THỪA THIÊN-HUẾ, Việt Nam (NV) – Hòa Thượng Thích Trí Quang đã viên tịch tại chùa Từ Đàm, Huế, hôm Thứ Sáu, 8 Tháng Mười Một, thọ 97 tuổi và trong 81 năm làm tăng sĩ đã dự 72 kỳ kiết hạ.
Tin này do Hòa Thượng Thích Hải Ấn, trụ trì chùa Từ Đàm, thông báo và được báo Giác Ngộ loan tin sớm nhất.
Hòa Thượng Thích Trí Quang tên khai sinh Phạm Quang, tên tục là Do, tổ tiên người gốc Hải Dương, sinh quán làng Diêm Điền, tổng Long Đại, phủ Quảng Ninh (nay là phường Đức Ninh Đông, thành phố Đồng Hới), tỉnh Quảng Bình.
Ông sinh năm Quý Hợi (1923), xuất gia năm 1938 với Đại Sư Hồng Tuyên ở chùa Phổ Minh, Quảng Bình; sau đó vào Huế tu học rồi làm giảng sư Phật Học Viện Báo Quốc. Ông góp công thành lập Tổng Hội Phật Giáo Việt Nam năm 1951, kết hợp các hội Phật Giáo ba miền Bắc Nam Trung.
Ông được chú ý đặc biệt vào năm 1963 khi các Phật tử biểu tình phản đối vì chính phủ cấm treo cờ Phật Giáo trong tuần lễ Phật Đản Phật Lịch 2507. Có người chết trong cuộc biểu tình tại đài phát thanh Huế.
Năm 1963, các hòa thượng Thích Tâm Châu, Thích Trí Quang, và Thích Thiện Minh đóng một vai trò quan trọng trong các cuộc phản kháng chính quyền Tổng Thống Ngô Đình Diệm, cho đến khi Tổng Thống Ngô Đình Diệm bị đảo chính và sát hại. Hòa Thượng Thích Thiện Minh đã qua đời sau khi bị Cộng Sản bắt giam và quản thúc. Hòa Thượng Thích Tâm Châu viên tịch ở Montréal, Canada, nơi ông tị nạn từ năm 1975.
Khi chùa Xá Lợi bị tấn công, tăng ni bị bắt, Hòa Thượng Thích Trí Quang vượt qua bức tường chùa Xá Lợi, qua lánh nạn trong một cơ sở thuộc tòa đại sứ Mỹ ở Sài Gòn ngay bên cạnh chùa.
Sau khi chế độ Ngô Đình Diệm sụp đổ, chế độ quân nhân nắm quyền từ 1964 đến năm 1966, Hòa Thượng Thích Trí Quang vẫn ảnh hưởng tới chính trị miền Nam Việt Nam.
Tuần báo Time từng đăng hình hòa thượng với lời ghi chú “Nhà sư muốn nắm quyền lực” (The Buddhist Bid for Power).
Trong Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất được thành lập năm 1964, ông là chánh thư ký Viện Tăng Thống, trong khi Hòa Thượng Thích Tâm Châu làm viện trưởng Viện Hóa Đạo.
Hòa thượng là tác giả của nhiều công trình giảng luận Phật pháp, luật học của người xuất gia, là nhà phiên dịch, chú giải nhiều kinh Phật. Ông đã dịch 18 bản kinh Đại Thừa, năm bản trong Luật tạng và năm bản Luận tạng, cùng nhiều sáng tác. Ông có lối văn gọn gàng, sáng sủa và mạnh mẽ khi viết về các vị đại sư, như tiểu truyện các ngài Huyền Trang, La Thập.
Nhiều người Việt ở nước ngoài cho rằng Hòa Thượng Thích Trí Quang là một cán bộ Cộng Sản, nhưng không nêu bằng chứng nào cụ thể. Ông cũng bị một số người coi là chịu trách nhiệm gây rối loạn đưa đến cảnh miền Nam sụp đổ.
Sau ngày 30 Tháng Tư, 1975, ông rời chùa Ấn Quang đến tu viện Quảng Hương Già Lam (Sài Gòn), viết sách, dịch và chú giải kinh, luật, luận, và không bày tỏ một thái độ chính trị nào kể cả khi Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống nhất bị Cộng Sản xóa bỏ và đàn áp.
Năm 2013, 91 tuổi, ông trở về chùa Từ Đàm. Ông tiếp tục dịch thuật kinh điển cho tới ngày viên tịch. Trong thời gian gần đây, khi gặp các Phật tử thân cận ông đã tỏ ý lo ngại về ảnh hưởng của Trung Cộng trên nước Việt Nam, kể cả trên các chùa chiền Phật Giáo. (Đ.D.)
