‘Máy hút bụi’ lớn nhất thế giới bắt đầu hút khí carbon chống biến đổi khí hậu

ZURICH, Thụy Sĩ (NV) – Nhà máy “lớn nhất thế giới” được chế tạo để hút không khí ô nhiễm làm nóng hành tinh ra khỏi bầu khí quyển có nhiệm vụ như một cái máy hút bụi khổng lồ nay bắt đầu hoạt động tại Iceland hôm Thứ Tư, 8 Tháng Năm, theo Đài CNN.

Climeworks, công ty Thụy Sĩ khởi công xây cất “Mammoth,” nhà máy thương mại hút khí trực tiếp thứ nhì và lớn hơn 10 lần so với nhà máy tiền nhiệm Orca, bắt đầu hoạt động từ 2021.

Hút khí trực tiếp, hay DAC, là kỹ nghệ được sáng tạo để hút không khí và loại bỏ khí carbon bằng cách ứng dụng hóa chất. Khí carbon có thể được nhà máy bơm sâu xuống lòng đất, tái sử dụng hoặc chuyển hóa thành các sản phẩm dạng rắn.

Climeworks có kế hoạch đưa khí carbon xuống lòng đất, tại đó khí carbon sẽ được chuyển hóa bằng một quy trình thiên nhiên để hóa thành đá, ém carbon vĩnh viễn dưới đó. Climeworks đang hợp tác với công ty Iceland Carbfix để thực hiện tiến trình cô lập carbon.

Toàn bộ hoạt động sẽ được nguồn năng lượng địa nhiệt sạch sẽ và dồi dào của Iceland hỗ trợ.

Các giải pháp chống biến đổi khí hậu thế hệ tiếp theo như DAC đang làm chính phủ các quốc gia và ngành công nghiệp tư nhân chú ý nhiều hơn khi con người tiếp tục đốt nhiên liệu hóa thạch. Nồng độ khí carbon dioxide trong khí quyển với tác hại làm nóng hành tinh đạt mức cao kỷ lục trong năm 2023.

Khi Trái Đất tiếp tục nóng lên – gây ra những hậu quả tàn khốc cho con người và thiên nhiên – nhiều khoa học gia cho rằng thế giới cần tìm cách loại bỏ khí carbon ra khỏi khí quyển ngoài chiến lược nhanh chóng giảm bớt nhiên liệu hóa thạch.

Nhưng các kỹ nghệ dùng để loại bỏ khí carbon như DAC vẫn còn gây tranh cãi. Kỹ nghệ loại bỏ khí carbon bị chỉ trích là đắt đỏ, tiêu tốn nhiều năng lượng và chưa được chứng minh ở quy mô lớn. Một số nhà ủng hộ chống biến đổi khí hậu cũng lo ngại các kỹ nghệ hút khí carbon có thể làm các chính sách giảm bớt nhiên liệu hóa thạch bị lơ là.

Climeworks khởi công xây cất Mammoth vào Tháng Sáu 2022 và công ty cho biết đây là nhà máy lớn nhất thế giới. Mammoth có thiết kế theo kiểu module bên trong chứa 72 “máy hút khí” – bộ phận chân không của cỗ máy có nhiệm vụ hút khí carbon từ không khí – có thể xếp chồng lên nhau và di chuyển xung quanh dễ dàng. Hiện nay có 12 máy hút khí đang vận hành và sẽ có thêm máy được lắp ráp trong vài tháng tới.

Ở công suất tối đa, Mammoth có thể hút 36,000 tấn khí carbon từ khí quyển một năm, theo Climeworks. Điều đó tương đương với loại bỏ khoảng 7,800 xe hơi chạy bằng xăng khỏi đường sá trong một năm.

Climeworks không đưa ra chi phí chính xác để hút mỗi tấn carbon, nhưng cho biết chi phí này ở mức gần $1,000 một tấn thay vì $100 một tấn – mức $100 được nhiều người coi là mức quan trọng giúp kỹ nghệ này có giá cả phải chăng và khả thi.

Khi Climeworks tăng quy mô nhà máy và giảm chi phí, mục tiêu là đạt mức $300 tới $350 một tấn vào năm 2030 trước khi đạt $100 một tấn vào khoảng năm 2050, Jan Wurzbacher, nhà đồng sáng lập, đồng Tổng Giám Đốc Climeworks cho biết, trong một cuộc điện đàm với các phóng viên.

Tất cả các cỗ máy hút khí carbon trên thế giới chỉ có thể loại bỏ khoảng 0.01 triệu tấn carbon một năm, thấp hơn nhiều so với mức 70 triệu tấn carbon cần phải loại bỏ một năm từ đây tới 2030 để đáp ứng các mục tiêu về khí hậu toàn cầu, theo Cơ Quan Năng Lượng Quốc Tế IAEA.

Ngoài ra còn có nhiều nhà máy DAC lớn hơn đang được các công ty khác vận hành. Thí dụ, Stratos, đang được xây cất tại Texas, được chế tạo để loại bỏ 500,000 tấn carbon một năm, theo Occidental, công ty dầu mỏ hậu thuẫn nhà máy này.

Nhưng có thể có một nhược điểm. Occidental cho biết sau khi hút, carbon sẽ được lưu trữ trong đất đá sâu dưới lòng đất, nhưng trang mạng của Occidental cũng nói tới việc công ty sử dụng lượng carbon hút được cho một quy trình nôm na là “tăng cường thu hồi dầu.” Điều này liên quan với việc đẩy khí carbon vào những cái giếng để loại bỏ các tàn dư dầu khó với tới – cho phép các công ty nhiên liệu hóa thạch khai thác từ các mỏ dầu cũ nhiều hơn.

Chính quy trình này làm một số nhà phê bình lo ngại rằng kỹ nghệ hút khí carbon có thể được ứng dụng để kéo dài thời gian sản xuất nhiên liệu hóa thạch.

Nhưng với Climeworks mà nói, họ không dính dáng gì tới các công ty nhiên liệu hóa thạch, Climeworks nói kỹ nghệ này rất có triển vọng và cho biết họ có tham vọng lớn.

Jan Wurzbacher, đồng sáng lập, đồng Tổng Giám Đốc Climeworks, cho biết Mammoth chỉ là cỗ máy nằm ở giai đoạn mới nhất trong kế hoạch của Climeworks nhằm mở rộng quy mô hút khí carbon lên tới 1 triệu tấn một năm vào 2030 và 1 tỷ tấn vào năm 2050.

Các kế hoạch gồm có khởi công xây cất các nhà máy DAC tiềm năng tại Kenya và Hoa Kỳ. (TTHN)