SÀI GÒN (NV) – Một người bà con của chúng tôi ở Hà Nội vào Sài Gòn, rủ đi ăn điểm tâm “Bánh cuốn 89 Lý Tự Trọng,” mà anh bảo được giới thiệu từ Hà Nội, là tiệm bánh cuốn ngon nhất Sài Gòn.
Vẫn thường ăn điểm tâm bằng món bánh cuốn, nhưng khi một người Hà Nội cho biết “Bánh cuốn 89 Lý Tự Trọng ngon nhất Sài Gòn,” thì bánh cuốn ở địa chỉ này chắc chắn phải ngon, nên người Hà Nội đã biết tiếng.
Tới ngôi nhà 2-3 tầng lầu mang số 89 đường Lý Tự Trọng (đường Gia Long thuở trước), thuộc quận 1, chúng tôi mới biết đây chính là tiệm bánh cuốn cà cuống độc nhất tại Sài Gòn, mà người bạn chúng tôi đã giới thiệu từ lâu.
Chủ nhân tiệm bánh cuốn cà cuống ở số 89 đường Lý Tự Trọng là bà Phạm Thị Chúc ở miền Bắc vào Sài Gòn từ năm 1976 lập nên. Người cháu ngoại của bà Chúc hiện phụ trách tiệm bánh cuốn cà cuống này.
Chúng tôi từng thưởng thức bánh cuốn chấm nước mắm cà cuống đôi lần, trước 30 Tháng Tư, 1975.
Thời gian ấy Sài Gòn cũng không nhiều tiệm bánh cuốn cà cuống, vì hầu như thứ nước mắm có pha tinh dầu cà cuống không hợp khẩu vị của đa số người dân Sài Gòn. Chúng tôi còn nhớ tiệm bánh cuốn cà cuống ở khu vực gần chợ Tân Ðịnh, đó là tiệm bánh cuốn Thanh Trì, thứ bánh cuốn đặc sản của Thanh Trì, Hà Nội, không cuốn tròn với nhân thịt như bánh cuốn thông thường, mà xếp to bản, với ít mỡ hành – hành xanh đem xao với mỡ nước – rải bên trong, ăn kèm với đậu phụ rán và chấm nước mắm cà cuống. Người giới thiệu chúng tôi tiệm bánh cuốn Thanh Trì này là nhà văn Mai Thảo, người “yêu vỡ Hà Nội khi về…,” rất ưa chuộng những món ăn Hà Nội trong hoài niệm.
Sau 30 Tháng Tư, 1975, Sài Gòn không còn tiệm bánh cuốn Thanh Trì nói trên nữa. Tiệm bánh cuốn cà cuống trong một ngõ hẻm của đường Phan Ðình Phùng (nay là đường Nguyễn Ðình Chiểu) khá đông khách, đã không còn thấy dấu vết từ lâu. Trên đường 3 tháng 2 có tiệm bánh cuốn mang tên bánh cuốn Thanh Trì, nhưng không dùng nước mắm cà cuống.
Chị chủ tiệm bánh cuốn cà cuống ở số 89 Lý Tự Trọng cho chúng tôi biết: “Bảo đảm quán chúng tôi dùng tinh dầu cà cuống thứ thật, chúng tôi đặt mua tại tỉnh Ðồng Tháp. Ở đấy người ta bắt cà cuống, lấy tinh dầu của cà cuống trộn với ít thịt cà cuống nữa, để trong từng cái lọ nhỏ đậy nút thật kín gửi lên đây. Mỗi lọ nhỏ đấy có giá vài trăm nghìn đồng, chứ tinh dầu cà cuống tạo bằng hóa chất chỉ có giá vài chục nghìn đồng mà thôi…”
Chúng tôi gọi hai đĩa bánh cuốn, nhưng chỉ lấy một chén nước mắm có pha tinh dầu cà cuống; người bạn đi chung là dân Nam Bộ, không chuộng hương vị tinh dầu cà cuống như tôi, một người Bắc-kỳ-di-cư. Chị chủ tiệm lấy cái lọ nhỏ xíu chứa tinh dầu cà cuống có trộn lẫn với ít thịt cà cuống, dùng cây tăm chấm vào lọ, rồi nhúng cây tăm ấy vào chén nước mắm đã pha loãng và có vài lát ớt mỏng.
Chất lượng bánh cuốn của tiệm bánh cuốn cà cuống tại số 89 Lý Tự Trọng đã được chén nước mắm cà cuống cứu vãn. Tôi còn nhớ lần ăn bánh cuốn Thanh Trì ở gần khu chợ Tân Ðịnh, những lá bánh chỉ rải ít mỡ hành, nhưng chấm nước mắm cà cuống nên ăn khá ngon. Vị nước mắm có tinh dầu cà cuống tạo nên hương thơm và vị cay thoảng nhẹ. Bánh cuốn tại đây không nhiều nhân thịt thơm ngon, bánh không dẻo và tráng mỏng như bánh cuốn Tây Hồ ở đường Ðinh Tiên Hoàng, khu vực Ða Kao. Nếu chọn tiệm bánh cuốn ngon bậc nhất Sài Gòn, nhiều người sẽ chọn bánh cuốn Tây Hồ ở đường Ðinh Tiên Hoàng, quận 1, tiếp đó là bánh cuốn Hải Nam ở đường Cao Thắng, quận 3.
Ða số người miền Bắc, nhất là người miền Bắc vào Sài Gòn sau 30 Tháng Tư, 1975, hầu như ưa chuộng, ghi nhớ tiệm bánh cuốn cà cuống mà nhiều người đã gọi là Bánh Cuốn Ðặc Biệt 89 Lý Tự Trọng. Nước mắm có tinh dầu cà cuống của tiệm bánh cuốn số 89 Lý Tự Trọng đúng là thứ đích thật, không giả tạo, không dùng hóa chất như một số tiệm bánh cuốn đã quảng cáo là bánh cuốn cà cuống tại Sài Gòn.
Mời độc giả xem phóng sự: Hội Tết Sinh Viên Đinh Dậu 2017 (Phần 1)
Tinh dầu cà cuống thích hợp với cả món phở, như nhà văn Thạch Lam đã từng thưởng thức và ghi nhận hương vị của tinh dầu cà cuống trong món ngon Hà Nội. Tăng hương vị cho thứ bánh cuốn mộc mạc đơn sơ là bánh cuốn Thanh Trì, như nhà văn Tô Hoài đã nhận xét. Một lọ tinh dầu cà cuống nhỏ xíu nhưng giá cao, vì không phải con cà cuống nào cũng có bọng tinh dầu, tức bọng cay. Chúng tôi còn nhớ, khi cầu Sài Gòn chưa sửa chữa xây dựng lại, trong bờ bụi cỏ dại phía dưới chân cầu vào mùa mưa có rất nhiều cà cuống. Ði làm ca đêm trở về nhà, tới cầu Sài Gòn dừng lại bắt cà cuống, chẳng mấy chốc đã đầy lon sữa Guigoz. Ðem nướng cà cuống ăn rất thơm ngon, nhưng tìm bọng cay cà cuống thì rất ít khi thấy.