhiều nơi trên thế giới. Có những chiếc xe rõ ràng là thương hiệu Mỹ, nhưng bên trong lại không có gì là “made in America” cả. Ngược lại, có những chiếc xe rõ ràng là xe ngoại quốc, nhưng mà nó lại được sản xuất, lắp ráp ở Mỹ, đem lại việc làm cho người Mỹ đàng hoàng. Tuy nhiên, lợi nhuận do những chiếc xe này được bán ra trên thị trường Mỹ sẽ theo tập đoàn mà đi về quốc gia gốc. Như vậy thì chúng có thực sự “America First” hay không?

Để cho khách hàng có thêm thông tin để mà lựa chọn, trang mạng xe hơi www.autoweek.com vào cuối Tháng Giêng, 2018 đã liệt kê ra một số chiếc xe Mỹ, nhưng lại được sản xuất ở những nơi xa xôi, không gần Mỹ chút nào.

Buick Envision: Buick là thương hiệu xe cao cấp của General Motors (GMC), một tên tuổi Mỹ… thứ thiệt! Nhưng nếu không được đem sang sản xuất ở Trung Quốc, thì cái tên Buick có thể đã bị bỏ đi trong giai đoạn phá sản của GMC, vào thời Mỹ rơi vào khủng hoảng kinh tế 2009. Nói một cách khác, “made in China” chính là nguyên nhân người Mỹ vẫn còn Buick đến ngày hôm nay. Như vậy, đừng có chê bai “made in China” ngay nhé! Chiếc SUV Buick Envision là thương hiệu xe đầu tiên của GMC nhập từ Trung Cộng về bán tại Mỹ. Thương hiệu xe hơi đầu tiên “made in China” và nhập vào bán cho thị trường Mỹ là chiếc Volvo S60 Inscription.

Chevrolet Trax: được sản xuất tại Đại Hàn và Mexico. Nó là “anh em họ” như một chiếc compact SUV rất phổ biến trên thị trường là Buick Encore, cũng của hãng GMC, và cũng sản xuất ở Đại Hàn. Ra mắt thị trường vào năm 2012, ban đầu Chevy Trax chỉ bán ở thị trường ngoài nước Mỹ, như Canada, Mexico, Đức, Nam Hàn, Úc (ở Úc có tên là Holden Trax). Tuy nhiên, đến năm 2015, Chevy Trax được đưa vào thị trường Mỹ, sau khi GMC nhận ra chiếc Buick Encore bán rất chạy. Chevy Trax được xem là để cạnh tranh trong phân khúc của chủng loại compact SUV giá rẻ, với giá khởi điểm chỉ vào khoảng $21,000.

Ford Ecosport: sản xuất tại Ấn Độ. Đây cũng là một chiếc thuộc chủng loại compact crossover/SUV, chủng loại xe được ưa chuộng vào bậc nhất tại thị trường Mỹ hiện nay. Ford Ecosport là chiếc xe nhập từ Ấn Độ đầu tiên bán ở thị trường Mỹ. Đây là sản phẩm của Ford để cạnh tranh với các đối thủ như Chevy Trax, Jeep Renegade. Giá khởi điểm chỉ vào khoảng $20,000. Hấp dẫn quá! Thử hỏi, nếu muốn made in America, thì liệu những chiếc xe Mỹ này có thể có giá hấp dẫn như vậy không?

Ford Transit Connect: sản xuất tại Tây Ban Nha và Thổ Nhĩ Kỳ. Đây là chiếc xe thuộc chủng loại minivan, có hình dáng hộp, sử dụng trong mục đích thương mại phổ biến vào bậc nhất ở Mỹ. Những thế hệ Transit Connect trước đây bán tại thị trường Mỹ được sản xuất ở Thổ Nhĩ Kỳ. Nhưng thế hệ hiện tại thì được nhập cảng từ Valencia, Tây Ban Nha.

Jeep Renegade: sản xuất tại Ý. Đây là chiếc xe thứ ba thuộc chủng loại “hot” nhất thị trường- Compact SUV- có mặt trong danh sách những chiếc xe Mỹ nhưng không “made in America.” Jeep là một thương hiệu “rặc” Mỹ nổi tiếng trên thế giới, quen thuộc với dân Việt mình từ thời chiến tranh Việt Nam. FCA là một tập đoàn Mỹ-Ý, cho nên Renegade sản xuất Melfi, Ý là điều cũng dễ hiểu. Tuy nhiên, nguyên nhân chính của việc sản xuất tại Ý vẫn là do yếu tố giá thành thấp. Giá khởi điểm của một chiếc Renegade chỉ có $18,445.

Đó là một số chiếc xe Mỹ, nhưng không “made in America.” Theo chiều hướng ngược lại, cũng có những chiếc xe rõ ràng không phải là của Mỹ, nhưng lại “made in USA.” Trang web CBS News năm ngoái đã liệt kê một số ví dụ.

Honda CR-V: Chiếc xe Nhật đoạt giải 2018 Motor Trend SUV of The Year. Đứng thứ 9 trong danh sách Made in America. Cũng thuộc chủng loại compact SUV, nhưng Honda CR-V có giá khởi điểm vào khoảng $24,000, cao hơn những chiếc xe sản xuất ở ngoài Mỹ kể trên.

Toyota Camry: một trong những chiếc xe Nhật bán chạy nhất tại Hoa Kỳ, và được U.S. News xếp trong nhóm dẫn đầu chủng loại sedan cỡ vừa. Cũng xếp thứ 9 trong danh sách Made in America.

Toyota Avalon: cũng được xếp trong nhóm dẫn đầu chủng loại sedan cỡ lớn. Toyota Avalon được xem là thích hợp với thị trường Mỹ trước đây, vốn vẫn thích xe to và khỏe. Nhưng nay, chủng loại sedan cỡ lớn đang mất thị trường một cách nhanh chóng. Toyota Avalon đứng hàng thứ 12 trong danh sách Made in America.

Nói tóm lại, trong thế giới phẳng ngày nay, việc bảo hộ mậu dịch, sản xuất trong nước để đem lại lợi ích cho người dân của mình là một khái niệm cần phải xem xét lại ở nhiều khía cạnh khác nhau. Đặc biệt khi đó là một quốc gia đang dẫn đầu thế giới như Hoa Kỳ. Và những ghi nhận trong ngành xe hơi kể trên là một vài thí dụ điển hình cho cách nhìn mang tính “chính trị mị dân” này. (Tư Mỏ Lết)