Nguyễn Văn Khanh
LTS: Hôm nay, Thứ Tư, 31 Tháng Tám, ứng cử viên Cộng Hòa Donlad Trump sẽ đọc bài diễn văn quan trọng tại Arizona, trình bày chính sách giải quyết tình trạng cư trú của 11 triệu người đang cư ngụ bất hợp pháp trên đất Mỹ. Hai mươi bốn giờ trước khi ông Trump đọc bài diễn văn quan trọng này, tòa soạn có cuộc trao đổi ngắn với đặc phái viên Nguyễn Văn Khanh, hiện đang làm việc tại thủ đô Washington, DC, về chuyện này.
***
Người Việt: Ông Donald Trump sẽ nói gì trong bài diễn văn sắp đọc?
Nguyễn Văn Khanh: Thú thật cho tới khuya Thứ Ba không một ai biết ứng cử viên của đảng Cộng Hòa sẽ nói gì, ngoại trừ tin rò rỉ từ Ủy Ban Vận Ðộng Tranh Cử của ông cho hay đây là bài diễn văn “rất quan trọng,” “trình bày cặn kẽ chính sách giải quyết trường hợp của 11 triệu người đang cư ngụ bất hợp pháp ở Mỹ.”
Tôi cũng phải nói thêm là thông thường, phía ông Trump rất kín tiếng, ít khi cho giới truyền thông biết trước những gì sẽ trình bày. Chẳng hạn như hồi đầu Tháng Bảy vừa rồi ở Cleveland, Ohio, mãi tới phút chót cánh nhà báo mới biết những điểm ông sẽ trình bày trong bài diễn văn nhận lời đề cử của đảng, và cũng chỉ biết đại khái thôi. Vì thế, chuyện dàn cố vấn của ông tỷ phú Trump giữ kín bài diễn văn nói về chính sách di trú là điều không ai ngạc nhiên.
Người Việt: Phía ông Trump chưa tiết lộ những điều ông sẽ nói, nhưng gần đây ông tỷ phú có vẻ dịu giọng khi nói về vấn đề này. Liệu đó có thể xem là nếu đắc cử, ông Trump sẽ áp dụng một chính sách mềm mỏng hơn với thành phần di dân bất hợp pháp hay không?
Nguyễn Văn Khanh: Dịu giọng thì quả có lúc ai ai cũng thấy ông tỷ phú Trump dịu giọng, nhưng mềm mỏng hơn thì chưa chắc.
Lý do khiến tôi nói điều này là vì trong tuần vừa rồi, ông Trump đưa ra những lời tuyên bố khiến người nghe phải động lòng, chẳng hạn như ông bảo sẽ áp dụng đường lối “Tổng Thống Barack Obama và Tổng Thống George W. Bush đã hoặc đang làm,” tức là trục xuất những kẻ phạm tội hình sự về lại nguyên quán, còn những trường hợp khác sẽ tính sau. Một vài ngày trước đây, ông Trump nói trên đài Fox News rằng chuyện bắt giữ những người đã sống ở Mỹ hàng chục năm trời, có gia đình, đẩy họ về nguyên quán là điều không dễ làm, nguyên văn lời ông: “It’s so tough.”
Những điều ông Trump nói ra khiến nhiều người nghĩ chính sách của ông đã đổi chiều, không còn xem tập thể di trú bất hợp pháp là tập thể đầu trộm đuôi cướp, không xem họ là thành phần bất hảo, bọn giết người, hãm hiếp, buôn ma túy, như ông từng nói lúc ban đầu. Nhưng không đầy 12 giờ đồng hồ sau đó, bà Kellyanne Conway, trưởng ban vận động của ông, nói trên đài CBS rằng chính sách (của ông Trump) không thay đổi, nói rõ ông vẫn “giữ nguyên ý định xây bức tường” ngăn đôi nước Mỹ và quốc gia láng giềng Mexico, ông vẫn giữ nguyên ý định “sẽ bắt và trục xuất những người cư trú bất hợp pháp về lại nguyên quán của họ” và nếu muốn trở lại Hoa Kỳ họ phải làm đơn xin từ nước họ cư ngụ. Bà Conway cũng nói rất rõ rằng “sẽ không có chuyện ân xá,” tức là “không cho những người đã cố ý phạm luật ở Mỹ có cơ hội tiếp tục ở lại, rồi vài năm sau nộp đơn xin nhập tịch Hoa Kỳ.”
Dựa theo điều bà nói, tôi nghĩ bài diễn văn về chính sách cư trú mà ông Trump đọc sẽ xoay quanh những điều đó.
Người Việt: Tại sao ông Trump xoay chiều nhanh thế?
Nguyễn Văn Khanh: Tôi thấy ít nhất có hai lý do. Thứ nhất, trong suốt thời gian vận động tranh cử, ông nặng lời chỉ trích, gọi các chính trị gia là những người “chuyên nuốt lời hứa, sẵn sàng cam kết đủ mọi điều nhưng không làm gì cả,” tức là “nothing” như ông thường nói. Kem theo lời chỉ trích này là câu ông thường bảo “chỉ có Trump mới trước sau như một, đã nói, đã hứa thì chắc chắn sẽ làm.”
Lý do thứ nhì là ông được sự ủng hộ mạnh mẽ của tập thể cử tri Cộng Hòa bảo thủ, những người từ ngày đầu tiên đã ủng hộ kế hoạch xây tường, bắt giữ tất cả những người cư trú bất hợp pháp rồi trục xuất họ ra khỏi nước Mỹ. Muốn tiếp tục nhận sự ủng hộ, đương nhiên ông Trump không thể đưa ra chính sách mềm mỏng được, bắt buộc ông phải giữ lập trường cứng rắn như lúc đầu và nếu trở thành tổng thống, ông cũng sẽ tiếp tục đi theo con đường cứng rắn đó.
Tôi cũng muốn đưa ra những con số để làm bằng chứng. Cuộc thăm dò của Pew cho thấy 45% cử tri Hoa Kỳ muốn tăng cường bảo vệ biên giới và cho tập thể cư trú bất hợp pháp ở lại, 61% không tán thành ý kiến xây tường ngăn đôi nước Mỹ và Mexico, nhưng 78% những người nói sẽ bỏ phiếu ủng hộ ông Trump cho hay họ đồng ý phải xây tường, phải bảo vệ an ninh biên giới để ngăn không cho người từ Mexico trốn sang, và họ đồng ý bắt 11 triệu người cư trú bất hợp pháp, đẩy tập thể này về lại nguyên quán của họ.
Người Việt: Như vậy, liệu anh có theo dõi bài diễn văn ông Trump sẽ đọc hay không?
Nguyễn Văn Khanh: Có. Tôi muốn biết ông Trump sẽ nói những gì, để xem kế hoạch, chính sách của ông có thể thực hiện được hay không, và muốn biết ông sẽ thực hiện như thế nào.
Một lý do khác buộc tôi phải nghe bài diễn văn của ông Trump vì trong suốt thời gian vận động tranh cử, ông thường đưa ra những lời tuyên bố mang nội dung thúc đẩy tập thể thiểu số này chống lại tập thể thiểu số kia, chẳng hạn như người gốc Hispanic và người da đen “bị nhóm di dân và tị nạn lấy mất việc làm,” những kẻ trốn sang Mỹ “chấp nhận làm với mức lương thấp, tiền lương công nhân da đen lãnh được sẽ kém bớt đi,” người tị nạn hay di dân Hồi Giáo “là mối đe dọa cho cộng đồng người đồng tính, vân vân.” Tôi nghe để xem ông có nhắc lại những điều đó hay không, nếu có, ông sẽ là vị tổng thống có lập trường cứng rắn nhất đối với di dân và những người tị nạn đang chờ vào Mỹ định cư.
Người Việt: Cám ơn anh.