SINGAPORE (NV) – Tổng Thống Philippines Rodrigo Duterte trấn an thủ tướng CSVN là Manila không bỏ qua phán quyết năm 2016 về Biển Đông của tòa án trọng tài quốc tế.
Theo tường thuật của báo tài chính Nhật Bản Nikkei và báo Inquirer ở Manila, bên lề hội nghị thượng đỉnh của tổ chức ASEAN kỳ thứ 32 được tổ chức tại Singapore từ 25 đến 28 Tháng Tư , ông Duterte nói với ông Nguyễn Xuân Phúc rằng “Chúng tôi không đang tảng lờ, chúng tôi không bỏ qua một bên chiến thắng pháp lý của phía chúng tôi.” Phát ngôn viên tổng thống Philippines là Harry Roque nói với báo chí sau khi hai ông Duterte và Nguyễn Xuân Phúc gặp nhau hôm 27 Tháng Tư bên lề hội nghị.
Những lời tuyên bố của ông Duterte trước đây liên quan đến mối quan hệ Philippines và Trung Quốc cùng với việc gần đây Manila đồng ý hợp tác dò tìm và khai thác dầu khí trên Biển Đông với Bắc Kinh, làm cho người ta có cảm tưởng Philippines đang ngả dần vào quỹ đạo Trung Quốc.
Theo tờ Inquirer thuật lại lời ông Harry Roque thì ông Duterte cho hay ông sẽ đề cập đến phán quyết của tòa án quốc tế “khi đến lúc thích hợp.” Đây là lần đầu tiên người ta thấy ông Duterte nói với một lãnh đạo nước ngoài liên quan đến quan điểm về phán quyết của tòa quốc tế.
Dưới thời tổng thống tiền nhiệm, chính phủ Philippines kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế tại The Hague, Hòa Lan, năm 2013 về tuyên bố chủ quyền đường “Lưỡi Bò” của Bắc Kinh chiếm hơn 80% diện tích Biển Đông. Ngày 12 Tháng Bảy, 2016, tòa án quốc tế phán quyết rằng tuyên bố chủ quyền “Lưỡi Bò” là “vô giá trị” vì “không có căn bản pháp lý” trong khi Trung Quốc chỉ nằm ở mặt Bắc.
Việt Nam tuyên bố chủ quyền “không thể tranh cãi” đối với khu vực các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Philippines tuyên bố chủ quyền một phần quần đảo Trường Sa và một số khu vực cũng bị Bắc Kinh lấy cái vạch “Lưỡi Bò” cản trở người Philippines tiếp cận. Cái vạch Lưỡi Bò còn xuống sâu phía Nam đòi nuốt luôn cả những vùng biển đảo gần với Brunei, Indonesia.
Mới trong đầu Tháng Tư vùa qua, khi sang Bắc Kinh để thảo luận về hợp tác dò tìm và khai thác dầu khí, ông Duterte đã được Trung Quốc viện trợ $73 triệu cùng với cam kết đầu tư $9 tỷ từ các công ty Trung Quốc. Trong chuyến thăm viếng Bắc Kinh hồi năm 2016, ông Duterte đã được Trung Quốc cung cấp tín dụng cũng như đầu tư lên tới $24 tỷ.
Hồi tuần trước, ngoại trưởng Phi, Alan Peter Cayetano, nhìn nhận với báo chí là các nước cùng tranh chấp chủ quyền biển đảo trên Biển Đông bầy tỏ quan ngại về sự hợp tác dò tìm và khai thác dầu khí giữa Philippines là Trung Quốc. Lời ông Duterte nói với ông Nguyễn Xuân Phúc có vẻ muốn xoa dịu những âu lo của láng giềng, đặc biệt là Việt Nam.
Việt Nam đã ký Hiệp Định Đối Tác Chiến Lược với Philippines từ năm 2015. Hai bên cũng từng thúc đẩy tuần tra chung trên biển và từng có một số lần cho đại diện hải quân hai nước “giao lưu” tại hai đảo Song Tử Tây (Việt Nam trấn giữ) và Song Tử Đông (Philippines trấn giữ).
Tại hội nghị thượng đỉnh kỳ thứ 32, người ta thấy báo chí tường thuật phần nào về những chuyện liên quan đến vấn đề Biển Đông gồm cả các cuộc thảo luận cho một Bộ quy tắc ứng xử để tránh xung đột võ trang (COC). Bản tin trên tờ Straits Times thuật lời của thủ tướng Singapore Lý Hiển Long chỉ nhẹ nhàng nói “giúp xây dựng lòng tin” và “tránh tính toán sai lầm”.
Ông Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúc được tờ Đất Việt thuật lời ông trình bày trong hội nghị kêu gọi các nước ASEAN đóng góp “nỗ lực thúc đẩy xây dựng một Bộ Quy Tắc Ứng Xử ở Biển Đông (COC) hiệu quả, ràng buộc về pháp lý, vì một khu vực Biển Đông hòa bình, ổn định bền vững.”
Cái mà ông Phúc muốn nhấn mạnh là điều kiện “ràng buộc pháp lý” thì đã bị các phe được Bắc Kinh giật dây “chỉ đạo” chống đối kịch liệt nên đã không được viết trong thỏa thuận khung để thảo luận cho bộ COC khi họp với nhau ở Manila năm ngoái. (TN)